Ký sự Mã Lai: nỗi khổ công nhân Việt Nam

Tình trạng công nhân lao động xuất khẩu bị bạc đãi hầu như liên tục xảy ra trong nhiều năm qua, thế nhưng chính phủ Việt Nam vẫn chưa thật sự quan tâm và bênh vực người lao động, đặc biệt là phụ nữ.

0:00 / 0:00

Theo chương trình “xóa đói giảm nghèo” của nhà nước, qua các trung tâm môi giới, hàng trăm ngàn người Việt đã phải phiêu bạc nhiều nơi trên thế giới để tìm miếng cơm manh áo. Nhiều phụ nữ đã phải bỏ lại sau lưng chồng và con thơ với hy vọng giúp cho gia đình có một đời sống khá giả hơn. Nhưng trên thực tế, họ đã phải làm việc từ 10-14 tiếng một ngày với đồng lương chết đói, điều kiện ăn ở mất vệ sinh bị đàn áp, lừa đảo. Nhiều phụ nữ đã phải chịu nhiều tủi nhục, đọa đầy.

Lao động như nô lệ

Con bảo là nó bán con đi để làm nô lệ… Nó quát nó chửi không ra gì. Trời ơi sao nó lại hành hạ mình như thế. Sao những năm ấy lại khổ như thế?"

Chị Nguyễn Thị Chanh

Theo báo cáo Cục quản lý Lao động nước ngoài của Việt Nam, năm 2008 có trên 500 ngàn người Việt đang lao động tại hơn 30 nước trên thế giới. Từ năm 2005, Đài Loan, Nhật Bản, Nam Hàn và Mã Lai bắt đầu nhận người Việt “xuất cảng lao động”.

Một trong những nước chứa nhiều lao động Việt nhất là Mã Lai. Khoảng hơn 150.000 công nhân Việ Nam đã đến các thành phố Kuala Lumpur, Melacca, Johor Barhu, Penang…. để làm trong các nhà máy. Qua các trung tâm môi giới hay các chủ hãng, họ đă phải trả một số tiền khoảng từ 19 đến 20 triệu đồng Việt Nam để được sang lao động tại Mã Lai. Tại đây, họ được phân phối vào các nhà máy. Vào đến nhà máy là họ bị chủ hãng tịch thu hộ chiếu và bắt phải ký những hợp đồng mà chính bản thân họ cũng không hiểu được nội dung.

Số phận của những lao động xuất cảng này bây giờ ra sao? Chúng tôi có cơ hội tiếp xúc với 1 số chị em phụ nữ làm việc tại Melacca, trong đó có chị Nguyễn Thị Chanh, quê ở Bắc Giang, làm ruộng, có chồng và 2 con, chị đi lao động từ năm 2009. Nhưng khi sang đến Mã Lai chị đã bị biến thành 1 nô lệ qua tay của những kẻ buôn người.

Chị Nguyễn Thị Chanh, một lao động Việt Nam tại Malaysia, ảnh chụp ngày 7 tháng 4 năm 2010 tại Melacca, Malaysia. Photo Tường An/RFA.
Chị Nguyễn Thị Chanh, một lao động Việt Nam tại Malaysia, ảnh chụp ngày 7 tháng 4 năm 2010 tại Melacca, Malaysia. Photo Tường An/RFA.

Chúng ta hãy nghe câu chuyện thương tâm của chị Chanh: "Họ đưa em sang 1 công ty điện tử làm, 8 tháng thì công ty điện tử phá sản, em đi làm thì nó lại bảo về, em khóc mếu bảo "thế bây giờ bà không cho tôi đi làm thì tôi không có tiền thì bà cho tôi về Việt Nam."

Thay vì trả chị về Việt Nam, chị bị đem đi bán cho 1 nơi khác, thế là từ 1 công nhân lao động chị Chanh trở thành 1 người ở trong gia đình. Chị ngậm ngùi kể lại: "Họ không cho làm ở đây, bắt đi dọn dẹp trong gia đình, bây giờ em đã sang đây thì em không ngại việc gì hết".

Từ một công nhân xuất cảng, chị Chanh đã bị bán qua ít nhất là 5 tay buôn người như một nô lệ: "Con nhìn thấy rõ ràng nó đưa tiền cho nhau hẳn hoi. Nó trao tiền cho nhau, bắt đầu nó chuyển đồ của con lên xe. Con nhìn thấy hẳn hoi. Con bảo là nó bán con đi để làm nô lệ."

Tại đây chị phải chăm sóc cho 1 người già nằm liệt giường, làm việc không ngưng nghỉ. Chị phải ăn thức ăn dư của bà ta. Không được than, không được cả khóc: "Nó đưa cho 1 cái đệm nằm dưới đất. Khi bả ỉa đái thì phải nâng bả. Bà ấy to béo quá không nâng được. Ở thế này thì còn chết trước bà này".

Người phụ nữ Việt Nam nhỏ bé trên đất khách bị hành hạ cả thể xác lẫn tinh thần, mất cả nhân phẩm: "Nó quát nó chửi không ra gì. Trời ơi sao nó lại hành hạ mình như thế. Sao những năm ấy lại khổ như thế…"

Chị nói trong nghẹn ngào: "Con bảo là nó bán con đi để làm nô lệ… Nó quát nó chửi không ra gì. Trời ơi sao nó lại hành hạ mình như thế. Sao những năm ấy lại khổ như thế?"

Chúng tôi cũng nói chuyện với chị Tân. Chị Tân đã làm việc được 3 năm ở Mã Lai, chị phải làm việc từ 12-14 tiếng một ngày. Về đến nhà là mệt, có khi không kịp ăn uống mà phải đi ngủ ngay để sáng hôm sau đi làm tiếp với số lương là 2 RM/giờ (tức khoảng 60 xu Mỹ).

Đóng phạt hết lương

Nó ép từ đâu tới cuối, nó mắng nó không cho làm đến 8 giờ 30 mà phải làm đến 10 giờ 30. Mình không làm nổi mình về, tới đường cùng nó trừ lương của mình.

Chị Tân

Ngoài ra họ còn phải đóng các khoảng tiền khác gọi là levi, tức là môt loại thuế cho chủ hãng. Có nơi, chủ hãng còn bắt công nhân phải đóng tiền điện, tiền nước, tiền bảo trì máy móc của hãng vì họ cho rằng do công nhân xử dụng nên máy móc mới bị hư hao. Khi bị một lỗi lầm thì chủ hãng phạt rất nặng.

Do không biết tiếng, công ty môi giới thì đã bỏ rơi họ ngay khi họ vừa đặt chân đến Mã Lai nên họ không biết kêu cứu với ai, những người phụ nữ này đều phải cam chịu nhiều bất công.

Chị Tân cũng đã từng là nạn nhân và cũng từng giúp đỡ cho các chị em khác đồng cảnh ngộ. Chị kể: "Từ ngày qua đến giờ là nó ép từ đâu tới cuối, nó mắng nó không cho làm đến 8giờ 30 mà phải làm đến 10 giờ 30. Mình không làm nổi mình về, tới đường cùng nó trừ lương của mình. Nó trừ tháng lương mà gần về mình làm đó. Mọi khi người hết hợp đồng nó phải mướn xe cho về chứ mà nó không cho người của công ty đưa về".

Tại các nhà máy, điều kiện làm việc tồi tệ, nơi ăn chốn ở mất vệ sinh. Công nhân bị đối xử tàn tệ: một tấm giấy nhặt từ thùng rác để lót ngồi ăn, 1 tấm thẻ ra vào bị mất hay ngay cả những lỗi lầm nhỏ nhặt nhất, họ cũng bị chủ phạt rất nặng bằng cách trừ mất mấy ngày công, có khi trừ cả 1 tháng lương chỉ vì 1 điếu thuốc hút trong giờ giải lao.

Chị Tân: "…Ăn tại chỗ, không có bàn ghế ăn đâu, 5 người ăn chung với nhau Mọi khi nghững tấm bìa đó nó quăng đi, nó không sử dụng nữa đâu. Mình lấy trải ăn thì cô tổ trưởng hỏi: Tấm bìa này ai lấy trải ăn cơm. Nếu không ai nhận thì nó phạt hết nguyên nhóm đó luôn hay là xin lỗi nó. Tức là nguyên cả nhóm bị….. 5 người ! Mỗi người nó phạt 4 ngày công. 30 ngày nó trừ 4 ngày lương thì cô coi bao nhiêu tiền rồi? Phạt rất là nặng! Chỉ 1 tấm bìa rất là nhỏ nhoi thôi ! Không có cách !".

Công nhân Việt Nam đang làm việc tại một xưởng chế tác vàng ở Malaysia, ảnh chụp năm 2009. Photo courtesy of camsa-coalition.org
Công nhân Việt Nam đang làm việc tại một xưởng chế tác vàng ở Malaysia, ảnh chụp năm 2009. Photo courtesy of camsa-coalition.org

Mặc dù bị đối xử tệ hại, họ bị buộc phải ký vào những tờ giấy khen ngợi nhà máy để gạt khác hàng. Chị Tân nhớ lại: "Người không biết tiếng Anh thì nó bảo ký thì phải ký. Người ở nước ngoài đến thăm thì họ nói rằng công ty này rất là tốt. Thật sự ra ở bên trong làm sao biết được. Nó đàn áp từ người Burma, người Bang La đến người Việt Nam mình. Trấn lột công sức người công nhân."

Chị Tân cũng đã từng giúp đỡ cho những phụ nữ bị môi giới bán cho nhiều địa chỉ khác nhau, ngày thì làm việc nhà, đêm thì trở thành nô lệ tình dục cho cả gia đình: "Cô này bị bán rất nhiều chỗ. Kêu những người con trai Tàu thôi vợ, chết vợ hoặc không có tiền cưới vợ. Một ngày cô đó làm việc nhà, giặt giũ nấu nướng, lau nhà dọn dẹp. Tối về phục vụ mấy cha con đó cho nên cô này không chịu nổi, chống đối nó thì nó đánh cô này đến đứt cái lưỡi ra luôn!"

Những người phụ nữ đáng thương này phải chọn lựa: hoặc trở về Việt Nam, hoặc phải chấp nhận cuộc sống tủi nhục để có tiền trả nợ: "Cô này có hai mươi mấy tuổi, bị bán cho 1 người 60 tuổi, cho nên cô không chấp nhận, cô này chọn về Việt Nam. Còn những người kia, họ bị bán làm vợ bé cho những người Tàu. Cũng có người chấp nhận để lấy tiền trả nợ cho gia đình."

Chị Chanh, chị Tân và hàng ngàn người phụ nữ Việt Nam khác vì miếng cơm manh áo mà phải tha phương cầu thực và rồi bất đắc dĩ phải trở thành những nàng Kiều của thế kỷ 21. Còn rất nhiều những trường hợp thương tâm khác, chúng tôi sẽ tường thuật cùng quý vị trong kỳ tới.

Theo dòng thời sự: