Cưỡng bức hồi hương
Đoàn xe tải quân đội Thái Lan mang theo những người Hmong từ trại tị nạn Huay Nam Khao đang rời trạm kiểm soát Nongkhai chuẩn bị qua cầu Hữu nghị để trở về Lào. Đây là một trong nhiều chuyến xe chở khoảng hơn 4,000 người Hmong bị Thái lan trục xuất về Lào hôm 28 tháng 12 vừa qua.
Đại tá Thana Charuvat, người điều hành việc hồi hương cưỡng bức những người Hmong cho biết, mọi việc được bắt đầu vào lúc 5 giờ 30 sáng giờ địa phương. Có khoảng 5,000 lính, sĩ quan và những người dân tình nguyện đã vào trại tị nạn Huay Nam Khao để tập trung nhưng người Hmong tại đây chuẩn bị cho chuyến đi về Lào.
Toàn bộ họat động dự kiến kéo dài 24 tiếng đồng hồ. Trả lời câu hỏi về những phản kháng của những người không muốn hồi hương, ông nói: "Có khoảng 300 người. Chúng tôi đang cố gắng thuyết phục họ để họ chấp nhận về nước. Vì thế sẽ không có cưỡng bức ở đây và mọi người có một chuyến đi tốt đẹp."
Giải thích của Thái Lan
Quyết định trục xuất những người Hmong này của phía Thái lan được đưa ra với lý do những người này đã nhập cư bất hợp pháp vào Thái lan vì những lý do kinh tế.
Tuy nhiên, theo một số nhà phân tích thì nguyên nhân của việc hồi hương cưỡng bức này là hoàn toàn khác. Ông Paul Chambers, chuyên gia về chính trị Thái tại đại học Heidelberg của Đức nói với AFP là 'trong thời đại mà thương mại khu vực đã vượt qua những kẻ trung thành với thời chiến tranh lạnh trước kia thì chính phủ Thái không còn được chuẩn bị để bảo vệ những người Hmong khỏi chính phủ Lào. Trong mối quan hệ Thái Lào, thương mại vượt lên trên tất cả'
Quyết định trục xuất những người Hmong này của phía Thái lan được đưa ra với lý do những người này đã nhập cư bất hợp pháp vào Thái lan vì những lý do kinh tế.
Những người Hmong Thái lan ở vùng biên giới với Lào, chào đón việc hồi hương cưỡng bức những người Hmong Lào về nước. Ông Xang, một người Hmong Thái lan ở Ban Kek Noi nói: "Người Hmong Thái nghĩ đây là việc tốt vì đất đai canh tác ở đây không đủ cho chúng tôi. Sự có mặt của họ ở đây chỉ gây thêm rắc rối. Họ ở đây nhưng chúng tôi chưa bao giờ thăm họ. Việc họ đi là điều tốt. Họ nên trở về Lào vì họ là người Hmong Lào. Họ nên sống ở nước của họ."
Trong khi đó, cộng đồng quốc tế bày tỏ sự lo ngại rằng những người này khi quay trở về nước sẽ bị chính phủ Lào ngược đãi.
Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Ban Ki Moon nói là ông rất tiếc về việc trục xuất này đã diễn ra mặc cho những phản đối từ phía Cao ủy liên hiệp quốc về người tị nạn và những giải pháp để định cư ở nước thứ ba được đưa ra.
Các nước Mỹ, Úc, và liên minh châu Âu đều lên tiếng bày tỏ quan ngại sâu sắc về tình trạng của những người Hmong khi trở về Lào.
Lời hứa của chính phủ Lào
Bộ trưởng ngoại giao Thái lan Kasit Piromya nói chính phủ Lào hứa với Thái Lan là họ sẽ đối xử tốt với những người này. Họ sẽ không bị bỏ tù, họ sẽ có hộ chiếu và có cơ hội để được định cư ở nước thứ ba nếu có nước nào chấp nhận họ, và Thái lan tin rằng Lào sẽ giữ lời hứa.
'Trong các năm qua, chúng tôi đã gửi hơn 3,000 người Hmong về Lào trong 18 lần và không gặp bất cứ vấn đề gì' <br/>
Ô. Panitan Wattanayagorn
Phát ngôn nhân chính phủ Thái lan Panitan Wattanayagorn nói với AFP là không có lý do gì phải lo ngại rằng Lào không giữ đúng lời hứa đối xử tốt với những người Hmong bị bắt buộc hồi hương. 'Trong các năm qua, chúng tôi đã gửi hơn 3,000 người Hmong về Lào trong 18 lần và không gặp bất cứ vấn đề gì'.
Phát ngôn viên chính phủ Lào, Khenthong Nuanthansing nói với AFP là những người này không phải lo lắng gì cả vì họ là người Lào và họ đã trở về quê hương của họ.
Trong những năm 1960 và 1970 của thế kỷ trước, những người Hmong tại Lào là đồng minh của Mỹ trong cuộc chiến Việt Nam. Họ lập thành một đội quân bí mật do CIA tài trợ. Nhưng kể từ sau năm 1975, khi một chính quyền cộng sản được lập nên ở Lào đã có khoảng 300,000 người Hmong chạy sang Thái lan tỵ nạn. Nhiều người trong số họ đã được định cư tại các nước thứ ba, một số phải hồi hương. Chưa kể nhiều người hiện vẫn đang trốn trong rừng.
Khi được hỏi về tương lai của những người có quan hệ với CIA trước kia bị hồi hương đợt này, đại tá Thana Charuvat cho biết: "Như chúng ta đã biết là chính quyền Lào đã ân xá cho họ. Vì thế họ có thể trở về bản quán để thực hiện những thủ tục cần thiết. Khoảng không quá 30 ngày sau họ sẽ được nhận hộ chiếu và họ có thể thể sang các nước khác."
Quốc tế quan ngại
Các cơ quan báo chí nước ngoài không được tiếp cận với bất cứ một người Hmong nào trong đợt này. Tuy thế, AFP đã tiếp cận được với một người đã bị hồi hương, hiện sống tại tỉnh Bolikhamsay của Lào. Người này cho biết họ chưa bị ngược đãi kể từ khi trở về nước.
Người đàn ông 35 tuổi này nói gia đình ông và mọi người đều bình thường, nhưng ông vẫn lo ngại cho tương lai của mình và không chắc mình có được an toàn hay không.
Trong một diễn tiến khác, tướng Vàng Pao của người Hmong Lào hôm 22 tháng 12 tuyên bố với báo chí rằng ông chuẩn bị trở về nước sau nhiều năm sống lưu vong tại Mỹ. Ông thúc giục mọi người hãy quên đi quá khứ để mọi người có thể sống cuộc sống bình thường.
Chính phủ Lào cho rằng đã đến lúc mọi người sống với nhau hòa bình với các quyền và cơ hội công bằng. Ông cũng gửi lời nhắn tới những người Hmong đang sống lén lút trong rừng và tại các trại tị nạn rằng ông sẽ chịu trách nhiệm giải quyết vấn đề này. Tuy nhiên ông không nói cụ thể sẽ giải quyết thế nào.
Quay trở lại với những người Hmong vừa bị hồi hương, Cao ủy liên hiệp quốc về người tị nạn đã yêu cầu chính phủ Lào cho phép họ được tiếp cận với những người vừa được hồi hương. Nhưng chính phủ Lào nói còn quá sớm để thực hiện việc này. Người phát ngôn bộ Ngoại giao Lào nói việc tiếp xúc giữa Liên hiệp quốc và những người Hmong hồi hương vào lúc này chỉ khiến quá trình định cư trở nên phức tạp. Và Liên hiệp quốc nên chờ cho đến khi mọi người đã có chỗ ở cố định.
Ở Thái Lan, ngoài những trại tị nạn dành cho người Hmong Lào, còn có những trại tị nạn cho những người Miến ở biên giới phía Bắc. Giờ đây khi những người Hmong Lào đã bị cưỡng bức hồi hương sau nhiều năm được chính quyền Thái lan bảo trợ, câu hỏi đặt ra là số phận của những người tị nạn Miến điện ở các trại tị nạn tại đây sẽ ra sao?