Thanh Quang, phóng viên đài RFA
Hôm thứ Ba ngày 15-11-2005, Hoa Kỳ và Việt Nam đã ký một thỏa thuận, cho phép những công dân Việt Nam đủ điều kiện được đi định cư tại Hoa Kỳ. Câu hỏi được nêu lên là những công dân Việt Nam nào có đủ điều kiện để đi Mỹ trong khuôn khổ thỏa thuận này? Qua cuộc phỏng vấn do Thanh Quang thực hiện, ông Nam Lộc, Giám đốc về Di trú và Tỵ nạn thuộc Cơ quan Bác ái USCC tại Los Angeles, Hoa Kỳ, giải thích.
Nam Lộc: Đây là một trong những chương trình đã được Hoa Kỳ chấp thuận vào khỏang 2 năm nay rồi. Tuy nhiên việc sắp đặt thủ tục cũng như thông qua với chính phủ Việt Nam,đến hôm nay, mới đạt được thỏa hiệp chung. Theo nội dung của thông báo này thì có 3 trường hợp sau đây có thể hội đủ điều kiện để nộp đơn qua chương trình định cư nhân đạo, được gọi là Humanitarian Resettlement.
Trường hợp thứ nhất dành cho những cựu tù nhân cải tạo phải trải qua ít nhất 3 năm “học tập cải tạo”, hoặc những người chỉ học một năm nhưng đã có thời gian huấn luyện tại Hoa Kỳ, hoặc từng làm việc tại các cơ quan hay những tổ chức thuộc chính phủ hoặc công ty của Hoa Kỳ ít nhất là một năm, trước ngày 30 tháng Tư năm 75.
Thành phần thứ 2 thuộc diện U 11. Đây là diện dành cho các cựu nhân viên Hoa Kỳ - những người được chính phủ Mỹ trực tiếp tuyển dụng tại Việt Nam với thời gian làm việc được chứng minh tổng cộng là 5 năm trở lên trong giai đọan từ ngày mùng một tháng Giêng năm 1963 cho tới 30 tháng Tư 1975.
Và sau cùng là diện V 11 dành cho các nhân viên thuộc các công ty tư nhân hay là các tổ chức của Hoa Kỳ. Đây là các nhân viên được tuyển dụng trực tiếp bởi các công ty tư nhân cũng như là các tổ chức của người Mỹ tại Việt Nam, với thời gian làm việc cũng tương tự như vừa nói.
Thanh Quang: Nhân đây xin anh Nam Lộc cho biết người phối ngẫu hay con cái của những người thuộc diện được đi định cư ở Hoa Kỳ phải có những điều kiện nào?
Nam Lộc: Thưa vợ hoặc chồng của những cải tạo viên đó hoặc là các con độc thân cũng có thể được đi theo. Nhân đây tôi xin nhắc thêm là trong diện HO, kỳ này họ đặc biệt có nhấn mạnh rằng trong trường hợp tù nhân cải tạo đã chết trong trại học tập, hoặc chết trong vòng một năm sau khi được thả ra, thì hiện nay vợ và các con độc thân vẫn có thể nộp đơn qua chương trình nhân đạo này.
Riêng diện U 11 và diện V 11, nói tóm lại là các cựu nhân viên chính phủ hay các công ty tư nhân Hoa Kỳ thì họ cũng sẽ cho vợ hoặc chồng của các đương đơn được đi, nhưng với các con thì những người con nào chưa lập gia đình và chưa 21 tuổi vào thời điểm nộp đơn sẽ được đi theo cha mẹ mà thôi. Thành ra hai chương trình có sự khác biệt nhỏ trong vấn đề con cái.
Thanh Quang: Xin anh Nam Lộc cho biết cụ thể thủ tục xin đi định cư trong khuôn khổ thỏa thuận mới này gồm những giấy tờ cần thiết nào?
Nam Lộc: Tôi xin phép dành câu trả lời này cho Bộ Phận Tái Định Cư Người Tỵ Nạn thuộc Toà Tổng Lãnh Sự Hoa Kỳ tại Saigòn thì có lẽ đúng hơn. Vì chúng ta thảo luận, có thể lời giải thích của chúng ta bị đồn đãi quá xa. Nhưng cần nhấn mạnh hai điểm quan trọng ở đây:
Thứ nhất là chương trình tái định cư nhân đạo này hoàn toàn miễn phí. Tôi xin lập lại là hoàn toàn miễn phí. Cho nên quý vị thính giả và các đồng hương nên liên lạc trực tiếp với các cơ quan thẩm quyền thuộc Toà Tổng Lãnh Sự Hoa kỳ cũng như là Bộ Phận Tái Định Cư Người Tỵ Nạn Refugee Resettlement Section để nhận tin tức trực tiếp từ họ, chứ đừng đóng tiền cho bất cứ ai. Bởi vì Toà Tổng Lãnh Sự cũng như Bộ Ngọai Giao Hoa Kỳ nhấn mạnh rằng họ không có ủy thác quyền cung cấp tin tức hay hỗ trợ việc nộp đơn cho bất cứ cơ quan nào. Cho nên một lần nữa chúng tôi nhấn mạnh là quý vị đừng trả tiền cho bất cứ ai.
Điểm thứ hai cũng khá quan trọng là những người trước đây đã nộp đơn theo chương trình ODP nhưng bị từ chối, hoặc nhận được thông báo là không đủ tiêu chuẩn, thì lần này cũng không đủ điều kiện để nộp đơn qua chương trình tái định cư nhân đạo này. Cho nên câu trả lời mà tôi nghĩ thực tế nhất là cố vấn đồng bào chúng ta nên liên lạc ngay với Bộ Phận Tái Định Cư Người Tỵ Nạn thuộc Toà Tổng Lãnh Sự Hoa Kỳ tại Saigòn, qua địa chỉ là:
Refugee Resettlement Section, Toà Tổng Lãnh Sự Hoa Kỳ 4 Lê Duẫn, Quận 1, TP Hồ Chí Minh Điện thọai: 08 829 2750 Email: refugeeInfo@wrapshochiminh.org.vn
Thanh Quang: Thưa anh Nam Lộc, chương trình tái định cư này chừng nào hết hạn?
Nam Lộc: Theo nguồn tin chúng tôi nhận được thì chương trình sẽ mở trong vòng hai năm để mọi người có đủ điều kiện sẽ có được cơ hội và hoàn cảnh thuận lợi nộp đơn.
Thanh Quang: Thưa anh, nếu một người đủ điều kiện nhưng đang tá túc – thậm chí sống trốn tránh - ở một nước khác như Kampuchia, thì họ phải làm sao?
Nam Lộc: Thưa anh, những chi tiết đó không có trong bản thông báo chung này. Tôi không muốn vượt quá giới hạn của bản thông báo chung. Theo tôi thì những người trong hoàn cảnh như anh vừa đặt câu hỏi nên liên lạc với Toà Tổng Lãnh Sự Hoa Kỳ ở Việt Nam để được hướng dẫn.
Thanh Quang: Sau cùng anh Nam Lộc có muốn dặn dò hay thông báo gì thêm với những người Việt thuộc diện tái định cư trong khuôn khổ thỏa thuận mới này?
Nam Lộc: Lời nói sau cùng ở đây là tôi xin nhấn mạnh khi một bản tin như vậy được đưa ra, thì người ta sẽ bóp méo rất nhiều. Nhất là những người thiếu lương tâm sẽ lợi dụng bản tin này, lợi dụng lòng xôn xao của đồng bào chúng ta để đưa ra nhiều tin trái ngược hoặc bịa đặt để làm tiền.
Tôi xin nhấn mạnh lại rằng nếu cần chi tiết gì, xin quý vị liên lạc trực tiếp với Bộ Phận Tỵ Nạn của Toà Tổng Lãnh Sự Hoa Kỳ ở Saigòn. Còn nếu quý vị không liên lạc được, hay có thân nhân ở Việt Nam nhưng đang định cư tại Mỹ, quý vị nếu được hãy liên lạc với Đài Á Châu Tự Do hay với chúng tôi (Nam Lộc).
Anh em bên Đài ACTD có thể chuyển cho chúng tôi và chúng tôi dành cơ hội để có lời giải thích với quý vị. Quý vị chớ bao giờ nghe bất cứ ai bảo đóng tiền. Người nào bảo quý vị đóng tiền là người đó đang có âm mưu và không đứng đắn trong việc giúp quý vị nộp đơn qua chương trình tái định cư nhân đạo này.
Và sau cùng, rất tiếc là những người trong diện Rover, tức là những người hồi hương, cũng sẽ không được bao gồm trong chương trình mới này. Xin cảm ơn quý vị.
Thanh Quang: Xin cảm ơn anh Nam Lộc.
Thưa quý vị, vừa rồi là cuộc trao đổi với ông Nam Lộc, Giám đốc về Di trú và Tỵ nan thuộc Cơ quan USCC vùng Los Angeles, Hoa Kỳ. Trong chương trình phát thanh sáng ngày 22 tháng 11 sắp tới, mục Câu Chuyện Hàng Tuần do Phương Anh phụ trách sẽ tường thuật chi tiết về cuộc trao đổi với bà Kelly Ryan, Phụ tá Thứ trưởng Ngọai Giao Hoa Kỳ, người đại diện chính phủ Mỹ ký bản thỏa hiệp vừa nói với phía chính quyền Việt Nam. Mong quý vị nhớ đón nghe.