Thời buổi khó khăn
Các doanh nghiệp Việt Nam chủ yếu sản xuất hàng xuất khẩu trong thời gian qua phải hết sức linh hoạt để có thể tồn tại trước bao khó khăn do các yếu tố khách quan mang lại.
Ông Trịnh Quang Minh, một doanh nghiệp làm hàng xuất khẩu cho biết:
“Tình hình chung về xuất khẩu của Việt Nam năm nay là bị ảnh hưởng nặng nề, những ngành chịu ảnh hưởng nặng nhất là sản xuất đồ gỗ, may mặc, giày da. Ngành thủ công mỹ nghệ của công ty chúng tôi cũng bị ảnh hưởng nặng nề. Do ảnh hưởng kinh tế nên doanh thu của công ty suy giảm coi như đến 60%.
Hiện nay, các đơn vị xuất khẩu ở Việt Nam phải đối mặt với vấn đề tiêu chuẩn nhập hàng vào thị trường Mỹ và thị trường Châu Âu vì hàng rào kỹ thuật rất nghiêm ngặt. Do đó, những sản phẩm qua được tiêu chuẩn kiểm tra của thị trường Mỹ và thị trường Châu Âu về an toàn thực phẩm, về kỹ thuật công nghệ thì mới nhập vô được các thị trường đó.”
Một thực tế mới phát sinh là lương của nhóm công nhân làm việc trong các doanh nghiệp thấp hơn số tiền kiếm được của những người lao động tự do.
Đối với người công nhân thì vào thời điểm những tháng cuối năm, chỉ số giá cả tăng vọt lên mức 7%. Đem mức lương được trả so với mức tăng của chỉ số giá tiêu dùng thì mức tăng lương không đủ để bù mức tăng giá sinh hoạt.
Trong một cuộc phỏng vấn mới đây với Đài chúng tôi, Tiến sĩ Kinh tế Lê Đăng Doanh nhận định:
"Đời sống của người dân nói chung vẫn gặp nhiều khó khăn. Khó khăn thứ nhất là vật giá, tuy chỉ số giá cả chỉ tăng 7% nhưng giá hàng tiêu dùng và lương thực, thực phẩm cũng vẫn tăng.”
Một thực tế mới phát sinh là lương của nhóm công nhân làm việc trong các doanh nghiệp thấp hơn số tiền kiếm được của những người lao động tự do.
Theo một nguồn tin từ Bộ Lao Động Thương Binh và Xã Hội, tính đến ngày 17/12, chưa có sở Lao Động Thương Binh và Xã Hội nào trong cả nước có báo cáo chính thức về việc thực hiện lương, thưởng Tết Dương lịch và Âm lịch năm 2009 của các doanh nghiệp đóng trên địa bàn.
Doanh nghiệp trước Tết
Vào thời điểm này những năm trước, các doanh nghiệp luôn phải tăng ca, tăng giờ làm thêm để đáp ứng kịp đơn hàng. Nhưng năm nay tình hình trái ngược hẳn. Tại nhiều doanh nghiệp, người lao động không có việc làm, một số doanh nghiệp thông báo cắt giảm lao động do tình hình sản xuất kinh doanh không đạt hiệu quả.
Tại nhiều doanh nghiệp, người lao động không có việc làm, một số doanh nghiệp thông báo cắt giảm lao động do tình hình sản xuất kinh doanh không đạt hiệu quả.
Tại các khu công nghiệp trên địa bàn Hà Nội, một số doanh nghiệp đã cho người lao động tạm ngừng việc hoặc nghỉ việc không hưởng lương. Trong khi đó số lượng lao động được tuyển dụng vào làm việc trong các khu công nghiệp cũng giảm so với cùng kỳ năm trước. Do vậy, việc thưởng tết cho người lao động năm nay chắc chắn sẽ thấp hơn so với những năm trước.
Nhiều doanh nghiệp thoát khỏi suy thoái, sản xuất hồi phục nhưng thu nhập và điều kiện làm việc của người lao động vẫn chưa được cải thiện. Do vậy trong thời gian gần đây nhiều nơi trong các khu công nghiệp thường xảy ra các cuộc đình công tập thể của nhiều công nhân. Nguyên do là công nhân bị ép làm việc quá sức nhưng trả lương không thoả đáng; công nhân đòi cải thiện tình trạng đối xử, điều kiện lao động, và yêu cầu chủ công bố lương, thưởng Tết.
Trước tình hình đó, Bộ Lao Động Thương Binh và Xã Hội cũng yêu cầu các doanh nghiệp phải thực hiện nghiêm túc việc chi trả lương, thưởng đối với người lao động, tránh xảy ra tình trạng đình công, lãn công vào thời điểm trước và sau Tết Âm lịch.
Trách nhiệm ?
Nhiều doanh nghiệp cũng cho rằng, việc chi trả lương, tiền thưởng cuối năm cho công nhân, không chỉ là nghĩa vụ của công ty với người lao động. Chăm lo đời sống cho công nhân tốt để tạo sự gắn bó với công ty là cách các doanh nghiệp đang làm nhằm giữ chân người lao động sau thời gian nghỉ Tết. Giám đốc một doanh nghiệp dệt may ở Thành phố Hồ Chí Minh cho hay, vào đợt Tết, công ty ông trích luôn lợi nhuận để bù vào quỹ lương cho công nhân.
Một số doanh nghiệp vừa và nhỏ, dù gặp khó khăn cũng đang nỗ lực tìm nguồn lo tết cho nhân viên. Ông Triệu Tất Đắc, Chủ tịch Công Đoàn Công ty Cổ Phần Thương mại Đà Lạt, đóng trên địa bàn quận Hà Đông cho biết, Công ty ông có 250 lao động đến từ các địa phương. Mặc dù tình hình sản xuất kinh doanh năm nay giảm so với cùng kỳ năm ngoái, nhưng Công Đoàn và chủ doanh nghiệp sẽ đảm bảo cho nhân viên có thưởng – cố gắng duy trì mức thưởng bằng năm ngoái bình quân từ 1,2 đến 1,5 triệu đồng/người.
Quan điểm của chúng tôi là cố giữ cho cuộc sống của người lao động được bình thường trong những năm biến động như thế này. Và đó là một quyết tâm của Ban giám đốc Công ty.
Ô. Trịnh Quang Minh
Ông Trịnh Quang Minh cho biết thêm:
“Tình hình kinh tế Việt Nam năm nay nói chung giá cả tăng nhiều, và tình hình công ty năm nay hoạt động cũng gặp khó khăn. Nhưng dĩ nhiên, đứng về mặt công ty thì chúng tôi phải nghĩ đến quyền lợi của anh em lao động trong công ty. Do đó hiện nay, mặc dù chưa có mức cụ thể nhưng công ty phấn đấu là giữ được ổn định như năm rồi, có nghĩa là cố gắng xoay sở để lo cho anh em có được tháng lương thứ 13 và quà Tết như hằng năm để họ mang về quê. Quan điểm của chúng tôi là cố giữ cho cuộc sống của người lao động được bình thường trong những năm biến động như thế này. Và đó là một quyết tâm của Ban giám đốc Công ty.”
Đối với người ở các tỉnh lên thành phố làm việc, hàng năm người ta chỉ trông chờ vào dịp Tết để về quê thăm gia đình. Cô Minh Trang, làm việc cho một công ty sản xuất hàng xuất khẩu nói:
“Tụi cháu đi làm xa nhà ai cũng muốn về quê để đón Tết. Hiện giờ cái gì cũng lên giá hết, muốn mua sắm gì cũng hơi khó khăn. Cháu cũng được cái may mắn là các cô, chú ở đây quan tâm nhiều. Cháu chưa có gia đình, cháu đi làm và ở trong công ty luôn. Nói chung đời sống của cháu cũng không túng thiếu mấy, cháu cũng phụ giúp được cho gia đình.”
Thật vậy đối với những công nhân xa quê, khoản tiền thưởng rất có ý nghĩa mặc dù có những khoản tiền thưởng khác trong năm, bởi mọi chi phí như tiền tàu xe, quà cáp và nhiều khoản sắm sửa ở quê nhà đều trông chờ vào đó. Do vậy, để giữ chân nhân viên giỏi, tạo động lực, không khí phấn đấu mới cho lao động trong dịp đầu năm, các doanh nghiệp luôn cân nhắc chuyện thưởng Tết cho nhân viên cho dù trong bối cảnh kinh tế chẳng mấy khả quan.