Sau nhiều lần thí điểm rồi tạm dừng, Bộ Công an- mới đây một lần nữa đề xuất thí điểm quyền chọn biển số ô tô thông qua đấu giá. Dư luận cho rằng, việc này thực tế đã diễn ra lâu nay nhưng chỉ là …ngoài tầm kiểm soát của Nhà nước.
Dư luận và giới chuyên gia đang quan tâm đề xuất của Bộ Công an về dự thảo thí điểm cấp quyền lựa chọn sử dụng biển số ô tô thông qua đấu giá. Hiện dự thảo được lấy ý kiến đóng góp trong hai tháng, kể từ 22 tháng 4 năm 2022.
“Biển số đẹp”, ai sở hữu?
Với đề xuất này, Hà Nội và TP.HCM có mức giá khởi điểm là 40 triệu đồng cho một biển số. Mức này được coi là gấp hai lần mức lệ phí đăng ký cao nhất đang áp dụng tại địa phương.
Tại sao đưa ra đề xuất này tại thời điểm hiện tại, theo Bộ Công an, do hiện nhiều người có nhu cầu sở hữu biển số xe theo sở thích, thường gọi là ‘biển số đẹp’.
Cũng theo Bộ Công an, biển số được lựa chọn đấu giá là biển số ô tô nền màu trắng, chữ và số màu đen trong kho biển số chưa được đăng ký mà Cơ quan đăng ký dự kiến cấp mới theo từng tháng, quý, sáu tháng hoặc một năm. Điểm đặc biệt mà Bộ này cho biết là số tiền thu được từ đấu giá biển số sau khi trừ các khoản chi phí tổ chức đấu giá theo quy định, dự kiến sẽ nộp 70% vào ngân sách Trung ương, 30% phân bổ cho ngân sách địa phương.
Nếu tôi nhớ không lầm thì nó cũng được nói tới khoảng 20 năm rồi nhưng không biết sao vẫn chưa thực hiện trong thực tiễn. Đấu giá biển số thì ngân sách có thêm quỹ. Đó là điều tốt thôi. Ai có điều kiện thì cứ tham gia. Tôi ủng hộ. - Ông Võ Minh Đức
Ông Võ Minh Đức, chủ một doanh nghiệp vận tải nhỏ nêu quan điểm của ông về việc này với RFA:
“Tôi làm nghề xe. Bao lâu nay tôi đăng ký nhiều chiếc xe rồi, từ thay tên, đổi chủ cho đến đăng ký lấy biển số mới thì tôi thấy về nguyên tắc, về luật thì Nhà nước không bán những biển số đẹp. Còn dự thảo cho đấu giá những biển số đẹp thực ra đã có lâu lắm rồi. Nếu tôi nhớ không lầm thì nó cũng được nói tới khoảng 20 năm rồi nhưng không biết sao vẫn chưa thực hiện trong thực tiễn. Đấu giá biển số thì ngân sách có thêm quỹ. Đó là điều tốt thôi. Ai có điều kiện thì cứ tham gia. Tôi ủng hộ.
Cá nhân tôi là một người dân, cũng đi bấm biển số gọi là 'ngẫu nhiên' nhưng thực ra, những số đẹp theo thế giới tâm linh của người Việt Nam thì không bao giờ nó ra cả. Những người ngẫu nhiên bấm được biển số đẹp phải nói là rất hiếm. Phải nhấn mạnh là cực, cực kỳ hiếm. Mà cái máy thì do ai? Do con người điều khiển cho nên tôi nghĩ nó có một cái luật ngầm cho biển số đẹp. Những người nhà của công an, xe của cá nhân công an hoặc xe của những quan chức lớn, con cái của đại gia thì số rất đẹp. Còn người dân bình thường thì không có đâu."
Thực tế từ năm 1993 Bộ Công an đã có kế hoạch “cấp biển số xe tự chọn”. Bộ Công an cùng Bộ Tài chính quy định chế độ thu, quản lý sử dụng lệ phí đăng ký biển số xe tự chọn. Tuy nhiên việc này vướng thủ tục pháp lý nên không thể thực hiện.
Từ đó đến nay, không ít lần Bộ công an họp với Bộ Tài chính, Tư pháp để khởi động đề án đấu giá. Thế nhưng, vướng mắc về luật từ năm 1993 vẫn chưa được giải quyết là Luật Giao thông đường bộ và các văn bản hướng dẫn thi hành chưa coi biển số xe là tài sản, mà đây được xác định là tài liệu của cơ quan nhà nước. Hơn nữa, luật còn “cấm mua, bán biển số xe”.
Hiện Bộ Công an đang nghiên cứu đề xuất phương án, người trúng đấu giá biển số xe được sử dụng, chuyển nhượng, thừa kế, tặng cho, thế chấp biển số trúng đấu giá. Tức là người sở hữu biển số đó khi bán phương tiện vẫn có thể giữ biển số lại để đăng ký cho phương tiện khác của mình.
Báo Thanh Niên dẫn lời Đại tá Đỗ Thanh Bình - Phó cục trưởng Cục Cảnh sát giao thông (Bộ Công an) cho biết: "Phương án này giúp công tác đấu giá biển số sẽ đạt hiệu quả cao hơn, tài sản công sẽ được khai thác tối ưu. Tuy nhiên, việc cho phép chuyển nhượng sẽ tạo ra thị trường mua bán hoặc đầu cơ biển số, cách quản lý biển số trúng đấu giá sẽ khác biệt hoàn toàn với cách quản lý biển số hiện nay".
Có tiêu cực hay không?
Với việc bấm số ngẫu nhiên, phía cơ quan chức năng cho rằng không thể có tiêu cực vì không ai có thể can thiệp khi các con số nhảy ngẫu nhiên. Thực tế thì sao? Phó giám đốc một doanh nghiệp tư nhân ở TP.HCM không muốn nêu tên nói với RFA:
“Nhiều người thích như thế. Có nhiều người bỏ tiền ra để mua biển số đẹp. Muốn mua số đẹp tới đâu thì bỏ tiền ra tới đó cho bọn dịch vụ. Để tránh hiện tượng tiêu cực thì họ bắt người dân đến bấm số ngẫu nhiên trong một phần mềm. Nó ra số nào thì phải lấy số đó.
Nhưng mà, lúc tôi mua chiếc xe máy này đúng vào lúc phần mềm đó mới ra, tụi làm biển số xe nói là chờ vài bữa cho chính tụi công an 'hack' được phần mềm đó đã thì mới làm được dịch vụ mua biển số. Có nghĩa là danh chính ngôn thuận, giữa thanh thiên bạch nhật mình cũng ra bấm như mấy người kia nhưng nó sẽ ra cái số mình muốn.
Muốn trúng số nào thì số đó trúng thôi hà. Nghe nói bây giờ mua biển số đẹp tốn mấy chục triệu chứ hồi đó kiểu như quen biết, cho mấy triệu cà phê là xong thôi.”
Theo vị phó giám đốc không muốn nêu tên trên, một thể chế mở cửa như các nước tư bản thì nhà nước không thất thu vì nhà nước thu tiền một cách công khai, minh bạch những ai muốn có biển số xe theo ý mình. Nhưng tại Việt Nam thì chính phủ càng ra nhiều quy định tưởng là chặt chẽ thì những người làm dịch vụ ăn theo qui định lại có cơ hội làm ăn, và nhà nước không quản lý được những khoản thu này.
Nhưng mà, lúc tôi mua chiếc xe máy này đúng vào lúc phần mềm đó mới ra, tụi làm biển số xe nói là chờ vài bữa cho chính tụi công an ‘hack’ được phần mềm đó đã thì mới làm được dịch vụ mua biển số. Có nghĩa là danh chính ngôn thuận, giữa thanh thiên bạch nhật mình cũng ra bấm như mấy người kia nhưng nó sẽ ra cái số mình muốn.
Trước đây, khi việc đấu giá biển số xe đẹp chưa thể thực hiện vì vướng luật, đã có nhiều người bỏ ra số tiền cao hơn giá trị chiếc xe để sở hữu biển số theo mong muốn.
Có thể thấy những thông tin liên quan như vừa nói dày đặc trên mạng xã hội. Một vài ví dụ điển hình từ một “rao vặt” trên mạng rằng, một chiếc xe gắn máy trị giá khoảng 50 triệu được bán với giá 900 triệu đồng cộng với biển số có năm số chín; một chiếc xe hơi trị giá khoảng 600 triệu đồng được bán lại với giá ba tỷ đồng với bảng số có năm số tám.
Qua đó, dư luận “kháo” nhau, việc chậm đấu giá biển số đẹp không chỉ khiến ngân sách thất thu, mà có thể còn phát sinh tiêu cực dù cấp biển số xe được bấm ngẫu nhiên từ nhiều năm nay. Trong khi đó, nếu qui định được thực hiện nghiêm thì việc bán biển số đấu giá sẽ mang lại lợi ích cho người dân và tăng nguồn thu cho nhà nước.
Tại Mỹ, bảng số chiếc xe sẽ đi theo chủ chứ không đi theo xe. Khi chủ xe mua xe mới có thể giữ lại bảng số cũ để tiết kiện thêm khoản phí gọi là phí trước bạ. Ngoài ra, chủ xe có thể yêu cầu cấp bảng số theo ý mình với số tiền cộng thêm rất nhỏ đóng hàng năm.