Vừa qua, cộng đồng Wikipedia Tiếng Việt đã có cuộc đề cử thành viên ThiênĐế98 để trở thành CheckUser, kiểm định viên, nhằm hỗ trợ quản lý nội dung được đóng góp, đăng tải bởi người dùng trên trang này. Tuy nhiên, thành viên này đã không giành đủ số phiếu vì vướng phải cáo buộc là người của nhà nước Việt Nam.
Trước các cáo buộc cho rằng mình là người của nhà nước Việt Nam, vào ngày 18 tháng 5, thành viên ThiênĐế98 qua email cho RFA biết để xem xét quan điểm của một thành viên trên Wikipedia cần xem cách họ làm việc. ThiênĐế98 cho biết các việc làm và hoạt động của bản thân trong cộng đồng Wikipedia tiếng Việt cũng đã đủ nói lên điều đó:
“Như các thành viên trên trang Wikipedia tiếng Việt đã có nhiều dịp tiếp xúc, tôi có quan điểm trung dung về chính trị: tôi truy bắt các tài khoản tuyên truyền chính trị từ tất cả các quan điểm (vốn bị cấm tại Wikipedia tiếng Việt, theo quy định), các tài khoản phụ tham gia bầu cử làm chênh lệch số phiếu,... Các vụ việc trình kiểm định của tôi khá cân bằng về phía hai phía, sau khi đã suy xét cẩn thận khả năng các tài khoản vốn là một người dùng để tránh sai lệch và làm người dùng cảm thấy bị xúc phạm. Theo thống kê, từ các vụ việc tôi đưa đi trình CheckUser, đã có 80 tài khoản con rối (tài khoản con, điều không được phép tại Wikipedia) bị phát hiện và khóa vô hạn.
Do đó, tôi không thể và không cần chứng minh danh tính, do việc xử lý quá nhiều các việc quảng cáo cá nhân, doanh nghiệp, các tài khoản tuyên truyền chính trị của các bên gây nhiều mâu thuẫn, thù hằn, dẫn đến sự nguy hiểm trong đời sống thực tế nếu các thông tin bị rò rỉ.”
Kiểm định viên Nguyễn Xuân Minh, một trong những Wikipedian tiên phong trong việc đóng góp và xây dựng cộng đồng Wikipedia tiếng Việt cho RFA biết qua email rằng ông biết đến ThiênĐế98 qua những hỗ trợ trong chiến dịch chống phá hoại và spam của thành viên này. Ngoài ra, ông Minh đã có ấn tượng tốt trước những đóng góp của ThiênĐế98 trong những chủ đề về tôn giáo.
Anh Hiếu, một thành viên trong cộng đồng Wikipedia tiếng Việt sống tại Canada, cho biết ThiênĐế98 đã không giành đủ phiếu bầu tiến cử đầu tiên cho vị trí kiểm định viên để có quyền sử dụng công cụ CheckUser vì những cáo buộc cho rằng thành viên này là người của nhà nước Việt Nam.
Qua những theo dõi sự hoạt động của thành viên ThiênĐế98, anh Hiếu khẳng định thành viên này đã rất tích cực trong việc bảo quản nội dung đăng tải trên Wikipedia tiếng Việt và dẹp loạn ‘rối’, tức sockpuppet, khi những tài khoản này được lập ra để phá hoại và đăng những nội dung tuyên truyền của Đảng Cộng sản Việt Nam:
“Trong tiếng Việt có tình trạng là nạn ‘rối’ kéo dài, kể từ năm này qua năm khác. Cứ mỗi khi mà chúng tôi sửa đổi các bài liên quan đến chính trị Việt Nam như là Việt nam Cộng hòa các thứ thì rối tung hết cả lên, vì có nhiều tài khoản lập để sửa đổi. Như thế thì chất lượng thì thua tiếng Anh rồi; bản tiếng Anh tin tưởng nhiều hơn. Nhưng Thiên Đế hiện nay không có khả năng check IP, thì tất cả những công viên check IP trên trang này đều phải nhờ qua 2 kiểm định viên hiện nay là Nguyễn Xuân Minh với cả Nguyễn Hữu Dụng, mà bây giờ chỉ có anh Dụng là làm thôi.”
Kiểm định viên của dự án Wikipedia tiếng Việt Nguyễn Xuân Minh cho biết, công cụ CheckUser rất hữu ích trong công tác kiểm tra các hình thức lạm dụng và xác minh các tài khoản ‘rối’. Các tài khoản ‘rối’ sau khi bị chặn trên một mảng có thể tiếp tục gây rối trên mảng khác. Tuy nhiên, công cụ CheckUser vẫn chỉ được dùng như là phương án cuối cùng vì các lo ngại bảo mật:
“Công cụ CheckUser hữu ích trong việc kiểm tra một số hình thức lạm dụng, nhưng chúng tôi cố gắng chỉ dùng nó như là một phương án cuối cùng vì những lo ngại về quyền riêng tư và khả năng kết quả công cụ này đưa ra có thể bị hiểu sai. Công cụ này thật sự không có nhiếu tác động như cộng đồng nghĩ. Chúng tôi đã từ chối sử dụng công cụ này trong một số trường hợp qua công tác thẩm định chuyên sâu - người yêu cầu thực sự có lý do hợp lý để nghi ngờ đó là tài khoản ‘rối’ hay không, hay đó là suy nghĩ chỉ theo mong muốn? Trong trường hợp nghi ngờ, chúng tôi thiên về việc bảo mật hơn và từ chối sử dụng công cụ này.”
Anh M.Đ., chuyên viên phát triển phần mềm tại TP.HCM, cho biếtnếu kiểm định viên Wikipedia có thể nắm thông tin IP của người dùng thì việc tìm kiếm, xác định máy chủ sẽ trở nên dễ dàng. Tuy nhiên, anh tin rằng nếu thành viên nào có thông hiểu về công nghệ thông tin, họ có thể tránh né việc bị truy lùng bằng cách dùng mạng riêng ảo VPN:
“Nếu mà có IP của một người thì có thể kiếm dễ rồi. Tuy nhiên, bên công nghệ thông tin cũng đã có fake IP rồi và chuyển đổi. Nếu mà có mục đích né rồi, thì khó mà track. Những VPN free cũng khó có, phải biết về công nghệ thông tin một chút thì mới nắm được nó hoạt động làm sao để mà lắp sẵn, xài VPN free. Đa số những người biết công nghệ thông tin sẽ sử dụng cái đó, hơn là những người không biết.”
Kiểm định viên Nguyễn Xuân Minh cho biết việc có nhiều thành viên ủng hộ và phản đối không dung nhượng trong bất kỳ cuộc bầu cử nào trong cộng đồng Wikipedia là điều bình thường:
“Ví dụ, thường có những câu hỏi chính đáng liên quan đến khả năng của ứng cử viên trong việc giải quyết các xung đột một cách khéo léo, hoặc áp dụng các hướng dẫn trong dự án một cách công bằng, mặc dù cuộc thảo luận đó sẽ phù hợp hơn trong quá trình ứng cử thành công cho vị trí bảo quản viên của ThiênĐế98.
Câu hỏi giả thuyết về cách ThiênĐế98 xử lý quấy nhiễu của Bộ Công an ít liên quan về về cá nhân ThiênĐế98 hơn là về biện pháp bảo vệ mà cộng đồng có thể cần xem xét.”
Ngoài ra, kiểm định viên Nguyễn Xuân Minh cho biết Wikimedia Foundation yêu cầu kiểm định viên được bầu phải gửi các giấy tờ tùy thân hợp pháp và ký vào bản thỏa thuận bảo mật để xác minh danh tính của mình. Tuy nhiên, ông Nguyễn Xuân Minh nhận định rằng giấy tờ tùy thân hợp lệ vẫn không đủ để tiết lộ bất kỳ xung đột lợi ích cá nhân nào.
Anh Hiếu cho rằng chính quyền Việt Nam hoàn toàn có khả năng kiểm tra IP người dùng trên trang Wikipedia và không cần phải đưa người trà trộn vào cộng đồng Wikipedia nhằm đạt được quyền sử dụng công cụ CheckUser.