Sở Văn hóa và Thể thao Thành phố Hồ Chí Minh hôm 5/7 ra văn bản cho ngưng chương trình triển lãm trưng bày cơ thể người được nhựa hóa tại Nhà văn hóa Thanh Niên. Quyết định được đưa ra sau khi có nhiều tranh cãi xoay quanh sinh hoạt này.
Ngưng triển lãm vì sự ghê rợn và phản cảm
Chương trình triển lãm “Sự bí ẩn đặc biệt của cơ thể con người” (Mystery of Human Body) được nói do công ty MEGA Vina phối hợp với Nhà Văn hóa Thanh niên Thành phố Hồ Chí Minh đã được khai mạc từ ngày 21/6 và dự kiến trưng bày đến hết năm nay.
Nó kinh dị bởi vì cho thấy là người ta sẵn sàng làm những việc đó đối với đồng loại của mình.<br/>-Nam Trí
Truyền thông trong nước khi đó loan tin cho biết đây là một mô hình triển lãm giáo dục sức khỏe kết hợp kỹ thuật y học hiện đại và công nghệ truyền thông đa phương tiện đến từ Hàn Quốc với mong muốn mang đến khán giả những trải nghiệm ấn tượng và chân thực nhất về cấu trúc sinh học của cơ thể con người.
Trong khi đó thì dư luận cho rằng 137 mẫu vật cơ thể người thật ở buổi triển lãm này quá rùng rợn, phản cảm như nhận xét của Nam Trí, một bạn trẻ ở Sài Gòn, sau đây.
Cái cảm xúc rất là mạnh bởi vì có những cái cắt xẻ những bộ phận ra, cắt lát để thấy được bên trong, chẳng hạn như cắt bà mẹ thì có thể thấy được thai nhi. Có những người bị lóc cả phần cơ hoặc bộ phận khác ra. Có những tạo hình rất ghê rợn giống như những phim kinh dị. Nó kinh dị bởi vì cho thấy là người ta sẵn sàng làm những việc đó đối với đồng loại của mình.
Bạn Nam Trí cho biết thêm việc tổ chức một buổi triển lãm như vậy ở nơi công cộng là ‘không chấp nhận được.’
Ví dụ như dành cho những bạn học y khoa, dành cho những bộ môn sinh học liên quan giúp giải thích về giải phẫu học thì được. Còn em nghĩ chuyện trưng bày rồi cho phép mọi người có ý kiến lên những cái xác đó thì em thấy là không chấp nhận được.
Vấp phải phản ứng mạnh mẽ của công chúng, Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm (thuộc Bộ Văn hóa - Thể thao - Du lịch) sau đó phải vào cuộc.
Tại buổi họp báo vào hôm 5 tháng 7, cơ quan này nêu ra sai phạm về thời gian triển lãm và nội dung sử dụng của đơn vị tổ chức. Trước đó, những mẫu vật triển lãm được khai báo chỉ làm bằng nhựa, nhưng thực tế lại là xác người thật không rõ nguồn gốc. Cơ quan chức năng lập tức yêu cầu tạm dừng chương trình này kể từ ngày 7/7/2018 cho tới khi nguồn gốc các cơ thể người này được đơn vị tổ chức xác minh.
Bí ẩn nguồn gốc các xác người?
Thực tế, các buổi triển lãm xác người hóa nhựa bằng công nghệ Plastination, phát triển bởi tiến sĩ người Đức Gunther Von Hagens, đã được tổ chức tại nhiều quốc gia trên thế giới trong nhiều năm qua.
Hồi tháng tư năm nay, chương trình này được tổ chức ở Úc cũng gây đã gây rất nhiều tranh cãi về nguồn gốc của các xác người hóa nhựa.
Trong một bài báo của BBC, giáo sư Maria Fiatarone Singh từ Đại học Y Sydney quả quyết nguồn gốc của các xác người này đến từ Đại Liên, Trung Quốc. Bà nói thêm Đại Liên là một trung tâm hành hình, mổ nội tạng và hóa nhựa cơ thể các tội phạm, tù nhân lương tâm, đặc biệt là các học viên Pháp Luân Công tại Trung Quốc.
Anh Hải, một học viên Pháp Luân Công tại Sài Gòn nhận định về chương trình triển lãm này.
Tôi thấy đây là việc vô nhân đạo. Người ta kinh doanh trên chính cơ thể của đồng loại thì cái đó là ác rồi chứ còn gì nữa. Đặc biệt là từ những người tù nhân lương tâm thì trên đời này không còn gì có thể ác bằng. Nói về góc độ con người thì không thể chấp nhận được.
Dưới góc độ đạo đức nghề y, bác sĩ Huyến Trần, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Hỗ trợ sức khỏe cộng đồng (CCHS) cho biết về tôn chỉ đối xử với các tử thi, cũng như nhận định của ông về chương trình “Sự bí ẩn đặc biệt của cơ thể con người”
Hồi còn sinh viên y khoa năm thứ nhất, chúng tôi học giải phẫu trên xác và được dạy rằng cần phải tôn trọng những người hiến xác như là những người thầy của mình. Nhà trường có lễ Macchabée hàng năm để tri ân những người hiến xác. Trong những năm sau, khi không còn học trên xác nữa, sinh viên chúng tôi cũng đều đặn đến thắp nhang và đặt một cành hoa huệ nơi tưởng niệm những người hiến xác trong lễ Macchabée. Cho nên, tôi không đồng ý với triễn lãm này, vì tôi thấy không đủ tôn trọng những người hiến xác.
Đạo đức và kiểm duyệt?
Thực tế các buổi triển lãm xác người hóa nhựa đã được diễn ra từ đầu những năm 1990, và đã bị cấm ở nhiều quốc gia như Pháp, Israel vì vấn đề đạo đức.
Ông Vi Kiến Thành, Cục trưởng Cục Mỹ thuật, Triển lãm và Nhiếp ảnh nói triển lãm "Sự bí ẩn của cơ thể người" đã bị từ chối tại Hà Nội nhưng vẫn diễn ra tại Sài Gòn do Nghị định về hoạt động triển lãm hiện nay chưa có. Triển lãm này được thông qua kiểm duyệt là vì được xem có tính thương mại - hội chợ và được thực hiện theo Luật Thương mại.
Tôi thấy đây là việc vô nhân đạo. Người ta kinh doanh trên chính cơ thể của đồng loại thì cái đó là ác rồi chứ còn gì nữa.<br/>-Người dân
Bạn Nam Trí cho rằng cơ quan kiểm duyệt ở Việt Nam đã không làm việc hiệu quả trong trường hợp này.
Triển lãm hoặc xuất bản một cái gì đó thì dĩ nhiên là những người liên quan kiểm duyệt phải rất là rõ ràng rồi. Ví dụ như nguồn gốc, bản quyền từ đâu ra. Trong vấn đề triển lãm tương đối nhạy cảm này thì những vấn đề đó cần phải được xác định rất rõ ràng. Chứ không phải cứ đưa ra rồi để người này người kia ý kiến thì họ mới nghĩ tới chuyện nên cấm hay là không cấm thì em cũng không biết phải nói làm sao.
Anh Hải thì cho rằng có thể cho những điều mờ ám xung quanh chuyện kiểm duyệt.
Có thể do vấn đề không rõ ràng minh bạch mà khiến chuyện này qua mặt được giới kiểm tra chất lượng và cấp giấy phép. Mình nghĩ là sẽ có gì đó mờ ám thì mới làm được chuyện đó.
Chuyện kiểm duyệt tại Việt Nam từ xưa tới nay là vấn đề gai góc đối với nhiều người trong giới văn nghệ sĩ. Trong khi một số tác phẩm âm nhạc và văn học được đánh giá có giá trị hiện thực và nghệ thuật nhưng bị cấm lưu hành, thì những chương trình được xem là gợi dục, kỳ quái và phản cảm vẫn trót lọt qua lưới kiểm duyệt.