Mỗi dịp xuân về, các chợ hoa được mở ra tại các công viên, bãi đất lớn để cung cấp cho nhà nhà. Người Việt mua hoa vể để chưng trên bàn thờ tổ tiên cũng như trang trí nhà cửa để đón xuân sang. Người có tiền thì mua hoa sớm, trong khi đó những nhà nghèo chờ đến những ngày giáp tết, thậm chí đến ngày cuối cùng mới mua. Lý do vì càng cận tết, giá hoa được giảm. Tuy nhiên gần đây, nhiều người bán hoa thà chặt bỏ hoa vào ngày 30 Tết chứ nhất quyết không bán rẻ.
Bị ép giá nhiều lắm nhưng mà giảm cũng chừng mực rồi dừng lại chứ không bán lỗ quá thì năm sau người ta vẫn canh giờ đó lại mua, không có lời. - Người bán
Dưới góc nhìn của một chuyên gia kinh tế, Tiến sĩ Lê Đăng Doanh - nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương, nguyên nhân việc người bán hoa kiên quyết không hạ giá dù phải hủy bỏ hoa của họ trước khi dọn dẹp để về nhà đón Tết:
“Việc cung cầu về hoa trong những ngày giáp Tết là một cân bằng rất biến động và khó dự báo. Tình hình chợ hoa như vậy là một vấn đề phức tạp đối với việc mua bán và đây cũng là một trường hợp đặc biệt trong nền kinh tế thị trường. Khi giá không đáp ứng yêu cầu thì người bán hoa không sẵn sàng thích nghi. Tôi nghĩ rằng đây là một trong những trường hợp rất đặc biệt vì những người bán hoa cho rằng nhu cầu người mua hoa ngày Tết là bất khả kháng, người nào cũng phải mua, vì vậy họ tin rằng việc họ giữ giá là đúng.”
Nỗi lòng người bán hoa Tết
Tại chợ hoa trung tâm Sài Gòn, một bạn trẻ bán mai cho biết tình hình buôn bán năm nay ế nhiều so với năm ngoái. Cụ thể, bạn đem nhiều cây để trưng bán nhưng tính đến tối 29 Tết mà mới chỉ bán được 5, 6 cây.
“Bị ép giá nhiều lắm nhưng mà giảm cũng chừng mực rồi dừng lại chứ không bán lỗ quá thì năm sau người ta vẫn canh giờ đó lại mua, không có lời.”
Một người đàn ông trung niên bán tắc gần đó cũng cho biết tình hình chợ hoa Tết Canh Tý không khởi sắc cho lắm, nên ông phải điều chỉnh giá theo thời cuộc:
“Có người trả nhiệt tình mua, còn số khác trả qua loa chờ giờ chót, cứ tái diễn vậy hoài mỗi năm. Giờ chót người nhà vườn cần bán lấy sở phí nên bán nhưng nếu bán như vậy hết thì sẽ ‘lỗ chết’. Nhằm người bán vớt vát được chút nào đỡ chút nấy, còn một số người bán không bao nhiêu mà cứ bị tái diễn ép giá hoài thì thà họ chặt bỏ. Theo tôi bán giờ chót còn một số ít mà cây cũng xấu nên bán giá rẻ rồi về lẹ.”
Phóng viên RFA có trao đổi với một anh bán hoa từ quận 12 và được anh chia sẻ:
“Từ 21 (âm lịch) tới nay là 8, 9 ngày rồi, ngày nào cũng muỗi cắn, nằm lê lết mà dân thì chỉ đi xem. Mấy ngày cỡ 23, 24, 25 thì khách thường không đi mua, chờ đến 28, 29 ra trả giá rẻ, nhà vườn làm cả năm cực khổ mà bị ép giá. Ví dụ cây đó 1 triệu, ngày 23, 24 trả 800.000 có thể bán, nhưng chờ 28, 29 ra hỏi 200-300.000/ cây. Trong khi đó ăn, ngủ thì nằm lê lết, ăn cơm tiệm. Nói chung giá cả cây năm nay không đạt như mấy năm trước, mà dân lại trả giá kiểu cho không, mình thấy cuộc sống anh em làm hoa Tết như vậy ngày càng cực khổ, ép giá kiểu này chắc năm sau làm ít lại, không làm nhiều nữa. Đừng nói Tết bán hoa có lời, không có, nhiều lúc lỗ nhiều lắm, như bây giờ 29 Tết mà hoa còn đầy đồng, khoảng 800 chậu mà chỉ bán được 200 mấy, 300 chậu, chưa tới phân nửa.”
Vẫn theo anh, nếu tới giờ chợ hoa đóng cửa mà anh vẫn chưa bán hết, buộc lòng anh phải bỏ cây:
“Cúc, tắc, hướng dương bỏ hết, không xài được, chỉ có mai đem về chăm lại thì được.”
Không chỉ riêng Sài Gòn, những người bán hoa tại các chợ Tết ở Đà Nẵng cũng chịu chung tình trạng buôn bán khó khăn.
Vào tối 30 Tết, phóng viên chúng tôi bắt gặp một người bán mai quê ở Bình Định mang mai lên chợ hoa Đà Nẵng bán đang nhanh tay cắt cành những chậu mai. Anh tâm sự:
“Bán mai rẻ quá mà không ai mua, mình cũng nôn về Bình Định nên phải cắt cành để đem gốc về nuôi lại vì gốc này về quê mình mua 800.000 không có để nuôi, mà ở đây bán 800.000 không ai thèm mua.”
Còn anh Đặng Văn Tùng, cũng là người Bình Định cho biết thị trường hoa Tết tại Đà Nẵng năm nay tiêu thụ chậm, giá đấu thầu lô cao, cộng thêm việc bốc vác tự ý tăng giá không đúng hợp đồng lại càng khiến người bán chịu nhiều thiệt thòi:
“Ở phường nói 1,2 triệu/ xe nhưng ra chợ hoa họ muốn lấy bao nhiêu thì lấy. Dân buôn bán thua lỗ nên nhờ Ủy ban Nhân dân phường Thạch Cầm, quận Hạ Châu năm tới làm sao chứ dân Bình Định ra là phải bán sổ đỏ trả nợ.”
Đồng ý với anh Tùng, anh Nhật, một người bán tắc gần đó cũng bày tỏ mong muốn các chi phí giảm bớt lại, tiền bốc vác nên xoay quanh đơn giá quy định và chính quyền cần quan tâm hơn nữa:
“Phản ánh họ tới nhưng sợ vấn đề người bán thù vặt, người bốc vác tập hợp nhiều thành phần nên mình không lường trước được, ở quê ra đây bán không biết ai.”
Vào tối muộn 30 Tết, phóng viên RFA bắt gặp cảnh nhiều người chủ thoăn thoắt đập phá cây, một số khác lại ngồi buồn một góc như ông Ngô Minh Nhật, một người bán quất ở Đà Nẵng:
“Tình hình bán rất chậm, tuột giá, tất cả những người buôn bán ở đây đều chấp nhận thua lỗ vì mặt bằng giá rất cao, 46 triệu/ bãi nhưng chứa chưa tới 150 cây mà giờ vẫn còn 70 cây, chưa tiêu thụ hết một nửa. Bây giờ phải chấp nhận phá bỏ toàn bộ để tránh tình trạng đêm 30 họ mới ồ đi mua, như vậy thành thói quen và bà con nông dân luôn luôn bị mất giá, không có hiệu quả.”
Bây giờ phải chấp nhận phá bỏ toàn bộ để tránh tình trạng đêm 30 họ mới ồ đi mua, như vậy thành thói quen và bà con nông dân luôn luôn bị mất giá, không có hiệu quả. - Ngô Minh Nhật
Trước tình trạng này, ông Nhật đề nghị chính quyền Đà Nẵng nên xem xét để giúp giảm thiểu thiệt hại cho những tiểu thương này:
“Đóng tiền hết rồi nhưng bán không được, tất cả đều thua lỗ, đề nghị thành phố Đà Nẵng giải quyết cho bà con đấu lô trúng phải giảm 50% để giảm bớt phần thua lỗ của bà con đã đấu lô ở đây.”
Giải pháp
Tiến sĩ Lê Đăng Doanh cho rằng cần phải nắm vững hơn nữa tình hình cung – cầu và có các đơn vị lớn để bảo đảm cung ứng với một giá nhất định, đặc biệt trong năm nay khi các tiểu thương còn liên kết giữ giá và nhất định không giảm giá với người mua.
Tuy nhiên, nhiều người trên mạng xã hội cũng chia sẻ kêu gọi những người có điều kiện không nên đi mua hoa những ngày cận Tết rồi ép giá người bán, đặc biệt sau khi những hình ảnh, video người bán thà đập bể, chặt nát chậu cây còn hơn bán giá rẻ để thành thông lệ được lan truyền rộng rãi. Như lời một người mua hoa ở chợ Tết Sài Gòn đề nghị:
“Nhiều người vậy thôi chứ mình muốn chơi hoa phải bỏ tiền ra phù hợp công sức người trồng. Người ta bỏ công sức, mồ hôi, nước mắt mới trồng, chăm được cây hoa, nếu mình muốn chơi hoa để có không khí Tết thì không đáng bao nhiêu, nhịn bữa sáng là đủ (tiền) mà.”