Chủ tịch Quốc hội Việt Nam Nguyễn Thị Kim Ngân vừa khẳng định nhiệm kỳ 2016 - 2021 của Chính phủ thành công rất ấn tượng. Bà nói điều này tại phiên họp thứ 53 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội khi cho ý kiến về báo cáo công tác nhiệm kỳ 2016 - 2021 của Chính phủ, vào ngày 23/2/2021.
Theo bà Ngân, dấu ấn nhiệm kỳ thấy rõ nhất là một Chính phủ rất năng động, sáng tạo, đã thực hiện nghiêm túc nhiệm vụ, thành cộng nhiều mặt...
Chuyên gia kinh tế, Tiến sĩ Lê Đăng Doanh, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung uơng, khi trả lời RFA hôm 24/2 từ Hà Nội, nhìn nhận những thành công của chính phủ:
“Tôi đánh giá cao hoạt động rất năng động, có hiệu quả của chính phủ vừa qua, đặc biệt là đã kiểm soát được dịch COVID-19 và duy trì được tốc độ tăng trưởng dương trong khi kinh tế thế giới rơi vào khủng hoảng và suy thoái. Ngoài ra Việt Nam đã đáp ứng, hòa nhập rất sâu vào nền kinh tế khu vực, đã tham gia CPTPP, đã ký hiệp định thương mại tự do Việt Nam - EU là EVFTA, và gần đây đã thực hiện RCEP là Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực... mở rộng thị trường với các nước trong khu vực, đặc biệt là TQ.”
Tôi nghĩ cải cách doanh nghiệp nhà nước thì còn chậm, và chưa đạt tiến độ như là đã dự định. Điều thứ hai là đầu tư vào kết cấu hạ tầng, nhất là kết cấu hạ tầng khu vực Đồng bằng sông Cửu Long thì đang còn chưa đáp ứng được yêu cầu.
-Tiến sĩ Lê Đăng Doanh
Với những nỗ lực đó của Việt Nam, Tiến sĩ Lê Đăng Doanh cho rằng sự năng động của chính phủ là rất đáng được chú ý và trân trọng. Tuy nhiên, ông cho biết thêm về những mặt chính phủ đúng ra có thể làm tốt hơn:
“Tôi nghĩ cải cách doanh nghiệp nhà nước thì còn chậm, và chưa đạt tiến độ như là đã dự định. Điều thứ hai là đầu tư vào kết cấu hạ tầng, nhất là kết cấu hạ tầng khu vực Đồng bằng sông Cửu Long thì đang còn chưa đáp ứng được yêu cầu. Điểm thứ ba là đầu tư vào giáo dục và đào tạo, nâng cao chất lượng của nguồn nhân lực cũng chưa đáp ứng được yêu cầu. Một điểm nữa là công cuộc phát huy sự đổi mới sáng tạo và chuyển đổi mạnh sang nền kinh tế số, thì chính phủ đã đề ra được các đường hướng chương trình, nhưng việc thực hiện chậm và chưa phát huy được, chưa đạt được các yêu cầu mà chính phủ đề ra.”
Tại cuộc họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng, tuy đồng tình ý kiến của Chủ tịch Quốc hội Việt Nam Nguyễn Thị Kim Ngân, nhưng đề nghị chính phủ báo cáo bổ sung về kết quả cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh và nâng cao năng lực cạnh tranh của Việt Nam so với các nước trong khu vực, và về tình trạng nhiều dự án lớn chậm triển khai...
Trao đổi với RFA hôm 24/2, Tiến sĩ Nguyễn Quang A, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển IDS ở Hà Nội đã tự giải thể, nhận định:
“Thật sự họ nói như thế không phải là không có cái lý của họ, vì suốt 5 năm đấy, họ đã đạt phần lớn những mục tiêu họ đặt ra. Riêng năm cuối nhiệm kỳ 2020, họ chỉ đạt 2,9% tăng trưởng trên mục tiêu trên 6%. Nhưng họ xử lý dịch COVID-19 khá thành công, họ có những biện pháp đúng sách vở, bài bản về dịch tể. Còn về kinh tế lúc bị lắng xuống, thì họ phản chu kỳ, trong khi tư nhân khó khăn thì chính phủ đã rất nhạy bén đẩy mạnh đầu tư công. Họ sửa các quy định để đổ tiền công đầu tư để vực tăng trưởng lên.”
Tính đến chiều ngày 24 tháng 2, Việt Nam đã ghi nhận 820 ca nhiễm COVID-19 mới trong cộng đồng kể từ khi đợt bùng phát mới nhất bắt đầu vào tháng trước. Con số này chiếm khoảng một phần ba trong tổng số 2.403 ca nhiễm từ đầu mùa dịch, với 35 trường hợp tử vong. Điều này được thế giới ghi nhận là một trong số ít các quốc gia chống dịch thành công.
Với góc nhìn của một người dân sinh sống ở miền Trung, Anh Quang cho RFA biết về một số lĩnh vực mà theo anh chính phủ chưa làm tốt:
“Tình trạng tham nhũng ngày càng nhiều, trong đó có nhiều quan chức cấp cao bị kỷ luật, thậm chí bị trách nhiệm hình sự. Chỉ trong 5 năm ngành tòa án đã xử 14.540 quan chức liên quan đến tham nhũng, kinh tế và chức vụ. Nếu hệ thống luật pháp nghiêm và minh bạch thì làm sao số quan chức bị hình sự nhiều đến thế.
Tình trạng bắt bớ những người có phản biện ôn hòa ngày càng nhiều, điển hình như: TS Phạm Chí Dũng, nhà văn Phạm Thành, Phó Chủ tịch Hội nhà báo độc lập Nguyễn Tường Thụy, nhà báo Phạm Đoan Trang, v.v...cho thấy tình trạng nhân quyền không được tôn trọng! Bên cạnh đó, tình trạng dân oan, oan uổng, oan khuất phát sinh ngày càng đông, nhất là lĩnh vực đất đai. Việc xử các vụ án cũng thiếu công bằng, cùng vi phạm như nhau, nhưng mức án lại khác nhau, kẻ nặng, người nhẹ, biểu hiện rõ nhất là án sơ thẩm bị kháng cáo nhiều nên phải qua các cấp phúc thẩm, nếu xử đúng thì kháng cáo làm gì!”
Ngoài ra theo anh Quang, giáo dục Việt Nam 5 năm qua cũng không có hướng đi cơ bản, nạn mua bán bằng cấp vẫn tiếp diễn, điển hình nhất là vụ mua bán văn bằng 2 Tiếng Anh của Trường Đại học Đông Đô mới bị Bộ công an phát hiện, nạn Cổng chào, tượng đài xây dựng khắp nơi mà lẽ ra nên dùng kinh phí đó vào các ngành y tế, giáo dục vốn đang rất thiếu thốn!
Nhìn tổng thể theo anh Quang, với tình hình nói trên thì không thể nói là 1 nhiệm kỳ của chính phủ thành công. Xét cho cùng, thành công thì phải thể hiện ở các mặt của đời sống xã hội, đó là: ăn, mặc, ở, đi lại, chữa bệnh, học hành, vui chơi, giải trí... nhưng giờ này vẫn còn nhiều hạn chế.
Đối với những người đấu tranh, những người yêu dân chủ, phấn đấu cho nhân quyền thì đó là một sự thất bại hoàn toàn. Nhưng đối với họ, mục tiêu của họ, tiêu chuẩn của họ, thì cả phần này họ cũng thành công.
-Tiến sĩ Nguyễn Quang
Trước đây tại Việt Nam tình trạng án oan được nhiều người quan tâm qua các vụ như ông Hàn Đức Long bốn lần bị kết án tử hình dù vô tội; ông Nguyễn Thanh Chấn, sau 10 năm ngồi tù oan mới được hủy hai bản án kết tội ông giết người; hay vụ ông Huỳnh Văn Nén, người được xem là duy nhất trong lịch sử tố tụng Việt Nam mang 2 án oan với gần 17 năm ngồi tù oan.
Có nhiều vụ án oan khác mà trong 5 năm nhiệm kỳ chính phủ vừa qua vẫn không giải quyết được. Đơn cử như vụ án được nhiều người quan tâm là vụ án Hồ Duy Hải kêu oan hơn hàng chục năm qua. Anh Hải ở Long An bị bắt giữ và bị tuyên án tử hình dưới tội danh ‘giết người, cướp tài sản’ tại cả ba phiên tòa sơ thẩm, phúc thẩm và cả giám đốc thẩm. Mặc dù các luật sư và các nhà quan sát chỉ ra hàng loạt những sai phạm trong quá trình điều tra, nhưng các chủ tọa đã không quan tâm, và giữ nguyên bản án đã tuyên trước đó.
Về nguyên tắc ngành tư pháp hoạt động không thuộc trách nhiệm của chính phủ, và không được đánh giá trong công tác nhiệm kỳ. Tuy nhiên, Luật sư Phạm Công Út khi giải thích với RFA hôm 24/2, cho rằng có phần trách nhiệm của Chính phủ:
“Tư pháp thì không nằm trong sự quản lý của chính phủ, về lý thuyết là như vậy, lý luận nhà nước XHCN thì tư pháp là một hệ thống độc lập. Tuy nhiên, do sự lãnh đạo thống nhất của đảng thì nếu tư pháp không thuộc chính phủ là đúng, nhưng cũng không đúng vì đảng lãnh đạo. Viện Kiểm Sát và Tòa Án phụ thuộc thứ nhất là Đảng, thứ hai là kinh phí hoạt động từ Bộ Tài chính, Chính phủ rót, do đó phụ thuộc nguồn kinh phí. Do đó nếu không đồng thuận với Chính phủ sẽ khó khăn về hoạt động của mình... Do đó có sự lệ thuộc qua lại.”
Liên quan đến việc đàn áp nhân quyền, bắt bớ các nhà hoạt động dân chủ của Chính phủ nhiệm kỳ vừa qua. Tiến sĩ Nguyễn Quang A nhận định:
“Về mặt đó, đối với những người đấu tranh, những người yêu dân chủ, phấn đấu cho nhân quyền thì đó là một sự thất bại hoàn toàn. Nhưng đối với họ, mục tiêu của họ, tiêu chuẩn của họ, thì cả phần này họ cũng thành công. Đối với họ thì hoàn toàn không có tư pháp độc lập... từ những vụ án oan như Hồ Duy Hải cho đến những vụ đàn áp như Đồng Tâm, rồi bắt rất nhiều người trong năm vừa qua. Họ tận dụng được cơ hội COVID để đàn áp, cái đấy tôi nghĩ theo tiêu chuẩn của họ thì họ cũng thành công. Chỉ có nếu theo tiêu chuẩn của những người như tôi và thế giới nói chung, thì đấy là một sự thất bại hoàn toàn, nhưng theo họ là thành công.”
Tiến sĩ Nguyễn Quang A cho biết, ông rất lấy làm đáng tiếc khi Chính phủ đánh giá là thành công như vậy.