Rác thải đe doạ sức khoẻ cộng đồng
Bộ trưởng Hồng Hà còn nhấn mạnh chất thải nhựa trong lĩnh vực y tế phát sinh từ nhiều nguồn khác nhau và nếu không được kiểm soát tốt sẽ đe dọa cuộc sống của các loài động thực vật thủy sinh, động vật biển, làm ô nhiễm môi trường, tác động đến phát triển kinh tế-xã hội.
Phát biểu tại hội nghị, Bộ trưởng y tế Nguyễn Thị Kim Tiến cho rằng, hiện nay có hơn 13.000 cơ sở y tế, mỗi năm điều trị khoảng 150 triệu bệnh nhân và hơn 300 triệu bệnh nhân khám ngoại trú. Mỗi khi ra vào bệnh viện các bệnh nhân thường có người nhà theo cùng từ 1-2 người, do đó lượng rác thải từ bệnh nhân và người nhà cùng với rác thải liên quan y tế là rất lớn. Riêng chất thải y tế nguy hại mặc dù chiếm khoảng 10-20% nhưng nó bao gồm chất thải lây nhiễm và chất thải hoá học nguy hiểm do đó đòi hỏi trách nhiệm cao từ đội ngũ nhân viên y tế, yêu cầu tính chính xác tuyệt đối và không cho phép sai sót trong quá trình thực hiện và xử lý, thải ra môi trường.
Theo báo cáo của một số bệnh viện trong cả nước thì có khoảng 5% trong số chất thải y tế phát sinh là chất thải nhựa, tức khoảng 22 tấn/ ngày.
Tiến sĩ, bác sĩ Đinh Đức Long, bệnh viện đa khoa Bưu Điện từ Sài Gòn nhận định về điều này:
“Rác thải nhựa theo tôi không chỉ riêng y tế đâu mà đầy trường học, ngoài đường, các đồ dùng các chai nhựa, túi nilong người ta đi chợ về vứt đầy ra. Còn khi người ta (bệnh nhân-PV) đã vào bệnh viện thì dù là nguồn nào bệnh viên thải ra hay người bệnh nhân thải ra thì bệnh viện phải có trách nhiệm xử lý việc đó chứ, sao lại đỗ thừa cho ai được.”
Đồng thời bác sĩ Long còn cho biết thêm, vấn nạn xử lý rác thải tại Việt Nam là một vấn đề lớn, không chỉ riêng ngành Y tế. Việc xử lý rác thải thông thường đã không đạt hiệu quả khi đa số rác thải đều được chôn lấp chứ chưa có công nghệ để tiêu hủy hay tái sử dụng…
“Chứ chôn hủy như vậy thì nó sẽ ngấm vào nguồn nước dẫn đến ô nhiễm môi trường, đó là rác thường còn rác thải y tế nó còn độc hại hơn mà công nghệ thì lạc hậu, còn tình hình chung thì tôi không thể nắm được vì tôi không làm công tác quản lý cụ thể đến mức độ nào. Nói chung công nghệ còn lạc hậu, ngay cả tại TPHCM người ta còn đang cãi nhau là chôn lấp hay làm cách gì khi bị ô nhiễm môi trường thì đó là tình hình chung chứ không riêng rác thải y tế.”
Chuyên gia môi trường Tiến sĩ Phùng Chí Sỹ giám đốc trung tâm Công nghệ môi trường ENTEC cho biết tỷ lệ chất thải nhựa nguy hại trong ngành y tế mặc dù chiếm một phần nhỏ nhưng nguy hại khôn lường:
“Trong bệnh viện họ sẽ phân ra làm hai loại, thứ nhất là những loại ống truyền dịch mà nó có máu hay một số chất khác thì sẽ được cho vào chất thải nguy hại, ống truyền dịch nước biển thì người ta lại cho vào loại không nguy hại. Hiện nay họ chia làm hai nhóm, nhóm thứ nhất là nhựa về tái chế được, loại 2 không tái chế được. Loại tái chế thì họ bán cho các công ty có nhu cầu tái chế, còn lại đưa vào lò đốt. Các bệnh viên lớn tại VN hầu hết đều có lò đốt chất thải y tế.”
Bác sĩ, tiến sĩ Phạm Nhật An trưởng khoa truyền nhiễm tại Bệnh viện Nhi Trung ương, nguyên phó giám đốc bệnh viện Nhi trung ương nhận định rằng:
"Giờ có phong trào chung ngành nào cũng đưa ra phong trào để giảm sử dụng các chất nhựa sử dụng một lần, tất nhiên y tế cũng chỉ giảm thôi chứ rất nhiều cái như dịch truyền cũng nhiều cái sử dụng một lần, nó chỉ hạn chế thôi chứ không thể bỏ hẳn được. Có nhiều dụng cụ sử dụng một lần vẫn phải sử dụng thôi, đó cũng chỉ là phong trào chung thôi chứ không có gì là đặc thù của ngành y tế đâu. Những loại chất thải đã mang tính đặc thù của ngành y tế, tức là rác thải nguy hiểm thì nó có công ty xử lý riêng, cái này các bệnh viện họ cũng không làm cái đó mà phải ký hợp đồng với các công ty để họ xử lý rác thải này theo đúng quy định xử lý không gây ra nguy hiểm."
Cần giải pháp đồng bộ
Trước tác hại của rác thải y tế cũng như thực tế về lượng thải ra của ngành y tế không nhỏ, trong đó có cả loại rác thải y tế nguy hại, Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến đề nghị các lãnh đạo cùng với các cơ quan ngành y tế tập trung huấn luyện nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi thói quen sử dụng bao nilong, sản phẩm nhựa…từ mỗi nhân viên y tế tại các cơ sở đồng thời khuyến cáo các bệnh nhân và người nhà chung tay cùng ngành y giảm thiểu rác thải nhựa. Bà Tiến nhấn mạnh, ngành y cần phải rà soát số lượng, chủng loại chất thải nhựa, đưa ra kế hoạch, giải pháp cụ thể cho việc giảm thiểu chất thải nhựa phải đảm bảo hiệu quả, khả thi và đạt chất lượng dịch vụ y tế.
Đồng thời, bà Bộ trưởng yêu cầu các tổ chức các nhân liên quan phối hợp chặt chẽ với các cơ quan, đơn vị thuộc ngành y tế sử dụng sản phẩm nhựa 1 lần có thể thay thế được ngay từ hôm nay.
Bác sĩ Đinh Đức Long khẳng định, quá trình thay đổi thì có nhưng diễn ra rất chậm vì nó phụ thuộc vào nhiều lý do và cần có sự phối hợp của các bên.
"Lý do hàng đầu là về kinh tế, vấn đề thói quen và nó phải có hoạt động đồng bộ từ nguồn, anh không sản xuất nilong nữa thì buộc người ta phải mua loại kia, đang liên quan đến lợi ích nhóm thì làm sao họ bỏ đi. Còn người sản xuất túi phân hủy thì đôi khi người ta không đủ công suất để mà thay thế hoàn toàn. Quá trình này đầu tiên phải thay đổi nhận thức của người dân, vai trò của quản lý nhà nước và doanh nghiệp phải có sự phối hợp. Ví dụ người ta đấu thầu vỏ thuốc chẳng hạn, vỏ thuốc bằng nhựa thì người ta đấu thầu mà đấu thầu là do nguồn nhập, thông thường thì do bên dược và các cơ quan thiết bị y tế, nó phụ thuộc vào nhiều cái lắm. Công ty này nhập còn hãng tính sau, trước mắt nhập về để có thuốc cho bệnh nhân dùng thứ hai là có lợi nhuận, vì tôi không làm quản lý nên tôi không can thiệp hay ý kiến cụ thể được."
Chuyên gia môi trường, tiến sĩ Phùng Chí Sỹ cho rằng, hiện nay chính phủ Việt Nam cũng đã phát động, tuyên truyền nâng cao nhận thức và trách nhiệm của mỗi cá nhân trong việc sử dụng các loại sản phẩm nhựa sử dụng một lần để giảm chất thải nhựa nguy hại ra môi trường.
“Hiện nay tại thành phố lớn họ có một số quy định là các cơ quan nhà nước không được sử dụng tiền (tiền nhà nước –PV) để mua chai nhựa nhỏ, ví dụ như thành phố Hồ Chí Minh chẳng hạn, nếu cơ quan nhà nước mua chai nhựa khoảng 300-400 ml thì sẽ không được thanh toán tiền nhà nước, họ (chính phủ-PV) yêu cầu mua chia 30-40 lít mang về rồi mới triết ra chai nhôm, cóc thủy tinh để rót ra tiếp khách chứ không cho sử dụng chai dùng một lần nữa.”
Ngoài ra, tiến sĩ Phùng Chí Sỹ chia sẻ thêm "…Hiện nay tại các bệnh viện một số nơi họ lấp vòi nước để uống tại chỗ, nước sạch giống như tại nước ngoài, chỉ cần vặn ra thì uống được rồi không cần mang chai mang cóc đi đựng thì đó là một hình thức và thứ hai do phong trào chung tất nhiên, gia nhựa thuế cao lên thì giá cao lên thì họ hạn chế sử dụng, họ suy nghĩ dùng nhiều lần thì bằng biện pháp đó thì sẽ giảm được rác thải nhựa trên toàn xã hôi và rác thai nhựa tại bệnh viện."