Từ thủ đô Phnom Penh, thông tín viên Nguyễn Bình có bài tường trình như sau.
Nhà tù khét tiếng
Trước phiên tòa do Liên hiệp Quốc hậu thuẫn tại Campuchia diễn ra từ ngày 30 đến ngày 1 tháng 4, ông Duch, cựu trưởng trại giam S-21 khét tiếng của Khmer Đỏ khai nhận tội, nhưng cho rằng lúc ấy ông không có sự lựa chọn nào khác, ngoài làm theo lệnh của cấp trên.
Ông Duch, tên thật là Kaing Guek Eav, 66 tuổi, nói với vẽ bình tĩnh trước tòa rằng ông thừa nhận mọi tội lỗi sau khi nghe bản cáo trạng của các công tố, bao gồm hành động tra tấn, giết người dã mang trong trại giam S-21. Đồng thời xin lỗi các nạn nhân và thân nhân của họ còn sống đến ngày hôm nay. Nhưng ông không thừa nhận tên gọi nhà tù Toul Sleng, ám chỉ trại giam S-21 của ông.
Theo luật sư của ông Duch, tên gọi nhà tù Toul Sleng chỉ được đặc sau khi quân đội Việt Nam tiến vào lật đổ chế độ Khmer Đỏ sau ngày 7 tháng Giêng năm 1979.
Một nạn nhân của chế độ Khmer Đỏ, đang theo theo dõi phiên tòa xử ông Duch nói rằng ông không cần lời xin lỗi. Ông chỉ cần sự công bằng mà thôi.
Giết người theo mệnh lệnh?
Luật sư Kar Savuth, bào chữa cho ông Duch tiếp tục đề nghị các thẩm phán tha tội cho thân chủ của mình.
Theo luật sư, ông Duch không phải là Ủy viên Bộ chính trị của Đảng Cộng sản Campuchia, mà lúc ấy bao gồm 14 người, được xem những người có quyền lực nhất trong chế độ Khmer Đỏ.
Còn ông Duch cho rằng lúc ấy ông chỉ làm theo lệnh của ông Son Sen, cựu Bộ trưởng Quốc phòng Khmer Đỏ.
Được biết, ông Son Sen là một thành viên trong Bộ Chính trị Khmer Đỏ, nhưng đã bị ông Pol Pot, người sáng lập chế độ Khmer Đỏ ra lệnh sát hại vào năm 1997 do tình nghi làm gián điệp cho ông Hun Sen.
Còn luật sư nước ngoài Froncois Roux cũng bào chữa cho ông Duch đề nghị tòa án cho thân chủ ông được tại ngoại, vì thân chủ ông đã bị tạm giam hơn 10 qua.
Theo ông, pháp luật của Campuchia chỉ cho phép tạm giam người bị tình nghị trong thời gian 3 năm.
Bà Chea Leang, công tố viên của tòa án xử Khmer Đỏ bát bỏ đề nghị của luật sư. Vì bà quan ngại về an ninh đối với ông Duch. Theo bà nếu ông Duch ở trong trại giam thì an toàn hơn, không lo sợ bị các nạn nhân trả thù.
Ông Duch bị truy bởi 4 tội theo luật hình sự Campuchia và luật quốc tế, bao gồm tội giết người, tội ngược đãi tù nhân, tội ác chiến tranh và tội ác chống loài người.
Phiên tòa xử ông Duch tạm kết thúc vào khoảng 4 giờ chiều ngày 1 tháng Tư, nhưng các thẩm phán chưa đưa ra được phán quyết nào. Dự kiến vụ án của ông Duch sẽ được xem xét trong thời gian 3 tháng.
Phiên tòa xét xử ông Duch kế tiếp sẽ diễn ra vào ngày 6, 7 và 8 tháng Tư tới.
Hiện ông Duch bị tạm giam trong trụ sở tòa án xử Khmer Đỏ tại ngoại ô Phnom Penh, cùng với 4 cựu lãnh đạo Khmer Đỏ khác, bao gồm ông Nuon Chea, Chủ tịch Quốc hội, ông Khieu Samphan, cựu Chủ tịch Nước, ông Ieng Sary, cựu Phó thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao và bà Ieng Thirith, vợ của ông Ieng Sary, cựu Bộ trưởng Các vấn đề Xã hội của Khmer Đỏ.