Hôm 1/6/2020, ông Bộ trưởng Giao thông vận tải (GTVT) Nguyễn Văn Thể ký báo cáo gửi Uỷ ban Thường vụ Quốc hội về việc triển khai hệ thống thu phí dịch vụ sử dụng đường bộ theo hình thức điện tử tự động không dừng (ETC).
Theo mạng báo Tuổi Trẻ, kể từ tháng 10/2017, Quốc hội ban hành nghị quyết "Triển khai đồng bộ thu phí dịch vụ không dừng đối với tất cả các tuyến quốc lộ được đầu tư theo hình thức hợp đồng BOT trên cả nước”.
Cả nước có 93 trạm thu phí trên các tuyến quốc lộ và cao tốc, trong đó Bộ GTVT quản lý 74 trạm, UBND các tỉnh quản lý 19 trạm.
Tuy nhiên, hiện chỉ mới có 46 trạm có vận hành làn thu phí không dừng (ETC), tức là mới thực hiện được một nửa số trạm.
Vì tiến độ triển khai quá chậm, với tư cách là lãnh đạo ngành GTVT, chỉ đạo việc tổ chức thực hiện nghị quyết, "Bộ trưởng Bộ GTVT và Thứ trưởng phụ trách dự án kiểm điểm tự nhận hình thức nghiêm khắc phê bình rút kinh nghiệm”.
Ngoài ra, còn có 30 cá nhân làm bản kiểm điểm trách nhiệm liên quan đến việc chậm tiến độ. Trong đó, có 9 người nhận hình thức rút kinh nghiệm, 6 người nhận hình thức phê bình nghiêm khắc, rút kinh nghiệm.
Ông Huỳnh Kim Báu, thành viên nhóm Nhân sỹ trí thức yêu nước, nói với RFA rằng chúng ta cần nhìn nhận lại những hậu quả mà ngành GTVT đã để lại cho đất nước, gây ra bởi những người lãnh đạo có nặng lực yếu kém như ông Thể:
“Thử coi kết quả xem ổng làm được cái gì! Đường xe lửa Cát Linh-Hà Đông, rồi cho Trung Quốc thầu đường Quốc lộ. Hàng loạt bê bối rồi vừa rồi như là kiểm soát BOT thu tiền tự động cũng không làm được. Tất cả những điều bê tha này đều gắn liền với quyền lợi của kẻ cầm quyền. Kiến thức thì họ nghèo nàn nhưng mà tính chất láu cá thì họ là bậc thầy.”
Đã nhiều lần “xin lỗi, rút kinh nghiệm”
Đây không phải là đầu tiên ông Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể tự “rút kinh nghiệm”. Vào năm 2018, chỉ trong một phiên trả lời chất vấn của kỳ họp Quốc hội khoá XIV, ông Thể đã 3 lần nói lời “xin lỗi, nhận trách nhiệm và mong được thông cảm”.
Cụ thể, khi trả lời chất vấn liên quan đến các vị trí đặt BOT bị người dân phản đối, người đứng đầu Bộ GTVT nói rằng “ngành đã thực hiện đúng theo trình tự, thủ tục và quy định của pháp luật. Bộ cố gắng giảm các chi phí cho người dân đi qua các trạm này một cách tốt nhất, giảm phí cho toàn bộ các xe của bà con sống trong khu vực quanh các trạm thu BOT”. Để xảy ra tình trang người dân phản đối, ông Thể “mong đại biểu Quốc hội và người dân hết sức thông cảm”.
Bên cạnh đó, các Đại biểu Quốc hội cũng đặt câu hỏi về chất lượng đường sắt và tình trạng tai nạn đường sắt liên tục xảy ra. Ông Bộ trưởng nói đã yêu cầu Tổng Công ty đường sắt nghiêm túc kiểm điểm và phải làm rõ nguyên nhân tai nạn. Ông lên tiếng “nhận trách nhiệm khi để ngành đường sắt xảy ra nhiều yếu kém, xin lỗi các gia đình có người thiệt mạng trong các vụ tai nạn đường sắt vừa qua.”
Ông Thể cũng thành thật “xin nhận trách nhiệm trước Đảng, Nhà nước và nhân dân về những yếu kém của ngành GTVT khi để cơ sở hạ tầng kém, tình hình tai nạn giao thông còn diễn ra rất nhiều.
Tuy nhiên, đến nay, sau nhiều lần không hoàn thành nhiệm vụ, tự “nghiêm khắc kiểm điểm và rút kinh nghiệm”, ông Bộ trưởng GTVT vẫn nghiễm nhiên tại vị, chưa thấy có bất kỳ hình thức kỷ luật nào dành cho ông Thể.
“Rút kinh nghiệm” là hình thức lấp liếm cho sai phạm
Ông Vũ Mạnh Hùng, từng giảng dạy tại trường Cao Đẳng Kinh Tế - Kỹ Thuật Thương Mại nói rằng cái văn hoá “rút kinh nghiệm” là một thói quen của các quan chức nhà nước, nhằm trốn tránh các hình phạt, mỗi khi làm điều sai hay không hoàn thành nhiệm vụ:
“Trong đảng Cộng sản này thì cứ làm cái gì mà không được, làm gì có hại cho dân cho nước thì cũng chỉ rút kinh nghiệm thôi chứ không chịu hình thức kỷ luật xử lý theo pháp luật gì cả.
Dân sai thì có rút kinh nghiệm được đâu, chỉ có quan sai là rút kinh nghiệm thôi!
Ông Bộ trưởng Giao thông Thể này nói vậy như là thói quen từ trước đến nay của các quan chức Cộng sản thôi.”
Ông Huỳnh Kim Báu khẳng định việc quan chức “rút kinh nghiệm sâu sắc” chỉ là trò hề để biện minh cho sai lầm của họ thôi:
“Chẳng qua những điều đó là trò hề của họ thôi. Quản trị nhà nước là phải trên cơ sở luật pháp, minh bạch. Đó là một việc lấp liếm, vô trách nhiệm, bất tài nhưng lại tham mê quyền lực.
Nó là cái để họ bám víu, để họ biện minh cho những điều sai lầm của họ. Đó chỉ là cái cớ thôi.
Thực tế ra, theo tôi, họ đang lừa bịp chính họ thôi chứ không lừa bịp được với nhân dân Việt Nam đâu.”
Không có cơ sở pháp lý
Theo quy định tại điều 79, Luật cán bộ, công chức, có 6 hình thức kỷ luật công chức bao gồm: khiển trách, cảnh cáo, hạ bậc lương, giáng chức, cách chức và buộc thôi việc. Trong đó, việc giáng chức, cách chức chỉ được áp dụng với công chức giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý.
Không hề có quy định, chế tài nào dành cho các cán bộ tự “nghiêm khắc kiểm điểm hay rút kinh nghiệm sâu sắc” cả.
Một giảng viên Đại học Luật ở Việt Nam không muốn nêu tên nói rằng theo luật công chức thì không có quy định nào về hình phạt dành cho các cán bộ tự kiểm điểm, tự nhận trách nhiệm cả. Tuy nhiên, nếu sai phạm nhiều lần thì có thể cấp trên xem xét các hình thức kỷ luật nặng:
“Nếu vi phạm nhiều quá thì sẽ có hình thức kỷ luật đảng, cách chức hoặc xử lý hành chính theo luật xử lý vi phạm hành chính. Nếu có dấu hiệu tham nhũng thì sẽ bị xử theo luật hình sự hoặc luật phòng chống tham nhũng.”
Năm 2019, Đại biểu Quốc hội, ông Lê Thanh Vân trả lời báo chí rằng do chưa có cơ sở pháp lý quy định thế nào là khiển trách, thế nào là cảnh cáo, buộc thôi việc… Các căn cứ phân biệt không rõ ràng, ranh giới giữa các mức kỷ luật trên còn mơ hồ nên đã nảy sinh những hình thức mới đó là “phê bình nghiêm khác và rút kinh nghiệm sâu sắc”.