Đề nghị điều chuyển 1.800 tỷ đồng vốn đầu tư công
Bộ Nông nghiệp-Phát triển Nông thôn (NN-PTNT) gửi Bộ Tài chính về tổng vốn kế hoạch năm 2020 của Bộ này được Thủ tướng giao khoảng hơn 3.600 tỷ đồng để thực hiện 25 dự án ODA.
Tuy nhiên, căn cứ vào hiệp định vay, thỏa ước với các nhà tài trợ, kế hoạch vốn vay 2020 có thể giải ngân đến cuối tháng 1/2021 của 25 dự án chỉ vào khoảng 1.830 tỷ đồng. Do đó, số vốn vay ODA còn lại không sử dụng lên đến hơn 1.800 tỷ đồng.
Bộ NN-PTNT đã đề nghị với Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc điều chuyển số tiền vốn vay đầu tư công còn thừa hơn 1.800 tỷ đồng sang cho các bộ, ngành và địa phương khác có khối lượng thực hiện và đảm bảo đủ điều kiện giải ngân.
Đề nghị vừa nêu được nói là đang được cấp thẩm quyền xem xét.
Tiến sĩ Lê Đăng Doanh, nguyên là Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương, vào tối ngày 22/7 nhận định với RFA về đề nghị này của Bộ NN-PTNT:
<i>Tôi đánh giá đó là một dấu hiệu tích cực. Bởi vì với sự tăng cường giám sát và yêu cầu về hiệu quả của đầu tư công thì các bộ cũng trở nên nghiêm khắc và chặt chẽ hơn đối với việc thực hiện đầu tư công. Bộ NN-PTNT có quyết định như vậy tức là đã thực hiện một việc là nếu thấy các dự án chưa thể thực hiện ngay và có lẽ chưa cần thiết lắm thì Bộ trả lại. Có thể những dự án đã được quyết định từ thời gian trước, cho nên ông Bộ trưởng Bộ này đã xem xét lại và có quyết định như vậy. Tôi nghĩ đó là một quyết định rất mới ở Việt Nam-Tiến sĩ Lê Đăng Doanh</i>
“Tôi đánh giá đó là một dấu hiệu tích cực. Bởi vì với sự tăng cường giám sát và yêu cầu về hiệu quả của đầu tư công thì các bộ cũng trở nên nghiêm khắc và chặt chẽ hơn đối với việc thực hiện đầu tư công. Bộ NN-PTNT có quyết định như vậy tức là đã thực hiện một việc là nếu thấy các dự án chưa thể thực hiện ngay và có lẽ chưa cần thiết lắm thì Bộ trả lại. Có thể những dự án đã được quyết định từ thời gian trước, cho nên ông Bộ trưởng Bộ này đã xem xét lại và có quyết định như vậy. Tôi nghĩ đó là một quyết định rất mới ở Việt Nam và mang tín hiệu tích cực.”
“Chuyện lạ”: vì sao?
Truyền thông trong nước ghi nhận không chỉ Bộ NN-PTNT không giải ngân hết số vốn đầu tư công do Thủ tướng Chính phủ giao cho.
Theo báo cáo của Bộ Tài chính về tiến độ giải ngân, vừa được trình Thủ tướng thì có đến 34 bộ, ngành và 7 địa phương có tỉ lệ giải ngân vốn đầu tư công rất thấp. Nguyên nhân mà Bộ Tài chính đưa ra là do phân bổ vốn chậm, thủ tục phê duyệt đấu thầu còn kéo dài, vướng mắc về cơ chế, chính sách đền bù giải phóng mặt bằng đã làm chậm tiến độ các dự án. Đặc biệt, đại dịch COVID-19 cũng ảnh hưởng không nhỏ đến tiến độ giải ngân vốn đầu tư công ở các bộ, ngành, địa phương.
Đài RFA ghi nhận một số những người quan tâm bày tỏ rằng vấn đề về các dự án phát triển đầu tư công ở Việt Nam cần vốn và giải ngân nguồn vốn đầu tư công chậm là một câu chuyện dài.
Kỹ sư xây dựng Trần Bang, một nhà hoạt động dân chủ rất quan tâm lĩnh vực này, chia sẻ với RFA về ghi nhận của ông liên quan những dự án đầu tư công trong vòng hai thập niên trở lại đây:
“Thật sự thì vốn đầu tư ở Việt Nam lúc nào cũng thiếu, chứ không phải thừa. Cơ sở hạ tầng về tất cả các mặt, ví dụ như giao thông, phát triển nông thôn, cấp thoát nước, bệnh viện, trường học…Thế thì không thể nói Việt Nam đầy đủ đến mức dư tiền, dư vốn trong bất cứ lĩnh vực nào. Chỉ có điều là đầu tư vào những chỗ đúng hay không đúng thôi.”
Tuy nhiên, ông Trần Bang và không ít người cho rằng qua thông tin mới nhất về Bộ NN-PTNT thừa vốn đầu tư công lên đến 1.800 tỷ đồng lại là một câu “chuyện lạ”. Bởi vì phần nào giải đáp được thắc mắc của dư luận rằng vì sao có những nơi cần thật sự cần thì lại nhận phân bổ nhỏ giọt hoặc có địa phương hay bộ, ngành không cần thiết thì được phân bổ nguồn vốn vay ODA đến mức dư thừa?
Kỹ sư Trần Bang trình bày với RFA rằng chỉ có những người làm việc trong bộ máy chính quyền mới biết rõ thực hư như thế nào. Thế nhưng, dưới góc độ của một người quan sát thì các dự án đầu tư công từ lúc được lên ý tưởng cho đến khâu thực hiện là cả một hành trình khó khăn.
“Tôi được biết trước kia có rất nhiều doanh nghiệp về lĩnh vực giao thông chẳng hạn. Họ thay mặt chính quyền địa phương và thay mặt cả bộ để làm dự án. Họ làm dự án bằng cách lấy chữ ký của chính quyền địa phương và của các bộ, các ngành và sau đó đến các bộ ở Trung ương để ‘chạy’ ở Bộ Kế hoạch-Đầu tư, hay Bộ Tài chính thậm chí lên đến phó thủ tướng hay thủ tướng hoặc Văn phòng Chính phủ…Và sau khi thu được mấy chục chữ ký đó và khi tiến hành đấu thầu dự án thì họ trúng thầu luôn. Ngày xưa cái vụ ông Phạm Tiến Dũng-PMU18, xảy ra cách đây hơn chục năm. Tức là họ phải phân ra thành nhiều nhóm và mỗi nhóm lo chạy dự án. Điều này cho thấy quá trình chạy dự án rất tốn kém, phiền hà và rất mất thời gian, chứ không phải đàng hoàng minh bạch. Người ta gọi là ‘chạy dự án’ thì đủ phản ánh như thế nào rồi. Bây giờ không làm dự án được thì chứng tỏ là không dám chạy hoặc không chạy được. Rõ ràng bị ách tắc ở một khâu nào đó.”
Một số ý kiến trên mạng xã hội cho rằng càng lạ lùng hơn khi Bộ NN-PTNT đề nghị điều chuyển vốn đầu tư công sang những đơn vị khác, trong khi các công trình thủy lợi hay những dự án chống ngập trong thành phố lớn như Hà Nội và Sài Gòn đang rất cần vốn để được triển khai.
<i>Thật sự thì vốn đầu tư ở Việt Nam lúc nào cũng thiếu, chứ không phải thừa. Cơ sở hạ tầng về tất cả các mặt, ví dụ như giao thông, phát triển nông thôn, cấp thoát nước, bệnh viện, trường học…Thế thì không thể nói Việt Nam đầy đủ đến mức dư tiền, dư vốn trong bất cứ lĩnh vực nào. Chỉ có điều là đầu tư vào những chỗ đúng hay không đúng thôi-Kỹ sư Trần Bang</i>
Mặc dù có những nhận xét đồng quan điểm với Tiến sĩ Lê Đăng Doanh về đề nghị điều chuyển vốn đầu tư công của Bộ NN-PTNT là mới mẻ, nhưng thực sự cho thấy đó là một dấu hiệu “không động binh” trong việc xà xẻo, trục lợi và tham nhũng các dự án đầu tư công, mà theo như nhận định của Tiến sĩ Lê Đăng Doanh là có “sự tăng cường giám sát và yêu cầu về hiệu quả của đầu tư công nghiêm khắc và chặt chẽ hơn”.
Nhà hoạt động Trần Bang khẳng định với RFA rằng:
“Theo tôi là do Đại hội Đảng các cấp. Họ muốn ổn định ‘cái ghế’ để họ không bị liệt vào trường hợp bị người khác bắt được hoặc không bị cho là ‘giàu bất thường’.”
Hồi trung tuần tháng 7, Thủ tướng Chính phủ Việt Nam thành lập 7 đoàn kiểm tra, đôn đốc việc giải ngân vốn đầu tư công. Trong đó, Thủ tướng đích thân làm trưởng đoàn kiểm tra tại TP.HCM, tỉnh Đồng Nai và một số địa phương khác.
Ông Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc được dẫn lời rằng bệnh “quan liêu, xa dân” làm ảnh huởng đến tiến độ giải ngân vốn đầu tư công.