Trong chuyến viếng thăm chính thức Việt Nam vừa qua của Tổng thống Mỹ Barack Obama, hai nước đã chính thức công bố rằng Tổ chức thanh niên tình nguyện hòa bình của Hoa Kỳ (gọi tắt là Peace Corps) được phép đến Việt Nam thực hiện các công tác tình nguyện của tổ chức này.
Giúp các quốc gia có nhu cầu cần phát triển
Từ California, một cựu thành viên Peace Corps là nhà báo tự do Bùi Văn Phú dành cho Kính Hòa buổi trao đổi về vấn đề này, trước hết ông nói về việc thành lập tổ chức Peace Corps:
Bùi Văn Phú: Peace Corps của Hoa Kỳ được cố Tổng thống John Kennedy thành lập vào năm 1961. Từ đó đến nay, Hoa Kỳ đã gửi các tình nguyện viên đến các nước cần sự phát triển để giúp các nước đó. Mục đích của Peace Corps, thứ nhất là giúp các quốc gia có nhu cầu cần phát triển. Thứ hai là giúp những người Mỹ hiểu biết những quốc gia mà họ đến đó phục vụ. Thứ ba là giúp các dân tộc mà có đoàn tình nguyện tới làm việc hiểu biết thêm về nước Mỹ. Tới nay theo tôi biết thì có khoảng 220 ngàn tình nguyện viên được gửi đi khắp nơi trên thế gới.
Tôi nghĩ hoạt động nổi bật là giáo dục. Như ở những nước Châu Phi tôi qua, cần rất nhiều thầy cô dạy các môn về khoa học như toán, lý, hóa, rồi còn có nhu cầu học tiếng Anh. <br/> -Bùi Văn Phú
Kính Hòa: Việc tuyển chọn người làm việc cho Peace Corps diễn ra như thế nào?
Bùi Văn Phú: Mình có thể vào Website của Peace Corps để nộp đơn. Trong đơn đó thì có nhiều câu hỏi liên quan đến bản thân của mình, cũng như là những gì mình đã học hỏi, học những lớp nào, đại học nào, và mình muốn đi phục vụ trong lĩnh vực nào.
Ngoài ra cũng cần có sự giới thiệu, như những giáo sư đã từng dạy mình, bạn bè mình, người chủ mình làm việc trước đây. Sau khi nộp đơn thì văn phòng Peace Corps sẽ có một buổi gặp gỡ phỏng vấn, giống như một buổi phỏng vấn xin việc. Họ sẽ hỏi những câu hỏi như là lý do tại sao mình muốn làm việc này, hay là cái khả năng của mình đến những nước thiếu tiện nghi, thiếu điện, thiếu nước, thì mình có sống được không.
Sau đó chắc cũng phải chờ 3 đến 4 tháng, khi họ thấy khả năng mình làm việc được thì họ sẽ gửi thư yêu cầu mình đi làm hồ sơ sức khỏe, còn vấn đề an ninh thì họ sẽ yêu cầu cơ quan FBI xem hồ sơ của mình có phạm pháp hay không.
Kính Hòa: Ứng viên cho Peace Corps phải là công dân Mỹ?
Bùi Văn Phú: Chắc chắn phải là công dân Mỹ.
Kính Hòa: Điểm qua những hoạt động của Peace Corps từ khi thành lập đến giờ ông thấy họ có những hoạt động nào nổi bật?
Bùi Văn Phú: Tôi nghĩ hoạt động nổi bật là giáo dục. Như ở những nước Châu Phi tôi qua, cần rất nhiều thầy cô dạy các môn về khoa học như toán, lý, hóa, rồi còn có nhu cầu học tiếng Anh. Rồi nếu cần có nước uống thì có những toán đi đào giếng nước. Tức là những nhu cầu căn bản, đơn sơ nhất của con người ở những khu vực sâu xa đó.
Kính Hòa: Ngân sách hoạt động của Peace Corps lấy từ nguồn nào?
Bùi Văn Phú: Peace Corps là một cơ quan độc lập, mỗi năm Quốc hội sẽ biểu quyết ngân sách cho chương trình đó. Theo tôi biết thì hiện nay ngân sách là 400 triệu đô la Mỹ một năm, hoạt động độc lập, không phụ thuộc Bộ ngoại giao hay các cơ quan nào khác.
Tùy theo sự phát triển quan hệ Việt - Mỹ
Kính Hòa: Trong chuyến viếng thăm của Tổng thống Obama ở Việt Nam, được biết là đã có sự đồng ý cho Peace Corps hoạt động ở Việt Nam. Theo kinh nghiệm của ông, theo sự quan sát của ông về tình hình Việt Nam thì ông có thấy sự phát triển tốt đẹp cho hoạt động đó không?
Trong giai đoạn đầu tôi nghĩ là có khoảng 20 người. Nhưng trong năm nay tôi cho là không có đủ thời gian để huấn luyện và đưa về Việt Nam, mà sẽ là sang năm mới bắt đầu hoạt động ở Hà Nội và Sài Gòn. <br/> -Bùi Văn Phú
Bùi Văn Phú: Peace Corps đã được vào Việt Nam nhân dịp có chuyến viếng thăm của Tổng Thống Obama trong tuần qua. Đó là một tiến trình theo tôi hiểu là có rất nhiều khó khăn. Tại vì Peace Corps chỉ gửi tình nguyện viên tới khi hai nước là thân thiện với nhau. Chứ ít khi gửi đến những nước không có cảm tình hay thù địch với Hoa Kỳ.
Hồi năm 2008 tôi có gặp ông Michael Michalak đại sứ Mỹ tại Việt Nam vào thời đó, tôi có hỏi ông là quan hệ giữa hai nước có gì đặc biệt hơn, thì ông trả lời là chương trình Peace Corps đã được hai bên thảo luận. Tôi có hỏi chi tiết của chương trình là thế nào, thì ông nói là sẽ đưa tình nguyện viên vào Việt Nam để dạy tiếng Anh, cũng như huấn luyện sư phạm về tiếng Anh. Tôi chờ hoài, và thỉnh thoảng liên lạc với văn phòng của Peace Corps thì họ trả lời là chưa có gì hết. Vào tháng bảy năm ngoái khi tôi gặp ông đại sứ Ted Osius tại San Jose, thì tôi tiếp tục hỏi chuyện đó thì ông trả lời bảo đảm với tôi rằng trong năm nay sẽ có.
Theo những thông tin tôi được biết thì ông Trần Đại Quang, lúc đó là Bộ trưởng Bộ công an, đã có chuyến thăm Mỹ, và chính ông là người đã đồng ý cho Peace Corps vào Việt Nam. Vì nó mang tính cách quan trọng trong bang giao hai nước nên phải chờ đến khi Tổng thống Obama sang Việt Nam trong tuần qua mới công bố và ký thỏa hiệp giữa chính phủ Việt Nam và Hoa Kỳ.
Trong giai đoạn đầu tôi nghĩ là có khoảng 20 người. Nhưng trong năm nay tôi cho là không có đủ thời gian để huấn luyện và đưa về Việt Nam, mà sẽ là sang năm mới bắt đầu hoạt động ở Hà Nội và Sài Gòn.
Kính Hòa: Ngoài việc giảng dạy tiếng Anh, ông có nghĩ là Peace Corps sẽ mở rộng hoạt động khác trong tương lai ở Việt Nam?
Bùi Văn Phú: Tôi nghĩ đối với Việt Nam mình còn có các lĩnh vực như là nông nghiệp. Tôi từng gặp những bạn đồng hành Peace Corps làm việc đào giếng. Tôi thấy cái đó có thể giúp Việt Nam được ở những vùng sâu xa. Còn ở thành phố lớn thì có thể làm những việc như là IT, việc quản trị thương mại. Cái đó cũng tùy theo chính phủ Việt Nam nữa, nếu họ thấy họ có nhu cầu.
Kính Hòa: Thưa ông, ông có thấy là hoạt động của Peace Corps ở Việt Nam có thể có khó khăn hay không, vì hiện nay hoạt động của các tổ chức dân sự độc lập ở Việt Nam chưa được khởi sắc, chưa được quen?
Bùi Văn Phú: Có thể là đó là vấn đề nhạy cảm giữa hai nước nên chỉ muốn các tình nguyện viên tập trung ở hai thành phố lớn, là Hà Nội và Sài Gòn mà thôi. Trong tương lai nếu có sự tin tưởng giữa hai quốc gia thì người tình nguyện viên có thể đi bất cứ vùng nào vùng sâu vùng xa của Việt Nam. Tôi nghĩ là nó có tăng lên hay phát triển hơn nữa là tùy theo sự phát triển của quan hệ hai nước Mỹ và Việt Nam.
Kính Hòa: Xin cám ơn ông.
Nhà báo tự do Bùi Văn Phú Tốt nghiệp Đại Học Berkeley tại California, từng là tình nguyện viên Peace Corps dạy lý, hóa cấp ba tại Togo, châu Phi. HIện nay dạy toán tại đại học cộng đồng ở California.