Ngày 20/8 Bí thư Thành phố Đông Hà cho biết ông Hoàng Viết C., Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân phường 5, thành phố Đông Hà, tỉnh Quảng Trị, người tổ chức sinh nhật trong khu cách ly với vợ là bệnh nhân COVID-19, sẽ bị họp xử lý theo quy định của pháp luật sau khi ông này cách ly xong.
Cụ thể, vào lúc 19 giờ 30 phút ngày 15/8, ông C. cùng 2 con ruột đang cách ly theo diện F1 nhận được bánh kem gửi vào khu cách ly trong ngày sinh nhật của ông. Nên ông đã gọi vợ ông là bệnh nhân 904 đang bị cách ly đặc biệt tại Trung tâm Y tế TP Đông Hà vào lúc 20 giờ 5 phút sang phòng cách ly của mình để tham gia sinh nhật, chụp ảnh, ghi hình rồi bệnh nhân 904 lấy ít trái cây và về phòng ngồi ăn. Sự việc được biết đến sau khi con ông C. đăng hình lên Facebook.
Từ Hà Nội, Tiến sĩ xã hội học Phạm Quỳnh Hương, Viện Hàn Lâm Khoa học Xã hội Việt Nam nhận định:
“Nếu một người bình thường thì nhìn vào thấy là không tuân thủ đúng, với người dân đã là không đúng, còn đây hơn nữa là lãnh đạo càng thể hiện không đúng. Lúc trước cũng có một cán bộ xã ở Thái Bình đã không tuân thủ cách ly và cũng đã bị dư luận phê phán và bị kỷ luật. Điều đấy tôi nghĩ là đâu đó ở Việt Nam vẫn có một quan chức lãnh đạo ở cấp tỉnh, huyện, xã có hành xử thiếu chuyên nghiệp như vậy. Đấy là một thực tế chứ không phải là điều quá hiếm.”
Theo lời ông Bí thư Thành phố Đông Hà Nguyễn Chiến Thắng nói với Báo Nhân Dân, đối với một công chức, hành động tổ chức sinh nhật với bệnh nhân COVID-19 trong lúc thành phố Đông Hà đang thực hiện giãn cách xã hội là không thể chấp nhận được, huống gì đây là một Phó Chủ tịch UBND phường.
Căn cứ theo pháp luật Việt Nam, hành động của ông Hoàng Viết C. có thể bị phạt tiền từ 5 đến 10 triệu đồng do đã vi phạm quy định về cách ly y tế, cưỡng chế cách ly y tế theo quy định tại Điều 10 Nghị định số 176/2013 của Chính phủ.
Bên cạnh đó, ông Hoàng Viết C. cũng có thể đối mặt với mức án 1-5 năm tù theo Điều 240 Bộ luật hình sự 2015 quy định về tội làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho người.
Do đó, Tiến sĩ Phạm Quỳnh Hương cho rằng nếu như trước đây, có lẽ những sự việc này sẽ không được biết đến. Tuy nhiên, nhờ vào sự loan truyền thông tin rộng rãi như hiện nay đã phần nào có thể thay đổi tư duy lãnh đạo:
“Khi xảy ra như thế thì bây giờ phương tiện truyền thông nhiều nên mọi người có thể chụp hình, đưa lên mạng, báo chí thì dư luân vào phê phán, chê trách thì có thể bằng cách như vậy thì đội ngũ lãnh đạo cán bộ sẽ dần dần điều chỉnh hành vi của họ. Trước đây không có phán xét, kiểm soát như vậy nên họ có vẻ rất thoải mái trong cư xử, nhưng bây giờ chắc không thể được nữa rồi vì bây giờ mà tiếp tục như thế lại sẽ bị dư luận phê phán.”
Ngày 19/8, Ủy ban Nhân dân thành phố Biên Hòa đã lập đoàn kiểm tra để làm việc với lãnh đạo trường Tiểu học, trung học cơ sở tư thục Nguyễn Khuyến đối với việc trường này vẫn cho hơn 800 học sinh đến trường. Đây được đánh giá là hành động trái với quy định của Ủy ban Nhân dân tỉnh và Ủy ban Nhân dân thành phố Biên Hòa về công tác phòng chống dịch COVID-19.
Trong cùng ngày, tại Hà Nội, Ủy ban Nhân dân phường Quảng An, quận Tây Hồ đã quyết định đóng cửa phủ Tây Hồ trong hai ngày do lượng người đến lễ mùng 1 âm lịch quá đông. Theo ước tính của ông Đỗ Ngọc Long - Phó chủ tịch UBND phường Quảng An, có khoảng 4.000 người đã đi lễ ở phủ Tây Hồ trong ngày 19/8.
Với việc tập trung đông người trong một khoảng không gian giới hạn như trường học hay Phủ Tây Hồ, việc giữ khoảng cách an toàn nhằm tránh lây lan dịch bệnh trong cộng đồng là chuyện không thể thực hiện.
Nhà hoạt động xã hội dân sự Trần Bang bày tỏ:
“Rõ ràng ý thức việc phòng tránh bênh COVID-19 rất kém. Ai cũng biết cách ly để phòng ngừa mang virus Vũ Hán với khả năng lây nhiễm qua con đường tiếp xúc gần trong không khí hoặc khí dung hay giọt bắn. Thứ hai nữa là tại sao F1, F2 cũng phải cách ly? Là do ủ bệnh kéo dài đến 14 ngày, có người khám phá ra là đến cả 4 tuần. Trong quá trình ủ bệnh không có triệu chứng, vẫn bình thường nhưng có virus thì vẫn có thể lây.”
Vì vậy, ông cho rằng việc cách ly ngoài do chính phủ hướng dẫn thì người dân cũng phải tự thực hiện không phải chỉ riêng cho cộng đồng mà còn cho bản thân và gia đình mình.
Với kinh nghiệm chuyên môn, Tiến sĩ Phạm Quỳnh Hương lý giải vì sao ý thức người dân cũng như lãnh đạo lại có nhiều người buông lỏng cách ly như hiện nay:
“Ở Việt Nam lần trước khi thực hiện cách ly nghiêm ngặt thì quyền kiểm soát khá chặt nên người ta buộc phải tuân thủ. Còn bây giờ không nghiêm ngặt như lần trước nữa nên nhiều người nếu phán xét người khác cũng sẵn sàng phê phán không tuân thủ, không nghiêm ngặt nhưng đến bản thân thì vẫn nhiều người cư xử rất thoải mái, tổ chức sự kiện, vẫn đến chỗ đông người mà không đeo khẩu trang. Theo tôi quan sát thì thực tế vẫn có những trường hợp như vậy.”
Xác nhận thực trạng vừa nêu, Bác sĩ Võ Xuân Sơn, hiện đang công tác tại Phòng Khám Quốc Tế EXSON ở Sài Gòn cho hay tâm lý người dân đang có xu hướng trái ngược nhau. Ông nhận định:
“Một nhóm người dân gần như thực sự hoảng loạn, hoảng sợ. Không ai yêu cầu giãn cách xã hội nhưng ra đường, những nơi mua bán rất vắng, các phòng khám như ở chỗ tôi cũng rất vắng. Người ta không dám đi mà gọi điện đề nghị tư vấn qua điện thoại. Tóm lại người ta nói rõ không dám đi ra đường, đến khám bệnh. Nhưng ngược lại có nhóm thứ hai với một số người dân cho đến giờ ra đường vẫn không mang khẩu trang, ở một số chỗ người ta vẫn chen chúc, không đảm bảo khoảng cách. Các lãnh đạo những lúc này ngay cả nhà nước, chính phủ đã đưa ra yêu cầu không tổ chức trên 30 người nhưng vẫn tổ chức các đại hội hàng mấy trăm người.”
Trong đợt dịch COVID-19 bùng phát lần 2 tại Việt Nam, chính phủ Hà Nội đã không yêu cầu giãn cách toàn xã hội mà để cho lãnh đạo các địa phương tự quyết định dựa theo diễn biến thực tế tại địa bàn.
Trái ngược với sự quản lý lỏng lẻo tại một số tỉnh thành, một vài lãnh đạo tại các địa phương lại có phương pháp cứng rắn quá mức cần thiết, ‘thà bắt nhầm hơn bỏ sót’.
Điển hình như vụ việc đưa một bà chủ quán cháo đi cách ly tập trung nhầm vì chỉ nghe lời bệnh nhân 833 khai báo mà không đi xác minh, khiến hai trường hợp F1 bị cách ly trễ 3 ngày, trong khi người không có nguy cơ lại phải chịu 14 ngày trong trại cách ly, gây ảnh hưởng đến sinh hoạt và công việc.
Theo nhà hoạt động Trần Bang, chính phủ Hà Nội đã có những buông lỏng trong đợt dịch SARS-CoV-2 bùng phát lần thứ hai đang diễn ra, gây nguy hiểm cho toàn xã hội.
“Tức là lúc thì làm lúc thì không làm, mà virus này không phải chờ lúc căng thẳng mới bùng phát mà chính lúc lơ là lại là lúc bùng phát tạo ra những ổ dịch lớn. Nên khi chưa có vaccine ngừa thì đòi hỏi các cấp lãnh đạo từ trung ương đều phải lên tiếng thường xuyên để nhắc nhở dân chúng cũng như truyền thông lên tiếng để hạn chế bùng phát thành đợt dịch.”
Theo thống kê từ Bộ Y tế được cập nhật vào 9h hàng ngày trên Bản tin dịch COVID-19 trong 24h, tính đến ngày 20/8, tổng số người tiếp xúc gần và nhập cảnh từ vùng dịch đang được theo dõi sức khỏe và cách ly là 83.644 người. Trong đó, số người cách ly tập trung tại bệnh viện là 1.887 người; cách ly tập trung tại cơ sở khác là gần 20.294 người và cách ly tại nhà, nơi lưu trú là 60.981 người.
Bộ Y tế Việt Nam vào tối ngày 20/8 thông báo có thêm 14 ca nhiễm COVID-19 mới được ghi nhận, nâng tổng số bệnh nhân SARS-CoV-2 từ đầu mùa dịch đến nay tại Việt Nam là 1007 ca, với 25 trường hợp tử vong. Trong số này có 666 ca mắc do lây nhiễm trong nước. Riêng từ ngày 25 tháng 7 đến nay số ca nhiễm trong cộng đồng là 525 ca.