Ngày càng nhiễn mặn nhưng chưa đáng lo!
Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia Việt Nam gần đây đưa ra nhận định tình trạng xâm nhập mặn ở thành phố Hồ Chí Minh năm nay đến sớm hơn mọi năm. Cụ thể, nguồn nước thô tại thành phố lớn nhất khu vực phía Nam đã bị nhiễm mặn.
Vẫn theo Trung tâm dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, mức độ xâm nhập mặn tại sông Sài Gòn, sông Đồng Nai đang có dấu hiệu tăng qua từng năm.
Nhận xét về tình hình nhiễm mặn nguồn nước tại Sài Gòn hiện nay, Thạc sĩ Hồ Long Phi, chuyên gia về Nước, Phó Ban Điều phối chống ngập TPHCM cho rằng:
“Nói chung mặn đợt này khá bất thường và khốc liệt nhưng vẫn nằm trong quỹ tự nhiên của đợt biến đổi khí hậu. Nước biển ngày càng dâng, những năm khô hạn thì nước biển lắng sâu hơn và gây ngập mặn rất sâu ở Đông bằng sông Cửu Long cũng như sông Vàm Cỏ hay sông Sài Gòn. Nhưng thành phố Hồ Chí Minh không đáng ngại lắm vì nguồn nước chính của thành phố Hồ Chí Minh là sông Đồng Nai. Mà sông Đồng Nai thì đến nay mặn vẫn không lấn sâu.”
Vẫn theo Thạc sĩ Hồ Long Phi, mức độ nhiễm mặn sẽ ngày càng nghiêm trọng hơn so với trước đây nhưng để dẫn đến gián đoạn trong cấp nước thì ông cho rằng trước mắt chưa phải nguy cơ lớn.
Tiến sĩ Trịnh Thị Long, Giám đốc Trung tâm Khoa học công nghệ Môi trường & Sinh thái, cũng thừa nhận nguyên nhân khác dẫn đến tình trạng nhiễm mặn nguồn nước là do biến đổi khí hậu. Theo đó, khi thời tiết bị biến đổi theo hướng cực đoan sẽ khiến hạn khắc nghiệt hơn, mưa ngắn hơn nhưng lượng mưa sẽ cao hơn.
Cụ thể, Tiến sĩ Long cho rằng lượng mưa trong năm nay được dự báo sẽ ít hơn các năm như 2015, 2016 rất nhiều.
“Lượng mưa về ít thì làm sao đẩy được mặn. Ở thành phố Hồ Chí Minh, ảnh hưởng các đập thủy điện trên hệ thống sông Đồng Nai nếu hạn quá họ tích nước, như vậy dưới hạ lưu không có nước để đẩy mặn. Nếu có hệ thống thủy điện mới có biện pháp không tích nước mùa khô mà xả nước cho hạ lưu. Còn đối với biến đổi khí hậu chỉ còn mỗi cách là phải thích ứng.”
Giải pháp xử lý
Để đối phó với tình trạng nước thô bị nhiễm mặn như hiện nay, chính quyền thành phố đang thực hiện hai giải pháp chủ yếu là nâng công suất nước sông Đồng Nai lên hoặc di chuyển nước từ Hồ Dầu tiếng về.
Thạc sĩ Hồ Long Phi giảng giải:
“Những biện pháp hiện tại về dự phòng mùa khô thì có hai nguồn nước để đáp ứng: một là nguồn nước từ nhà máy cấp nước lấy nước từ hồ Dầu Tiếng ở Tây Ninh về, một cái nữa là sông Đồng Nai. Hai nguồn đó đến nay vẫn an toàn nên về cơ bản tôi cho rằng đây chưa phải là vấn đề đáng ngại lắm. Nhưng trong lương lai cũng đã có nghiên cứu phương pháp dự phòng là làm đường dẫn nước thô thẳng từ hồ Dầu Tiếng. Nếu có cách gì để tích hợp lên thì chắc chắn đó là biện pháp thuyết phục để dự phòng.”
Hồ Dầu Tiếng được biết đến như hồ nước nhân tạo lớn nhất Việt Nam với dung tích chứa lên đến 1,58 tỷ m3 khối nước.
Vào tháng 2/2017, sau khi đi thị sát hồ Dầu Tiếng để tìm phương pháp dẫn nước về cho thành phố Hồ Chí Minh, cựu Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh Đinh La Thăng đã yêu cầu Ủy ban Nhân dân Thành phố cho khởi động ngay dự án đầu tư đường ống nước trực tiếp từ lòng hồ Dầu Tiếng về nhà máy xử lý.
Báo trong nước lúc bấy giờ đưa tin trích lời ông Hồ Văn Lâm, Tổng Giám đốc Tổng Công ty Cấp nước Sài Gòn – Sawaco cho biết chi phí làm đường ống dẫn nước trực tiếp từ hồ Dầu Tiếng về TP.HCM mất khoảng 10.000 tỉ đồng.
Vào ngày 22/1 vừa qua, đơn vị quản lý hồ Dầu Tiếng đã mở tràn hồ để xả nước đẩy mặn cho nhà máy nước Tân Hiệp ở huyện Hóc Môn, thành phố Hồ Chí Minh.
Bên cạnh những giải pháp lấy nước từ các sông hiện đang được ứng dụng, trước tình hình hạn hán và xâm nhập mặn như hiện nay, Tiến sĩ Trịnh Thị Long cho rằng cần phải tiết kiệm nước và tái sử dụng nguồn nước thải.
“Do Việt Nam là nước nông nghiệp phát triển mạnh thì cần phải thay đổi khi trồng những loại cây và nuôi các loại con thì phải sử dụng nước ít hơn và cố gắng tái sử dụng nuồn nước thải ra. Ví dụ như cố gắng tuần hoàn nước nuôi trồng thủy sản, vừa tiết kiệm nước mà bảo đảm không để nguồn bệnh nhiễm vào nước, hay tái sử dụng nước tiêu khi tưới cây. Bây giờ nước thải chưa tái sử dụng được nhiều ví dụ như nước thải sinh hoạt, nước thải công nghiệp. Hay có thể trữ nước vào mùa mưa vì khi mùa mưa mình có gần như dư thừa lượng nước nhưng mùa khô lại rất thiếu nước do nước phân bố mưa không đều, 90% mưa vào mùa mưa, còn mùa khô chỉ mưa 5-10% nên mùa khô sẽ rất khô. Vì vậy cần phải có biện pháp tích trữ nước mưa đó để sử dụng trong mùa khô. Biện pháp đấy rất khả thi nhưng phải có tiền để đầu tư tích trữ nguồn nước.”
Theo thông báo từ Trung tâm dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, tình trạng khô hạn, xâm nhập mặn năm nay không chỉ xảy ra ở Sài Gòn, khu vực vùng Đồng Bằng Sông Cửu Long mà khu vực Trung Bộ trong các tháng tiếp theo của mùa khô năm 2020 cũng sẽ bị ảnh hưởng.