“Hồi năm 2015, cũng đã từng đưa môn Sử thành môn tự chọn, đến nỗi Quốc hội phải đưa ra biểu quyết với đa số tuyệt đối yêu cầu giữ lại môn này. Tôi tin rằng sắp tới sẽ có điều chỉnh để không bỏ môn Sử, mà nên điều chỉnh như thế nào cho phù hợp thời lượng và lộ trình học của các cháu được liên tục, mà vẫn có định hướng cho nghề nghiệp. Đây là bài toán mà các nhà soạn thảo chương trình phải đặt ra. Rõ ràng việc bỏ môn Sử là điều không thể chấp nhận được, nhưng bộ giáo dục chứng minh là không có ý định bỏ, mà chỉ điều chỉnh cho phù hợp với xu thế giáo dục hiện đại.”
Đó là nhận định của sử gia Dương Trung Quốc với RFA hồi tháng trước, khi dư luận xôn xao trước tin môn Lịch sử trở thành môn học tự chọn cho học cấp Trung học Phổ thông kể từ năm học 2022-2023.
Lúc đó, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh lên tiếng tại phiên họp thứ 11, Ủy ban Thường vụ Quốc hội rằng, nên điều chỉnh về mặt kỹ thuật để môn Lịch sử là “môn tự chọn bắt buộc”. Ông Vinh khẳng định tính cần thiết, đặc thù và quan trọng của môn học này, nên dù tự chọn cũng theo hướng bắt buộc. Mới đây, Quốc hội đề nghị nghiên cứu việc dạy và học môn Lịch sử trong chương trình trung học phổ thông sẽ gồm cả phần bắt buộc và lựa chọn bắt đầu từ năm học 2022-2023. Đề nghị này dựa theo Nghị quyết Kỳ họp thứ 3 Quốc hội khóa 15 được Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ ký ban hành chiều 16 tháng 6 năm 2022.
Phải giữ tất cả cho học sinh biết nguồn cội của đất nước nhưng đâu phải do giáo viên quyết định mà do các lãnh đạo quyết định. Nhưng đối với tôi thì bắt buộc phải cho học sinh học lịch sử. Vấn đề là phải viết đúng sự kiện lịch sử, đừng có hư cấu đừng có vẽ vời. - Cô Hương
Là một giáo viên, cô Hương nêu quan điểm của mình với RFA:
“Bắt buộc phải học lịch sử để học sinh biết nguồn gốc của mình ở đâu ra. Đó là nguồn cội của mình. Nhưng bây giờ lịch sử lúc nào cũng súng đạn bắn Mỹ thì làm sao tụi nó học. Tụi nó chán. Tại vì mấy ông này không muốn cho học thôi, do quan điểm chính trị của người lãnh đạo thôi. Nếu lãnh đạo mà sâu sắc, nhìn ra vấn đề văn hóa, dân tộc và lịch sử.
Phải giữ tất cả cho học sinh biết nguồn cội của đất nước nhưng đâu phải do giáo viên quyết định mà do các lãnh đạo quyết định. Nhưng đối với tôi thì bắt buộc phải cho học sinh học lịch sử. Vấn đề là phải viết đúng sự kiện lịch sử, đừng có hư cấu đừng có vẽ vời.”
Anh Liêu Thái, một người dân Quảng Nam nêu quan điểm của mình với RFA sáng 27 tháng 6:
“Môn Lịch sử là môn có yếu tố tự thân nó phải hấp dẫn. Muốn hấp dẫn thì nó phải gần với sự thật. Nó có nhiều loại lịch sử. Lịch sử kim tiền (định hướng-NV); lịch sử để xoáy vào lòng thù hận; lịch sử để cho con người ta tiến bộ hơn, cởi mở hơn. Nó tùy vào quan điểm của người soạn. Mà lịch sử ở đây là do các sử quan soạn. Sử quan nào soạn mới là vấn đề.
Một cái môn mà quan trọng như thế, có những yếu tố liên quan đến căn cội, đến những vấn đề và dân tộc mà thả ra, bảo học sinh đừng học là nó bỏ liền, chứng tỏ là môn đó có vấn đề. Việc người ta quyết định cho học rồi lại bỏ rồi lại học cũng cho thấy môn này rất ‘có vấn đề’.
Theo anh Thái, Lịch sử Việt Nam thì có cả hai miền Nam-Bắc. Dân tộc Việt Nam qua hai chính thể là Việt Nam Cộng hòa và Cộng sản. Nếu học sinh chỉ học lịch sử về một bên thì đương nhiên nó phải thiếu. Thậm chí nếu ca ngợi cái này, đạp đổ cái kia thì nó sinh ra lòng thù hận. Anh nói tiếp:
“Phải làm sao để học những bài học lịch sử thì tương lai của mình mở hơn chứ không phải khép hẳn vào lòng thù hận. Nói thì thành ra đụng chạm chứ cái lịch sử trong sứ mệnh cho tương lai thì lịch sử cũng vai trò rất lớn trong hòa hợp hòa giải dân tộc. Lịch sử là chìa khóa để đi đến chỗ đó. Nếu lịch sử bị điều chỉnh méo mó thì không bao giờ hòa hợp hòa giải dân tộc được.”
Blogger Trần Trung Đạo trong bài viết “Bàn về tẩy não” lưu ý rằng, “Lịch sử một dân tộc được viết bằng sử quan của Đảng CS và được giải thích phù hợp với đường lối, chính sách của Đảng CS trong từng thời kỳ chứ không phải là những sự kiện đã diễn ra trong quá khứ thăng trầm, vinh quang và thống khổ của dân tộc”, và “Đảng không chỉ có khả năng thay đổi hiện tại, vẽ ra một tương lai nhưng còn có khả năng thay đổi cả quá khứ của cả dân tộc”.
Phải làm sao để học những bài học lịch sử thì tương lai của mình mở hơn chứ không phải khép hẳn vào lòng thù hận. Nói thì thành ra đụng chạm chứ cái lịch sử trong sứ mệnh cho tương lai thì lịch sử cũng vai trò rất lớn trong hòa hợp hòa giải dân tộc. Lịch sử là chìa khóa để đi đến chỗ đó. Nếu lịch sử bị điều chỉnh méo mó thì không bao giờ hòa hợp hòa giải dân tộc được. - Anh Liêu Thái
Câu chuyện bỏ hay giữ môn Lịch sử trong trường phổ thông không chỉ là tâm tư của các nhà giáo hay người dân, mà nó còn khiến các vị lãnh đạo quốc gia như ông Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc hay Thủ tướng Phạm Minh Chính lên tiếng.
Tại buổi gặp mặt đoàn đại biểu Hội Khoa học lịch sử Việt Nam đầu tháng 6 vừa qua, ông Nguyễn Xuân Phúc cho rằng, căn nguyên nhiều thanh, thiếu niên chưa yêu thích môn Lịch sử là do chưa có phương pháp, cách thức truyền đạt hấp dẫn, hiệu quả, còn thiếu những truyện, phim lịch sử sinh động.
Ông Phạm Minh Chính thì đề nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo lấy ý kiến chuyên gia, nhà khoa học cũng như lắng nghe ý kiến của cử tri, đại biểu Quốc hội để đánh giá toàn diện và đề xuất phương án phù hợp với Chương trình giáo dục môn Lịch sử ở cấp trung học phổ thông.