Kể từ ngày 5/8 tới đây, cảnh sát giao thông trong nước có quyền tiếp nhận, xác minh thông tin, hình ảnh phản ánh vi phạm trật tự, an toàn giao thông đường bộ đăng tải trên mạng và xử phạt sau đó.
Nội dung vừa nêu nằm trong Điều 24 Thông tư 65/2020 của Bộ Công an. Thông tư 65 được thay thế Thông tư số 01/2016 của Bộ trưởng Bộ Công an quy định nhiệm vụ, quyền hạn, hình thức, nội dung tuần tra, kiểm soát giao thông đường bộ của cảnh sát giao thông.
Chúng tôi liên lạc với Luật sư Nguyễn Văn Hậu, Chủ tịch Trung tâm trọng tài Luật gia Việt Nam, để hỏi rõ thêm về Điều 24 trong Thông tư 65 sẽ có hiệu lực từ ngày 5/8 sắp tới và được ông nói rõ:
“Một điều đáng chú ý là những thông tin này tiếp nhận bằng những nguồn như truy thu thiết bị kỹ thuật của người dân hoặc tổ chức mà không phải thiết bị kỹ thuật nghiệp vụ của ngành công an. Thứ hai là đăng trên các phương tiện thông tin báo chí hoặc mạng xã hội. Thứ ba là khi phản ánh những hình ảnh này phải có căn cứ xác minh và phát hiện những hành vi này phải rõ thời gian, địa điểm và đối tượng vi phạm theo đúng Nghị định 100 của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ, đường sắt. Điểm đáng chú ý là thời hiệu xử phạt vi phạm nếu được phát hiện phải nằm trong thời hiệu, ví dụ là 2 năm. Các tổ chức, cá nhân ghi nhận thông tin, hình ảnh có thể cung cấp cho cảnh sát giao thông nơi xảy ra vụ việc thông qua thư điện tử hoặc đường bưu điện, hoặc cung cấp địa chỉ, họ tên rõ ràng cho cảnh sát giao thông. Người cung cấp phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về tính xác thực của những thông tin, hình ảnh đó.”
Vẫn theo giải thích của Luật sư Hậu, phía cơ quan chức năng sau khi phát hiện thông tin vi phạm giao thông hoặc báo chí đã đăng tải hay trên mạng xã hội thì cảnh sát giao thông sẽ phối hợp với công an để xác minh và trưng cầu giám định những thông tin hình ảnh đó theo quy định của pháp luật, làm việc với chủ phương tiện đó. Nếu đủ căn cứ, tài liệu sẽ lập biên bản xử lý vi phạm hành chính về hành vi vi phạm giao thông đó.
“Trường hợp thông tin, hình ảnh có dấu hiệu làm giả sẽ chuyển sang cơ quan có thẩm quyền xử lý. Thông tin, hình ảnh qua xác minh xác định không vi phạm, không đủ căn cứ sẽ kết thúc vụ việc đó.”
Anh Nguyễn Thanh Sang đang ở Bình Dương ủng hộ quy định mới này vì cho rằng người Việt nếu có công an hoặc biết có camera giám sát thì còn chấp hành nghiêm chỉnh, những nơi không có thì chạy xe ẩu, nên theo anh việc phạt nguội từ thông tin người dân cung cấp cũng tốt.
“Nếu luật lệ xử lý nghiêm thì mọi người đi theo luật lệ đàng hoàng hơn, tốt hơn. Nên vậy. Bây giờ ở Việt Nam đi ẩu lắm, nên có những cái như vậy sẽ hạn chế bớt, mọi người sẽ ý thức hơn. Cũng cần thời gian để xác minh vì bây giờ thời đại hiện đại nên cái gì cũng có thể giả được nên cần phải vậy.”
Theo Nhà hoạt động Đàm Ngọc Tuyên hiện đang sinh sống tại Sài Gòn, việc đưa những điều luật như vậy là tốt vì điều đó giúp cho những người điều khiển phương tiện sẽ có ý thức tham gia giao thông chuẩn mực hơn để giảm thiểu tai nạn giao thông. Tuy nhiên anh đưa ra nhận định:
“Bao lâu nay mình luôn có ý kiến cho rằng thật sự đưa ra rất nhiều luật mà ý thức người dân không được cải thiện thì xuất phát từ vấn đề Việt Nam có quá nhiều luật nhưng bản chất sâu xa vấn đề là phải thượng tôn pháp luật chứ đưa ra nhiều luật nhưng cách xử lý của bên chấp pháp không tốt thì cũng vậy. Chẳng hạn phải tốn thêm rất nhiều khoản để đi xác minh bởi vì khi người dân cung cấp thì cơ quan cảnh sát giao thông phải đi xác minh các clip, hình ảnh đó có bị cắt xén hay không… thì nó tạo ra cái bộ máy cồng kềnh hơn nữa.”
Nhà hoạt động Đàm Ngọc Tuyên cho rằng quan trọng hơn chính là ý thức người tham gia giao thông. Do đó, chính phủ Hà Nội cần nhất vẫn là cần nâng cao nhận thức cũng như phát huy ý thức người dân, không riêng trong vấn đề tham gia giao thông mà trong những việc khác.
Luật sư Nguyễn Văn Hậu cho rằng với điều luật mới sắp được áp dụng vào ngày 5/8, người dân với tâm lý lo sợ bị phạt nên ý thức người điều khiển phương tiện giao thông được cải thiện, từ đó góp phần làm giảm số người vi phạm giao thông bằng những chế tài nghiêm minh.
“Những hình ảnh do những cá nhân, tổ chức cung cấp sẽ lập lại trật tự trên lĩnh vực giao thông đường bộ. Hiện do cơ cấu hạ tầng Việt Nam đang chỉnh sửa, đổi mới và ý thức kém nên việc tiếp nhận, xác minh thông tin phản ảnh qua thông tin đại chúng hoặc trên mạng xã hội thì nó sẽ là cơ sở lặp lại trật tự giao thông hiện nay. Người vi phạm không thể chối cãi, phải tâm phục khẩu phục, mọi người phải chấp hành giao thông và xử lý việc vi phạm đúng pháp luật cũng như công bằng hơn.”
Luật sư Nguyễn Văn Hậu cho biết thêm không chỉ riêng việc cảnh sát giao thông có thể xử phạt dựa theo thông tin, hình ảnh, video người dân gửi đến mà Thông tư 65 còn có thêm 4 nội dung khác cũng đang được quan tâm chú ý.
Cụ thể bao gồm việc trực tiếp phát hiện hoặc thông qua những phương tiện thiết bị kỹ thuật nghiệp vụ phát hiện hoặc ghi thu những hành vi vi phạm giao thông và các hành vi vi phạm khác; thực hiện mệnh lệnh và kế hoạch kiểm soát giao thông theo kế hoạch tuần tra kiểm sát vi phạm theo chuyên đề được cấp có thẩm quyền phê duyệt; tin báo phản ánh và kiến nghị tố cáo của tổ chức, cá nhân về hành vi vi phạm pháp luật của người và phương tiện tham gia giao thông; cảnh sát giao thông có quyền có văn bản đề nghị Thủ trưởng hoặc Phó thủ trưởng cơ quan điều tra, văn bản đề nghị cơ quan chức năng liên quan về dừng phương tiện giao thông để kiểm soát phục vụ cho đảm bảo an ninh trật tự cũng như đấu tranh phòng chống tội phạm.
Năm nội dung mới trong Thông tư 65/2020 nêu trên sẽ bắt đầu được áp dụng từ ngày 5/8 sắp tới.