Theo AP, Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ Lloyd Austin đang tìm cách củng cố mối quan hệ với Việt Nam, một trong những quốc gia Đông Nam Á có tranh chấp lãnh hải với Trung Quốc, trong chuyến thăm hai ngày bắt đầu từ hôm thứ Tư 28/7.
Cũng trong ngày 28/7, South China Morning Post dẫn nhận định của các nhà phân tích cho rằng chuyến thăm của Lloyd Austin, thành viên hàng đầu trong chính quyền của Tổng thống Mỹ Joe Biden, nhằm nhấn mạnh cam kết của Washington trong việc tăng cường quan hệ với Hà Nội.
Giáo sư Carl Thayer, nhà phân tích chính trị về Việt Nam và hiện làm việc tại Học viện quốc phòng Australia, khi trả lời RFA hôm 28/7, trước thềm chuyến thăm của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Austin, nhận định:
“Bộ trưởng Quốc phòng Austin đến Hà Nội vào giữa ngày thứ tư, 28 tháng bảy. Sau lễ đón, ông dự kiến gặp Đại tướng Phan Văn Giang, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, sau đó hội kiến Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc và Thủ tướng Phạm Minh Chính. Tại thời điểm này chưa có kế hoạch cuộc gặp nào với Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng.
Bộ trưởng Austin có khả năng sẽ chuyển tải ba chủ đề trong bài phát biểu tại Diễn đàn Fullerton ở Singapore hôm qua 27 tháng 7: Hợp tác trong khôi phục sau đại dịch COVID-19, tái khẳng định Mỹ là đối tác tin cậy trong việc đối phó với các thách thức an ninh của khu vực và hợp tác trong việc duy trì một nền tự do và mở khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương. Trong bài phát biểu tại Diễn đàn Fullerton của mình, ông Austin đã cung cấp một danh sách chi tiết về sự hỗ trợ của Hoa Kỳ để chống lại COVID-19 bao gồm các thiết bị xét nghiệm, bình ô-xy, thiết bị PPE, máy thở, kho chứa vắc xin, các phòng khám di động, vắc-xin COVID-19 và chuyển giao công nghệ để cho phép sản xuất vắc-xin tại địa phương.”
Bộ trường Austin có khả năng sẽ đưa ra một tuyên bố chỉ ra rằng Hoa Kỳ tôn trọng hệ thống chính trị của Việt Nam.
-Giáo sư Carl Thayer
Theo Giáo sư Carl Thayer, chuyến đi của Bộ trưởng Austin tới Việt Nam là chuyến thăm cấp cao nhất của một thành viên trong nội các của Tổng thống Biden. Đây là cơ hội để ông Austin giới thiệu bản thân với người đồng cấp Việt Nam và các lãnh đạo cấp cao khác của Việt Nam, đồng thời truyền đạt cam kết của Mỹ đối với quan hệ song phương. Giáo sư Carl Thayer nói tiếp:
“Bộ trưởng Austin cũng sẽ tham gia một buổi lễ tưởng nhớ những người chết trong chiến tranh của Việt Nam. Hôm qua, 27 tháng 7, là Ngày Thương binh Liệt sĩ của Việt Nam, tương tự với Ngày lễ Chiến sĩ trận vong của Hoa Kỳ.
Bộ trường Austin có khả năng sẽ đưa ra một tuyên bố chỉ ra rằng Hoa Kỳ tôn trọng hệ thống chính trị của Việt Nam.
Theo báo cáo, một Biên bản ghi nhớ sẽ được ký kết giữa Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ và Ủy ban Chỉ đạo Quốc gia về Tìm kiếm, Hồi hương và Nhận dạng Chiến sĩ Tử trận (Ban Chỉ đạo 515) liên quan đến việc Hoa Kỳ hỗ trợ xác định vị trí và hài cốt của quân nhân Việt Nam hy sinh trong Chiến tranh Việt Nam.”
Giáo sư Carl Thayer cũng cho rằng, chuyến thăm của ông Austin tới Singapore, Việt Nam và Philippines lần này báo hiệu sự khởi động nhanh chóng của Mỹ trong việc can dự với Đông Nam Á.
Còn theo South China Morning Post, Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ Lloyd Austin khi đàm phán với phía Việt Nam, dự kiến sẽ tập trung nhiều vào hợp tác an ninh và quân sự, cùng với kế hoạch của Washington nhằm giúp Đông Nam Á đối phó với COVID-19 và phục hồi sau đại dịch.
Các nguồn tin của South China Morning Post cũng cho biết, các cuộc thảo luận vào ngày mai 29/7 giữa Austin và người đồng cấp Phan Văn Giang tại Hà Nội sẽ bao gồm việc cung cấp các tàu tuần duyên của Hoa Kỳ đến Việt Nam để tuần tra hàng hải và khả năng có chuyến thăm hàng không mẫu hạm Mỹ thứ ba để báo hiệu mối quan hệ chiến lược chặt chẽ hơn giữa hai nước.
Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp, nhà nghiên cứu và phân tích chính trị Việt Nam thuộc Viện nghiên cứu Đông Nam Á (ISEAS) của Singapore vào tối 28/7 nhận định với RFA:
“Về nội dung, hai bên Mỹ - Việt Nam sẽ trao đổi với nhau về tình hình an ninh, hòa bình ở khu vực Indo-Pacific (Ấn Độ- Thái Bình Dương) và ở Đông Nam Á, đặc biệt là ở Biển Đông và đưa ra các gợi ý, đề nghị từ cả hai bên. Làm thế nào để hai bên giữ được hòa bình cũng như ổn định, giảm rủi ro an ninh ở trong khu vực rộng lớn Indo-Pacific, và cụ thể khu vực gần Việt Nam là Đông Nam Á, Đông Bắc Á, trong đó có biển Đông. Đó là những việc về trao đổi chia sẻ.”
Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp nhận định thêm về quan hệ song phương Mỹ - Việt Nam trong chuyến thăm này của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ:
“Trong quan hệ song phương, phía Mỹ và Việt Nam sẽ thảo luận để làm sao thúc đẩy tốt hơn quan hệ hợp tác quốc phòng giữa hai nước, trong khuôn khổ quan hệ đối tác toàn diện đã được ký kết giữa hai nước từ lâu rồi. Có khả năng có đặt một vấn đề từ hai phía là làm thế nào để mà sớm đưa quan hệ đối tác toàn diện sang thành đối tác chiến lược. Đó là một điểm chốt quan trọng trong hội đàm ngày mai giữa hai ông Bộ trưởng quốc phòng, cũng như trong cuộc gặp với Chủ tịch nước và Thủ tướng Việt Nam. Rõ ràng đây là chuyến thăm đầu tiên của một quan chức cao cấp nhất của Mỹ đến Việt Nam từ khi có chính quyền của ông Biden. Ông Austin sẽ đại diện chính quyền bàn về các vấn đề đó.”
Đồng quan điểm, Giáo sư Carl Thayer cũng cho rằng, Bộ trưởng Austin có khả năng sẽ nói với các nhà lãnh đạo Việt Nam về triển vọng nâng cấp quan hệ đối tác và những vấn đề ưu tiên trong hợp tác quốc phòng giữa hai nước trong đối phó với sự quyết đoán của Trung Quốc ở Biển Đông.
Có khả năng có đặt một vấn đề từ hai phía là làm thế nào để mà sớm đưa quan hệ đối tác toàn diện sang thành đối tác chiến lược. Đó là một điểm chốt quan trọng trong hội đàm ngày mai giữa hai ông Bộ trưởng quốc phòng, cũng như trong cuộc gặp với Chủ tịch nước và Thủ tướng Việt Nam.
-Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp
Trong cuộc họp báo trước chuyến công du, Bộ trưởng Austin cho biết các chủ đề chính trong chuyến đi bao gồm tái khẳng định Mỹ là đối tác đáng tin cậy trong các vấn đề an ninh khu vực, cam kết hỗ trợ Đông Nam Á chống COVID-19 và phục hồi sau đại dịch. Bộ trưởng Austin cũng đã khẳng định vấn đề Biển Đông sẽ được nêu ra trong các cuộc thảo luận. Ông nhấn mạnh: ‘Tôi sẽ nói rõ quan điểm của chúng tôi về các yêu sách vô nghĩa và vô căn cứ của Trung Quốc ở Biển Đông’.
Liên quan vấn đề hợp tác quốc phòng giữa Mỹ - Việt Nam, Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp nói tiếp:
“Hai bên sẽ nhấn mạnh chuyện phía Mỹ sẽ tiếp tục tăng cường giúp Việt Nam trong mảng thực thi pháp luật trên biển. Đây cũng là dịp ông Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ thấy tàu tuần duyên mà Mỹ tặng cho Cảnh sát Biển Việt Nam được sử dụng như thế nào, trong sự điều phối của Bộ Tư lệnh Cảnh sát Biển Việt Nam. Nói thẳng ra, chắc sẽ có một số bàn thảo thuộc chuyện bí mật giữa hai nước thì người ta sẽ không công bố đâu.”
Tiến sĩ Lê Hồng Hiệp, thành viên cấp cao tại Viện ISEAS-Yusof Ishak ở Singapore, khi trả lời South China Morning Post cho biết, Washington và Hà Nội coi nhau là những đối tác quan trọng. Theo ông Hiệp, do sự quyết đoán ngày càng tăng của Trung Quốc, hai nước hiện đang ngày càng quan tâm đến việc theo đuổi hợp tác quốc phòng song phương sâu sắc hơn, đặc biệt là ở Biển Đông. Ông Hiệp cho rằng, chuyến thăm của Bộ trưởng Austin là nhằm thúc đẩy quan hệ song phương theo hướng đó.
Trả lời South China Morning Post trong ngày 28/7, Tiến sĩ Phạm Quang Minh, nguyên Hiệu trưởng Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Hà Nội, cho biết cũng có khả năng hai bên có thể thảo luận về việc mua bán vũ khí hoặc chuyển giao thiết bị quân sự.
Năm 2016, Mỹ đã dỡ bỏ lệnh cấm bán vũ khí sát thương cho Việt Nam, nhưng không có cuộc mua bán nào diễn ra kể từ đó. Khi đến thăm Việt Nam vào năm 2017, cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump đã hối thúc các nhà lãnh đạo Việt Nam mua tên lửa và hệ thống phòng thủ của Mỹ.
Theo Tiến sĩ Phạm Quang Minh, việc Hà Nội tổ chức đón tiếp Bộ trưởng Austin khi đang phải đối phó với đợt bùng phát COVID-19 cho thấy tầm quan trọng trong mối quan hệ với Hoa Kỳ. Ông Minh cho rằng, nếu đó là một mối quan hệ hời hợt, ai sẽ đến thăm nhau giữa một đại dịch toàn cầu?