Ngày 11 tháng 5 năm 2021 đánh dấu năm thứ 27 Quốc hội Hoa Kỳ vinh danh ngày này là Ngày Nhân quyền cho Việt Nam.
Buổi lễ kỷ niệm năm nay được tổ chức trực tuyến với hàng chục khách mời gồm các nghị sĩ Thượng viện, dân biểu Hạ viện Quốc hội Hoa Kỳ, đại diện Bộ Ngoại giao cũng như đại diện cộng đồng người Việt nhiều nơi tham gia.
Mở đầu buổi lễ chính là phát biểu của cựu dân biểu Leslie Byrne, tác giả của đạo luật đưa đến việc Tổng thống Bill Clinton vào năm 1994 đã ban hành công luật ghi nhận ngày 11 tháng 5 mỗi năm là Ngày Nhân quyền cho Việt Nam.
Bà cùng các diễn giả và ban tổ chức Ngày Nhân quyền cho Việt Nam khẳng định đây không phải là một ngày nhìn về quá khứ mà là cơ hội để thúc đẩy các chính sách hiện tại của Hoa Kỳ và các nước cấp tiến trên thế giới trong công cuộc giúp cải thiện tình hình vi phạm nhân quyền bị cho là trầm trọng tại Việt Nam hiện nay.
Ông Michael Orona, Cố vấn cấp cao về chiến lược tại Cục Dân chủ, Nhân quyền và Lao động của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, ghi nhận quan hệ song phương Việt-Mỹ trong năm qua đã có những bước tiến lịch sử và một số xu hướng tích cực tại Việt Nam về các quyền của người phụ nữ, sắc tộc thiểu số, khuyết tật và LGBTQ; tuy nhiên, ông nói Hoa Kỳ nhận thấy còn nhiều điều bất cập:
“Tôi rất buồn vì thực tế là không có đủ thời gian để tôi nêu tên mọi tù nhân hiện bị giam giữ chỉ vì thực thi quyền con người của mình. Nhưng tôi ghi nhận bản án đáng lo ngại của (Thi sĩ bất đồng chính kiến) Trần Đức Thạch và các thành viên khác của Hội Anh em Dân chủ bị bỏ tù với tội danh mơ hồ gọi là “hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân”. Tôi thật buồn vì một người đàn ông 70 tuổi đã bị kết án 12 năm tù vì hoạt động cho những khát vọng hòa bình để Việt Nam được tự do và dân chủ hơn”.
Ông Orona nói tiếp, Bộ Ngoại giao Mỹ cũng rất quan tâm về Điều 117 Bộ Luật Hình sự 2015 của Việt Nam, ngăn cản quyền tự do thông tin, và ông nhắc đến trường hợp của Facebooker Nguyễn Đức Quốc Vượng, một người đấu tranh cho dân chủ vào năm ngoái bị chính quyền Việt Nam tuyên án 8 năm tù giam, và trường hợp nhà báo Phạm Đoan Trang, người bị bắt vào ngày 6/10/2020. Ông nói:
“Bộ Ngoại giao lên án những hành động này và tiếp tục thúc giục Chính phủ Việt Nam cho phép mọi cá nhân quyền tự do bày tỏ quan điểm chính trị của họ, cả trực tuyến và ngoại tuyến, mà không sợ bị trả thù”.
Về phía Quốc hội, một số dân biểu lưỡng đảng tham dự trực tiếp hoặc cử người dự buổi lễ Nhân quyền cho Việt Nam cho biết họ ủng hộ Đạo luật Nhân quyền cho Việt Nam được Dân biểu Chris Smith của tiểu bang New Jersey giới thiệu vào Hạ Viện cách đây một tuần.
Đại diện cho văn phòng Chris Smith, ông Pierro Tozzi cho biết đạo luật này nhằm bảo đảm Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ phải đặt vấn đề nhân quyền trong các cuộc đàm phán, thương lượng với Việt Nam:
“Đạo luật này khuyến khích chính phủ của chúng tôi khi tiếp xúc với Việt Nam phải tiếp cận 'trên toàn diện.' Chỉ nói về thương mại hay quân sự hay hỗ trợ nhân đạo không thôi là chưa đủ. Vấn đề nhân quyền cần phải được đan xen vào tất cả các cuộc thảo luận của chúng ta và không thể bỏ nó qua một bên.”
Từ Úc, dân biểu Liên bang Chris Hayes qua video cũng nêu lên quan ngại của ông về thực tế đàn áp các quyền con người tại Việt Nam ngày càng gia tăng. Cụ thể là biện pháp dùng những điều luật mơ hồ để xử những người can đảm dám lên tiếng chống lại bất công. Ông cũng nêu trường hợp của ông Châu Văn Khảm, một công dân Úc và thành viên Đảng Việt Tân, bị cơ quan chức năng Việt Nam bắt khi về Việt Nam vào đầu năm 2019. Sau đó ông bị xét xử và tuyên 12 năm tù giam vì tội danh ‘khủng bố nhằm chống lại chính quyền nhân dân’.
Ông Hayes nói:
“Ông Khảm đã bị bỏ tù mà không được xét xử công bằng hoặc không được tiếp cận với các luật sư bào chữa. Chính quyền Việt Nam không đưa ra bằng chứng nào để liên kết ông với bất kỳ hoạt động nào liên quan đến khủng bố. Việt Nam bắt buộc phải tuân thủ các nghĩa vụ nhân quyền của mình theo các quyền dân sự và chính trị quốc tế.
Gần đây, tôi lại nêu tình trạng của ông Khảm lên với Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Úc, vì ông đã bị giam hơn hai năm rồi. Với mối quan hệ thương mại và chiến lược mạnh mẽ của Úc với Việt Nam và lợi ích chung về sự ổn định khu vực, chắc chắn chúng ta có thể và phải làm nhiều hơn nữa trong trường hợp của ông Khảm.
Do đó tôi nhắc lại lời kêu gọi của tôi đối với chính phủ Úc thực hiện tất cả các bước có thể để đảm bảo phúc lợi cho ông Châu Văn Khảm, bao gồm tất cả các hành động khả thi và thích hợp để ông Khảm có thể trở về an toàn với vợ và gia đình ở Úc”.
Thành viên tham gia tổ chức Ngày Nhân quyền cho Việt Nam năm nay có những bạn thuộc thế hệ trẻ. Họ tiếp bước những người đi trước để không chỉ cùng tổ chức hoạt động cho ngày 11 tháng 5 hàng năm, mà mục tiêu chính yếu là thường xuyên tiến hành những cuộc vận động Quốc Hội Hoa Kỳ, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ và Liên Hiệp Quốc để hỗ trợ công cuộc đấu tranh cho nhân quyền trong nước.