Giải thích của Bộ Giáo dục-Đào tạo
Trước sự phản ánh của dư luận đối với dự thảo tăng học phí kể từ niên học 2021-2022, Thứ trưởng Bộ Giáo dục-Đào tạo (GD-ĐT) Phạm Ngọc Thưởng đăng đàn giải thích rằng do Nghị định số 86 chỉ có thời hạn hiệu lực đến hết năm học tới, nên để có căn cứ pháp lý cho các cơ sở GD-ĐT thực hiện từ năm học 2021-2022 và các năm tiếp theo thì cần phải xây dựng nghị định thay thế.
Theo dự thảo được công bố đến công chúng vào hôm 12/11, Bộ GD-ĐT đưa ra đề xuất tăng học phí từ bậc mầm non cho đến bậc đại học, ở mức từ 7,5% lên đến 12,5%, bắt đầu từ năm học 2021-2022.
Tuy nhiên, truyền thông nhà nước Việt Nam, vào ngày 13/11, dẫn lời của Thứ trưởng Phạm Ngọc Thưởng cho biết rằng Bộ GD-ĐT đã gửi văn bản báo cáo đến Chính phủ về đề xuất giữ nguyên mức học phí trong năm học 2021-2022. Đồng thời, Bộ GD-ĐT cũng xin phép được lùi thời gian trình ban hành nghị định mới thay thế Nghị định số 86 sang năm 2021, thay vì theo đúng thời hạn vào tháng 12/2020. Việc đề nghị lùi thời hạn nhằm mục đích có điều kiện tiếp thu ý kiến rộng rãi của toàn xã hội và tiếp tục hoàn thiện dự thảo nghị định.
Thứ trưởng Phạm Ngọc Thưởng còn nhấn mạnh rằng nếu đề xuất của Bộ GD-ĐT về việc lùi thời gian trình ban hành nghị định mới được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, thì đến năm học 2022-2023 mới áp dụng tăng học phí và lộ trình tăng thêm hàng năm chỉ khoảng 2,5%/năm so với mức tăng hàng năm của Nghị định số 86 đã ban hành.
<i>Số tiền đóng học phí không nhiều, nhưng những khoản đóng khác thì mới đáng kể. Việc đóng tiền đó mà Bộ GD-ĐT gần như làm ngơ để cho các trường vẽ ra các khoản thu trái phép với mức thu gấp vài chục lần so với mức học phí phải đóng. Việc đó mới là quan trọng vì là một dạng cấu kết tham nhũng có sự bao che từ cấp dưới lên cấp trên<br/>-Thầy giáo Đỗ Việt Khoa</i>
Dư luận nói gì?
Đài RFA ghi nhận rất nhiều ý kiến bày tỏ trên các trang fanpage của báo giới chính thống rằng trong bối cảnh đại dịch COVID-19 và lũ lụt miền Trung nghiêm trọng thì Bộ GD-ĐT không thể tăng học phí, thậm chí Chính phủ nên dùng ngân sách nhà nước để hỗ trợ cho học sinh, sinh viên trong niên học tới, như giảm hay miễn học phí.
Một sinh viên, không muốn nêu tên, vào tối ngày 13/11 cho RFA biết về học phí đại học tại Việt Nam hiện nay:
“Em học trường đại học quốc tế nên đóng khoảng 75 triệu/năm. Em nghe nói các trường đại học công lập thì học phí khoảng 8-10 triệu/năm. Còn trường trình tiên tiến tại trường đại học công lập thì khoảng hơn 50 triệu/năm. Chương trình tiên tiến thì học toàn bộ bằng tiếng Anh và vì là chương trình chất lượng cao nên sinh viên học trong phòng máy lạnh cùng với cơ sở vật chất tốt hơn chương trình bình thường.”
Bà Thùy, một phụ huynh ở đồng bằng Sông Cửu Long, nói với RFA số tiền phải đóng cho con của bà đang học cấp trung học cơ sở:
“Đóng tiền trường, đóng bảo hiểm…cho một năm học khoảng 1-1,2 triệu.”
Chia sẻ thêm với chúng tôi, bà Thùy nói rằng nếu như học phí tăng lên thì cũng phải đóng chứ không thể cho con em mình bị dốt.
Bạn sinh viên ẩn danh nêu lên quan điểm với RFA liên quan các đề xuất về học phí của Bộ GD-ĐT:
“Theo em, Bộ GD-ĐT sẽ phải đưa ra những chính sách để tạo điều kiện cho các bạn không có điều kiện để đi học tiếp. Ví dụ như cho mượn tiền để đóng học phí. Về giảm học phí hay miễn học phí cho học sinh thì em thấy nên làm từ lâu, chứ không phải đợi khó khăn mới làm. Nhà nước phải tạo điều kiện cho tất cả mọi người được đi học luôn.”
Bộ GD-ĐT và trách nhiệm trong việc lạm thu?
Thầy giáo Đỗ Việt Khoa, một giáo viên chống tiêu cực trong ngành giáo dục, vào tối hôm 13/11 nói về mức học phí đang áp dụng cho các trường trung học ở Việt Nam:
“Thật ra lâu nay học phí cũng rất nhỏ. Học phí ở cấp trung học cơ sở, như lớp 6 thì khoảng 20 nghìn đồng/tháng. Cứ thế tăng lên đến lớp 12 thì từ 60-80 nghìn đồng/tháng, tùy ở nông thôn hay thành thị. Một năm, tiền học phí từ 200-300 nghìn đến 700 nghìn là tối đa. Số tiền đóng học phí không nhiều, nhưng những khoản đóng khác thì mới đáng kể. Việc đóng tiền đó mà Bộ GD-ĐT gần như làm ngơ để cho các trường vẽ ra các khoản thu trái phép với mức thu gấp vài chục lần so với mức học phí phải đóng. Việc đó mới là quan trọng vì là một dạng cấu kết tham nhũng có sự bao che từ cấp dưới lên cấp trên.”
Tình trạng lạm thu, được báo giới quốc nội mô tả là “đến hẹn lại lên” và các khoản đóng cho trường học bị “biến tướng”, gây nên một gánh nặng cho mỗi gia đình phụ huynh học sinh.
<i>Theo em, Bộ GD-ĐT sẽ phải đưa ra những chính sách để tạo điều kiện cho các bạn không có điều kiện để đi học tiếp. Ví dụ như cho mượn tiền để đóng học phí. Về giảm học phí hay miễn học phí cho học sinh thì em thấy nên làm từ lâu, chứ không phải đợi khó khăn mới làm. Nhà nước phải tạo điều kiện cho tất cả mọi người được đi học luôn<br/>-Sinh viên ẩn danh</i>
Thầy giáo Đỗ Việt Khoa nói thêm với RFA rằng ông rất bức xúc và cũng từng đấu tranh chống tiêu cực về lạm thu ở một số trường học, khi mà các học sinh mầm non cũng bị “cưỡng bức” phải đóng các khoản phí “vô lý” như tiền xã hội hóa, tiền quỹ Hội phụ huynh-học sinh, quỹ tài năng, Hội Chữ thập đỏ…
“Chẳng hạn như ở trường Vân Tảo, nơi tôi dạy học trước kia thì mỗi năm hiệu trường vẽ ra vô vàn các khoản thu và tổng thu các loại của học sinh gần cả chục triệu đồng, mà không có hóa đơn hay chứng từ nào hết. các phụ huynh cũng nhát, không dám tố cáo. Một mình tôi tố cáo thì bị đe dọa, bị trù dập các kiểu. Thanh tra sở giáo dục cũng bao che toàn bộ. Đấy là hành vi tham nhũng rất tồi tệ của ngành giáo dục.”
Thầy giáo Đỗ Việt Khoa cho rằng việc cấp bách cần làm là Bộ GD-ĐT phải có trách nhiệm và nhanh chóng dẹp nạn lạm thu ở trường học, vì tình trạng lạm thu không được chấn chỉnh sẽ để lại dấu ấn về đạo đức rất xấu cho các thế hệ mai sau rằng “đi học bị các thầy cô lừa đảo, bị hiêu trưởng trấn lột”.
Trong khi đó, không ít ý kiến như của bạn sinh viên ẩn danh hay của một số người qua trang fanpage báo giới Nhà nước Việt Nam kêu gọi miễn học phí cho học sinh hết cấp phổ thông, vì đầu tư cho giáo dục của nước nhà là việc mà Bộ GD-ĐT cần phải xem xét.