Vừa qua, Phó giáo sư - tiến sỹ Vũ Văn Phúc, hiện là Phó Chủ tịch Hội đồng Khoa học các cơ quan đảng Cộng sản Trung ương trả lời phỏng vấn báo chí trong nước về thực trạng nhiều thanh niên ngại xin vào đảng.
Phản bác, phản biện
Có 3 nguyên nhân chính được ông Vũ Văn Phúc nêu ra về tình trạng thanh niên hiện nay không muốn vào đảng:
Thứ nhất, "tổ chức Đảng từ Trung ương tới cơ sở nhận thức về vấn đề bồi dưỡng quần chúng để kết nạp vào đảng còn chưa thực sự chú trọng. Nhiều tổ chức, cơ sở Đảng, nhiều chi bộ không quan tâm đến việc kết nạp đảng viên, nên có những chi bộ mấy năm không kết nạp được đảng viên mới nào."
Đối với nguyên nhân này, Cát Linh, một nhà hoạt động xã hội dân sự ở Hà Nội có phản biện:
"Từ lúc bắt đầu đi họ c, h ọ c sinh đã bị bắ t gia nh ậ p v à o Đội, Đo à n, phải học về đả ng C ộng sản rất nhiều cho tới hết cấp hai, cấp ba n ên c ó thể thấy công tác tuy ê n truy ền là rất tố t, c ả về mặ t truy ền thông."
Thứ hai, theo lời phó giáo sư- tiến sĩ Vũ Văn Phúc "về đảng viên, bên cạnh đại bộ phận đảng viên tốt, còn một bộ phận không nhỏ đảng viên có biểu hiện suy thoái, đặc biệt là đảng viên cấp cao, nhiều đồng chí bị xử lý kỷ luật, thậm chí có đồng chí bị truy tố hình sự, vào tù. Nhiều thanh niên nhìn vào đó mà không phấn đấu vào Đảng. Họ băn khoăn vào Đảng mà như những đồng chí ấy thì vào Đảng làm gì."
Bạn Minh Phụng, 26 tuổi, hiện đang kinh doanh ở Sài Gòn nêu ý kiến:
"Đả ng vi ê n suy thoái vốn đã nhi ều xư a gi ờ , ch ẳ ng qua b ây giờ "thế giớ i ph ẳng" n ê n nhi ều người trẻ biết vấn đề hơn thôi."
Ông Vũ Văn Phúc cho biết thêm trong bài trả lời phỏng vấn rằng từ năm 2011-2017, đảng Cộng sản Việt nam đã kết nạp hơn 1,4 triệu đảng viên. Nhưng cũng trong giai đoạn này, có gần 51.000 đảng viên bị kỷ luật xóa tên, trong đó gần 12.500 đảng viên bị kỷ luật khai trừ.
Kể từ khi ông Nguyễn Phú Trọng tiếp tục giữ ghế Tổng bí thư, hàng loạt đảng viên bị kỷ luật, khởi tố. Chính Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng chống tham nhũng tại phiên họp thứ 16 nêu rõ tính từ đầu nhiệm kỳ đến nay đã thi hành kỷ luật đảng, và xử lý hình sự trên 70 cán bộ, đảng viên thuộc diện Bộ Chính Trị, Ban Bí Thư Quản lý. Điển hình như là kỷ luật cựu bộ trưởng Thông tin truyền thông Trương Minh Tuấn liên quan tới vụ MobiFone mua AVG, bắt Vũ Nhôm, Út Trọc, truy bắt Trịnh Xuân Thanh hay nổi cộm nhất là lần đầu tiên bắt giam xét xử một uỷ viên Bộ chính trị đương nhiệm Đinh La Thăng.
Thứ ba, là do bản thân quần chúng, đặc biệt là thanh niên nhận thức chưa đúng về đảng, về vai trò lãnh đạo của Đảng, của người cán bộ đảng viên. Động cơ của họ không rõ ràng nên họ không phấn đấu vào Đảng."
Trả lời về nhận định này, bạn Minh Phụng khẳng định "Họ chán ngán không quan tâm chuyện vào đảng chứ không phải là nhận thức sai."
Ngoài ra, ông Vũ Văn Phúc cũng phản bác những ý kiến nói rằng vào đảng sẽ được ưu tiên trong tuyển dụng, học hành. Theo ông, vào Đảng để phục vụ sự nghiệp cách mạng chung của Đảng, của đất nước, khi đất nước phát triển thì quyền lợi của từng đảng viên cũng phát triển theo, chứ không phải vào Đảng để được ưu tiên trong tuyển dụng, đi học nước ngoài.
Nhà hoạt động Cát Linh cũng cho rằng "Nhận đị nh v à o đảng sẽ dễ được thăng tiến hơn không hẳ n l à đúng v ì hiện nay vẫn c ó nhi ều đả ng vi ê n bị oan, c ó nh ững đả ng vi ê n v ẫn phả i qu ỳ xuống để xin được gửi đơn…
Nhưng cũng c ó nh ững người được thăng tiến rấ t nhanh , c ó lẽ là nh ờ mố i quan h ệ hoặc tiền bạc hay cá ch n à o đó. Hiện nay nếu muố n v à o đảng để được thăng tiến th ì cũng phả i c ó gia đì nh h ậu thuẫn, c ó cơ sở, có quan h ệ, c ó tiền… C ò n nh ững người không c ó g ì cả v à o đảng cũng chỉ để phục vụ họ thôi."
Không vào đảng vì sợ bị ràng buộc!
Giải thích về thực trạng ngày càng ít thanh niên xin vào đảng, giảng viên trường Đại học âm nhạc Huế, bà Dương Bích Hà, người tuyên bố ra khỏi đảng Cộng sản vào năm 2018 nói với RFA:
"Q ua m ột số em sinh vi ê n tr ì nh b à y, n ó i chuyệ n v ới m ì nh thì mình thấy cá c em hầu như cũng rất sợ v à o đảng. Bởi v ì c ó nh ữ ng v ấn đề l à m cho c á c em m ấ t l ò ng tin. Chí nh v ì mấ t l ò ng tin n ên c á c em tr á nh n é , không muốn m ì nh b ị b ó buộc v à o mộ t c á i gì hết.
Cá c em b à n v ề vấn đề chí nh tr ị rấ t nhi ề u nh ưng theo g ó c nh ì n c ủ a c ác em thôi. Có thể cá c em ch ưa hiểu biết sâu sắ c l ắm về các vấn đề chí nh tr ị x ã hội, nh ưng nhìn thực trạng của x ã hội hiệ n gi ờ, cá c em tuy khô ng d ám n ó i ra nhưng hầu hết đều không muố n v à o đảng."
Nhà hoạt động trẻ Cát Linh cho biết mình chưa bao giờ quan tâm đến chuyện xin vào đảng. Tuy nhiên, việc tham gia đảng phái nào là quyền tự do cá nhân của mỗi người.
"Không hẳ n c ứ v à o đảng mới l à m được việc có ích cho đất nước. K hi mì nh chư a c ó mục đí ch để v à o đảng th ì cũ ng kh ông n ê n v à o l à m g ì cả.
Nhữ ng nh à báo hay người hoạt động x ã hộ i d ân như mình th ì mục đích l à muố n gi ú p đất nước trở n ê n tốt đẹ p h ơn. Và m ì nh kh ông nghĩ v à o đảng sẽ l à cá ch gi ú p đất nước."
Mỗ i ng ườ i c ó mộ t quan điể m ri ê ng v à chuyện tham gia đảng phá i n à o c ũng l à tự do c ủa mỗ i ng ười. Quan trọng là nh ững người trong h à ng ngũ chính phủ c ó l à m việc tố t hay kh ông, c ó mang l ại lợi ích cho ngườ i d â n hay kh ông mà thôi.
Thế nh ưng Việt Nam chỉ c ó duy nhất một đảng l ãnh đạo, m ì nh thấy rằng điều đó sẽ gây ra nhiều bấ t l ợi cho đất nước n à y."
Còn bạn Minh Phụng thẳng thắn nêu quan điểm rằng chưa bao giờ muốn đứng vào hàng ngũ của đảng Cộng sản, bởi vì đảng viên phải chịu nhiều ràng buộc:
"Hiện nay thế giớ i tr ở n ê n "phẳng" v à cơ hội tiếp cậ n qu ốc t ế đã dễ d à ng hơn trước rấ t nhi ều dẫn đến việc người trẻ c à ng c ó xu hướng muốn tự khẳng đị nh giá trị bản thân và vươ n ra "biể n l ớn".
Nếu tự khẳng đị nh b ản thâ n v à vươ n ra "biể n l ớn" đòi hỏi sự tự do t ự tin v à bả n l ĩ nh , m à nh ững thứ đó lại không c ó được khi v à o Đảng.
N ó i c á ch kh ác v à o đảng th ì không c ó tự do v ì bị r à ng buộc, không c ó bả n l ĩ nh v ì h è n nh á t lu ồ n cú i v à dự a d ẫm. Chí nh điều đó l à m thui ch ột đi bả n l ĩ nh v à giá trị bản thân."
Bỏ đảng vì mất lòng tin
Bên cạnh tình trạng thanh niên Việt Nam ngày càng e ngại vào đảng, ngay chính nhiều đảng viên cũng quá thất vọng khi đã đứng trong hàng ngũ đảng viên Cộng sản.
Bà Dương Bích Hà chia sẻ với RFA rằng mình từng là một đảng viên nhiệt huyết, muốn vào đảng để góp sức xây dựng xã hội. Tuy nhiên, càng ngày bà càng nhận ra rằng đảng là nơi để nhiều người trục lợi cho bản thân. Năm 2018, bà ra khỏi đảng Cộng sản vì không muốn làm những điều trái với lương tâm:
"M ì nh xin ra khỏi Đảng c ò n là v ì nh ữ ng con ng ười xung quanh m ì nh luô n nh â n danh Đả ng, nh ân danh luật để l à m bậy.
Từ nh ỏ đã l à một bí thư Đo à n v ới một tinh thần khí thế, luôn luôn muốn đóng g ó p s ức khỏe của thanh ni ê n, muốn h ò a chung với t ì nh h ì nh v ớ i c ả nước. Hồi đó, suy ngh ĩ của m ì nh l à v à o được đảng cũng tốt v à cũng không c ó nh ữ ng suy ngh ĩ sâu sắ c l ắm về chí nh tr ị.
Nhưng đế n khi mì nh v à o rồi th ì gặp rấ t nhi ều vấn đề nh ư l à b è phá i, nh ững ngườ i n ó i một đường l à m một nẽo. Những ngườ i c ó chức c ó quy ền hơ n l ại thoái h ó a v à biế n ch ất, họ t ì m mọ i c á ch để ch è n é p. M ì nh nh ậ n ra m ột vấn đề l à ở ngo à i x ã hội tấ t c ả nh ững người l à m bậy đều là đả ng vi ên c ả."
Bà Dương Bích Hà nêu ra thực tế bị những đảng viên nhân danh tổ chức ép bà phải làm những điều mà theo bà là trái lương tâm. Bản thân bà nhận thấy nếu tiếp tục ở trong đảng thì sẽ không làm được gì hết và không thể bày tỏ được chính kiến của bản thân.
Bà phân tích rằng khẩu hiệu khi vào đảng là "phê bình và tự phê bình" thật là hay; nhưng khi thực hiện lại nhằm để trù dập. Những người lên tiếng nói lên sự thật luôn luôn bị o ép.
Chính vì mất lòng tin bà Hà ra khỏi đảng. Thế nhưng việc từ bỏ đảng cũng không phải dễ dàng gì như trong trường hợp của bà:
"K hi đã xin ra khỏi đảng rồi th ì biết bao nhi ê u người b ê n tỉ nh ủy đã gặ p v ận động m ì nh r út đơn. Họ c ò n do ạ m ì nh đủ thứ, động đế n quy ề n l ợ i c ủ a con c ái m ì nh, n ó i đủ chuyệ n nh ưng m ì nh vẫn dứ t kho á t ch ấ p nh ậ n ra khỏi đảng.
Sau khi họ thấy không khuy ê n m ì nh r út đơn được n ê n phải chấ p nh ậ n cho m ì nh ra đảng nh ưng lại đưa ra mộ t quy ết đị nh nói rằng m ì nh l à người vô tổ chức, ý thức kỷ luật k é m. Vì vậy, m ì nh l ạ i c à ng mấ t l ò ng tin v à o Đảng."
Giảng viên Bích Hà là một trong trong số gần 20 người tuyên bố rời bỏ đảng Cộng sản sau sự kiện ông Chu Hảo, nguyên thứ trưởng Bộ Khoa học - Công nghệ, Giám đốc kiêm Tổng Biên Tập Nhà xuất bản Tri thức bị Ban Kiểm Tra Trung ương Đảng Cộng sản đề nghị kỷ luật vào năm 2018.
Suốt từ năm 2011 đến nay, đã có nhiều lần các đảng viên, trí thức ở Việt Nam bỏ đảng như luật gia Lê Hiếu Đằng, nhà báo độc lập Phạm Chí Dũng và bác sĩ Nguyễn Đắc Diên. Năm 2013, Nghệ sỹ ưu tú Kim Chi cũng tuyên bố ra khỏi Đảng.
Vào tháng 12/2017, ông Tổng bí thư, chủ tịch nước Việt Nam Nguyễn Phú Trọng phát biểu ở Hải Phòng về nhu cầu thúc đẩy công tác xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị. Ông Trọng yêu cầu Đoàn cần giáo dục thanh niên giữ vững bản lĩnh cách mạng, có ý thức nhạy bén chính trị, tích cực đấu tranh ngăn chặn, phản bác thông tin sai trái, chống phá xuyên tạc của các thế lực thù địch, nhất là trên mạng xã hội, "tránh tình trạng nhạt Đảng, khô Đoàn, xa rời chính trị".
Đó là lối nói ‘văn vẻ’ của ông Nguyễn Phú Trọng; trong thực tế đã lâu nay hầu hết những người trẻ ở Việt Nam còn cam tâm phấn đấu tham gia đảng từ những nấc đầu tiên đều chỉ vì danh lợi cá nhân.