Tỷ lệ nhiễm cao
Cùng với HIV/AISD, lao phổi, và sốt rét, bệnh viêm gan siêu vi đang là vấn nạn tại nhiều nước đang phát triển.
Làm thế nào để có thể kiểm soát tình hình dịch bệnh và hạ giảm số người bị lây nhiễm virus viêm gan siêu vi, đây là một vấn đề cấp bách đang đặt ra cho các qúôc gia và các tổ chức y tế phải giải quyết.
Theo nhận định của Tổ Chức Y Tế Thế Giới (WHO), từ nay cho đến năm 2012, chín quốc gia có tỉ lệ cao về số người nhiễm virus viêm gan siêu vi ở khu vực Châu Á Thái Bình Dương có thể sẽ không đạt được mục tiêu đã đề ra là giảm số bệnh nhi mắc bệnh viêm gan B xuống dưới 2%. Trong số chín quốc gia này, có bốn nước thuộc khu vực Đông Nam Á gồm: Lào, Philippines, Cambodia, và Việt Nam.
Tại các nước này, cứ trong mười trẻ thì đến chín em có nguy cơ nhiễm siêu vi gan B mãn tính do hệ thống miễn nhiễm còn non kém, và hậu quả là đưa đến chứng trướng gan, hoặc về lâu về dài chuyển sang thành ung thư gan.
Bà Karen Henessey, chuyên gia của Chương trình Phòng Chống Viêm gan Siêu vi B của Tổ Chức Y Tế Thế Giới cho biết, tỷ lệ trẻ nhiễm siêu vi gan B ở các nước thuộc khu vực Châu Á-Thái Bình Dương vừa kể lên tới 8%, trước khi chính phủ thực hiện chương trình chủng ngừa Viêm gan Siêu vi B, khởi đầu từ thập niên 1980.
Mỗi năm có khoảng gần một triệu người tử vong từ các bệnh do viêm gan siêu vi gây ra. Nhìn chung trên toàn thế giới, viêm gan siêu vi B và C là nguyên nhân chủ yếu đưa đến bệnh ung thư gan...
TS. Margarette Chan
Virus viêm gan được mệnh danh là virus “thầm lặng”, nhân Ngày Thế giới Phòng Chống Bệnh Viêm gan siêu vi vừa được Tổ chức Y tế Thế giới phát động hôm thứ Năm 28/07, người đứng đầu của tổ chức này, Tiến sĩ Margarette Chan kêu gọi mọi người cần nhận thức rõ mức độ nghiêm trọng của vấn đề lây lan do siêu vi trùng viêm gan gây ra. Giám đốc WHO nhấn mạnh:
“Mỗi năm có khoảng gần một triệu người tử vong từ các bệnh do viêm gan siêu vi gây ra. Nhìn chung trên toàn thế giới, viêm gan siêu vi B và C là nguyên nhân chủ yếu đưa đến bệnh ung thư gan, với trên 75% các trường hợp ung thư gan. Đó là hai loại siêu vi trùng viêm gan nguy hiểm nhất, còn đối với siêu vi trùng A và E thì thường lây nhiễm qua thức ăn và nứơc uống và tiếp tục gây ra các đợt dịch bệnh có thể bùng phát ở khắp mọi nơi trên thế giới. Và các dịch bệnh này cũng có thể dẫn đến những con số tử vong đáng kể, đặc biệt đối với các phụ nữ có mang.
Đồng thời cũng là nguyên nhân gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới sinh hoạt du lịch và các hoạt động trao đổi thương mại giữa các qúôc gia. Tất cả những vấn đề này cần được phổ biến sâu rộng để mọi người có thể nhận thức được hết tầm quan trọng của vấn đề, và những biện pháp phòng chống sự phát triển và lây lan của siêu vi trùng viêm gan cũng cần được mọi người biết rõ.”
Các chuyên gia sức khoẻ nhận định, mức độ lây lan của siêu vi trùng viêm gan B còn nguy hiểm hơn HIV từ 50 đến 100 lần. Trẻ em có thể bị nhiễm virus viêm gan từ người mẹ ngay khi mới lọt lòng, nhưng nếu trẻ được tiêm chủng ngừa ngay trong vòng 24 giờ đồng hồ sau khi sinh thì có thể tránh được sự lây nhiễm.
Vai trò của vắc-xin
Người đứng đầu Tổ chức Y tế Thế giới cũng khẳng định, vắc-xin đóng một vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa và bài trừ hầu hết các loại siêu vi trùng viêm gan.
"Hiện nay trên thế giới phổ biến các loại thuốc chủng ngừa virus viêm gan siêu vi A, B và D. Còn đối với bệnh viêm gan siêu vi E, một bệnh tương đối phổ biến ở khu vực các nước đang phát triển, loại vắc-xin phòng ngừa sẽ sớm được đưa vào sử dụng rộng rãi. Hiện nay có khoảng trên 90% các quốc gia, kể cả những nước đang phát triển đang có chương trình tiêm chủng mở rộng ngừa viêm gan siêu vi B cho trẻ sơ sinh. Việc này sẽ giúp giảm con số tử vong do bệnh viêm gan siêu vi gây ra."
Tuy nhiên, đối với virus viêm gan C thì hiện nay vẫn chưa có thuốc chủng ngừa, và theo báo cáo của một tổ chức y tế, trên toàn cầu hiện có khoảng 10 triệu người tiêm chích ma túy bị nhiễm viêm gan siêu vi C, trong khi đó chỉ có khoảng 1,2 triệu người trong nhóm này mang virus viêm gan siêu vi B.
Tại Việt nam, bệnh viêm gan siêu vi B và C khá phổ biến trong cộng đồng, Bác sĩ Trần Tịnh Hiền, Phó Giám đốc Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Thành phố Hồ Chí Minh cho biết:
“Tình hình viêm gan siêu vi ở Việt Nam bây giờ thì có hai loại nặng là B và C. Loại B bây giờ tương đối đỡ bởi vì từ hơn bốn, năm năm nay bắt đầu có chủng ngừa cho trẻ em mới sanh. Trong tương lai sẽ giảm được tỉ lệ mắc viêm gan siêu vi từ nhỏ do mẹ truyền sang hay bị nhiễm từ sau khi sanh. Tuy nhiên đối viêm gan C thì không có thuốc chủng ngừa. Điều trị cũng không có hiệu quả cao bằng viêm gan B. Do đó viêm gan C vẫn còn là mối nguy cơ cho sức khỏe. Đặc biệt trong nhóm những người tiêm chích ma tuý thì tỉ lệ này, như vừa rồi một nghiên cứu cho thấy khá cao, viêm gan B và C đều cao.”
Cũng theo Phó Giám đốc Trần Tịnh Hiền, tình hình điều trị bệnh viêm gan siêu vi ở Việt Nam đã được cải thiện rất nhiều. Bác sĩ Hiền cho biết:
Hiện nay có khoảng trên 90% các quốc gia, kể cả những nước đang phát triển đang có chương trình tiêm chủng mở rộng ngừa viêm gan siêu vi B cho trẻ sơ sinh. Việc này sẽ giúp giảm con số tử vong do bệnh viêm gan siêu vi gây ra.
TS. Margarette Chan
“Về phần chẩn đoán trước đây cũng có khó khăn, nhưng bây giờ thì tất cả các kỹ thuật chẩn đoán về sinh học phân tử mới đều đã có hết. Về thuốc thì tất cả các loại thuốc, kể cả những loại thuốc mới nhất đều có trên thị trường. Tuy nhiên giá thành vẫn còn cao, nên đối với một số người dân thì cũng còn khó khăn nhiều. Nhưng hiện nay bảo hiểm y tế cũng đã bắt đầu chi trả cho những bệnh nhân mắc bệnh viêm gan siêu vi, trong đó có phần xét nghiệm, và một phần của thuốc nếu được chẩn đoán và chỉ định rõ ràng. Tuy nhiên trong việc điều trị bệnh viêm gan B và C thì thuốc men rất đắt tiền so với mức thu nhập bình quân của người Việt Nam. Do đó hiện nay vẫn còn một số người còn gặp khó khăn trong vấn đề điều trị.”
Giáo dục y tế cộng đồng
Căn bệnh nguy hiểm và dễ lây lan như vậy, nhưng hiện nay vẫn còn khá nhiều người còn chưa nhận thức đúng đắn hết mức độ nguy hiểm và việc lây lan của siêu vi trùng viêm gan, cho nên vấn đề phổ biến kiến thức giáo dục y tế cộng đồng đến mọi người là điều vô cùng quan trọng. Về vấn đề này, Phó Giám đốc Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trần Tịnh Hiền cho hay:
“Riêng đối với vấn đề viêm gan siêu vi tại Việt Nam, tôi nhận thấy vấn đề tuyên truyền về kiến thức y học thì cũng đã làm khá nhiều, nhưng cũng có mặt khác là đôi khi nó làm người ta quá sợ hãi về bệnh viêm gan, như viêm gan B chẳng hạn, thành ra đôi khi cũng có những cách đối phó, xử trí cũng chưa đúng đắn. Ví dụ như viêm gan B thật ra nếu mới xét nghiệm thấy có nhiễm thì cũng chưa chắc là đã quá nguy hiểm hay tuyệt vọng.
Nhưng có nhiều người vì lo sợ quá, xét nghiệm máu thấy kháng nguyên của viêm gan B là đã rất hoảng sợ rồi, mình biết còn xét nghiệm các kháng nguyên khác, đồng thời còn theo dõi men gan, để xem tới giai đoạn nào đó con virus hoạt động thì mình mới điều trị. Về mặt truyền thông giáo dục sức khoẻ tôi nghĩ đã làm khá nhiều đến nỗi nhiều khi người dân nghe nói nhiều người ta còn hơi hoảng sợ. Nên theo tôi khi làm công tác giáo dục sức khoẻ cộng đồng cũng nên lưu ý điểm này để hiệu quả của việc truyền thông được tốt.”
Sở dĩ số người bị nhiễm virus viêm gan siêu vi tăng, một phần vì loại virus này dễ lây lan, mặt khác còn vì lý do người ta chưa nhận thức đúng đắn và đầy đủ về nó, thậm chí có trường hợp người nhiễm còn chưa biết trong người có mang virus viêm gan. Do vậy Tổ chức Y tế Thế giới đã đưa ra khẩu hiệu nhân Ngày Thế giới Phòng Chống Bệnh Viêm gan siêu vi, “Cần nhận thức rõ về các loại viêm gan siêu vi để đối phó với chúng. Chúng xuất hiện ở mọi nơi và có thể làm lây nhiễm bất cứ ai trong chúng ta.”