Trong bảy tháng đầu năm 2020, có gần 63.500 doanh nghiệp đã rút khỏi thị trường. Theo Cục Quản lý đăng ký kinh doanh thuộc Bộ Kế hoạch & Đầu tư, bình quân mỗi tháng khoảng 9.060 doanh nghiệp đóng cửa, tập trung nhiều ở nhóm quy mô vừa và nhỏ.
Trao đổi với Đài Á Châu Tự Do hôm 10 tháng 8 năm 2020 liên quan vấn đề này, ông Nguyễn Văn Mỹ, chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty Du lịch Lửa Việt, nhận định:
“Cái này cũng giống khó khăn chung của thế giới thôi, khi dịch bệnh hoành hành thì kinh tế đình trệ, người ta không có tiền đi chơi, chưa kề tâm lý người Việt rất ngại lây nhiễm dịch bệnh. Cho nên không riêng gì ngành du lịch, mà hiện nay nền kinh tế Việt Nam đang hết sức khó khăn và những khó khăn này không như lần đầu và không ai có thể nói trước được. Ví dụ như đợt đầu, cả nước thực hiện phòng chống dịch rất tốt, 99 ngày không có ca lây nhiễm, rồi đùng một phát nó bùng ra, ngoài dự báo của nhiều người, không ai lường trước được chuyện đó, họ có thấy trở lại nhưng không nghĩ nguy hiểm như vậy.”
Rất nhiều doanh nghiệp cần được giúp đỡ, nhưng chưa tiếp cận được sự giúp đỡ của nhà nước. Vì vậy cho nên người ta không có cách nào khác là phải đóng cửa thôi...<br/>-Bùi Kiến Thành
Trong số các doanh nghiệp rút khỏi thị trường, có khoảng gần 33 ngàn doanh nghiệp đăng ký tạm ngừng kinh doanh có thời hạn. Đây là các doanh nghiệp có thời gian hoạt động ngắn, đa số là dưới 5 năm và quy mô vốn dưới 10 tỷ đồng. Nhiều nhất là trong lĩnh vực kinh doanh bất động sản, vui chơi giải trí, lưu trú và ăn uống...
Còn lại là các doanh nghiệp chờ làm thủ tục hoàn tất giải thể, chủ yếu là bán buôn, bán lẻ, công nghiệp chế biến, xây dựng, đa số hoạt động tại khu vực Đông Nam Bộ và Đồng bằng sông Hồng.
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đinh Trọng Thịnh, thuộc Học viện Tài chính Việt Nam, khi trao đổi với Đài Á Châu Tự Do, lý giải nguyên nhân khó khăn hiện nay:
“Trong thời gian vừa qua, Việt Nam có giãn cách xã hội, không cho người dân ra đường, cho nên sản xuất bị đình trệ. Việt Nam một số năm gần đây xuất nhập khẩu ảnh hưởng rất lớn đến sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Vì dịch bệnh cho nên đầu vào cũng khó khăn, Ngay cả đầu ra của Việt Nam cũng rất khó khăn, đến giờ một loạt chủ hàng ở nước ngoài xin không thực hiện các hợp đồng. Cho nên sản xuất của Việt Nam cần phải có sự chuyển hướng, phải có sự thay đổi. Đã đến lúc doanh nghiệp Việt Nam cần quan tâm đến thị trường nội địa, để cầm cự qua được thời gian đại dịch này.”
Kể từ khi đại dịch COVID-19 bùng phát đến nay, chính phủ Việt Nam đã công bố nhiều gói cứu trợ để vực dậy nền kinh tế bị đình trệ, như gói hỗ trợ 62 ngàn tỷ đồng cho người dân và doanh nghiệp, hay gói tín dụng 16 ngàn tỉ đồng với lãi suất 0%/năm cho doanh nghiệp vay để trả cho người lao động ngừng việc làm do ảnh hưởng của dịch Covid-19, và mới nhất là gói hỗ trợ doanh nghiệp lên đến 250 ngàn tỷ đồng.
Vì sao Việt Nam công bố nhiều gói cứu trợ nhưng vẫn không thể cứu các doanh nghiệp phá sản? Chuyên gia kinh tế Bùi Kiến Thành, người có nhiều kinh nghiệm trong ngành dệt may và da giầy, giải thích với Đài Á Châu Tự Do hôm 10 tháng 8 năm 2020:
“Các gói hỗ trợ đấy được tuyên bố lên, nhưng mà nó có đến tay doanh nghiệp cần được giúp đỡ hay không, thì chưa thấy được rõ ràng. Theo những thông tin tôi nhận được thì rất nhiều doanh nghiệp cần được giúp đỡ, nhưng chưa tiếp cận được sự giúp đỡ của nhà nước. Vì vậy cho nên người ta không có cách nào khác là phải đóng cửa thôi...”
Chuyên gia kinh tế Bùi Kiến Thành cho rằng, có nhiều lý do, một là điều kiện để tiếp cận các gói cứu trợ quá khắc khe, hai là cá cơ quan nhà nước chịu trách nhiệm về vấn đề đó chưa làm hết mức có thể, để nhanh chóng thực hiện các gói cứu trợ đấy. Đó là vấn đề, và phải cố gắng làm nhanh hơn nữa, ông nói tiếp:
“Nhà nước cần phải nhanh chóng phối hợp với các hội đoàn, ví dụ như phòng thương mại, hay các câu lạc bộ doanh nghiệp vừa và nhỏ... để mà đưa ra các phương án để giúp đỡ cho các doanh nghiệp trong thời kỳ khó khăn này, và phải nhanh chóng triển khai. Hiện nay, vấn đề đưa ra chính sách đến triển khi thì thời gian hơi quá dài, nên doanh nghiệp không có sức chịu đựng nổi. Vì vậy phía nhà nước cần nhanh chóng hơn, quyết liệt hơn trong vấn đề đưa ra các chương trình giúp đỡ và triển khai các chương trình giúp đỡ.”
Vào cuối tháng 7 năm 2020, tại buổi tọa đàm ‘Chính sách hỗ trợ cho doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19’ do Phòng Thương mại & Công nghiệp Việt Nam Chi nhánh Đà Nẵng - VCCI Đà Nẵng tổ chức tại thành phố Đà Nẵng, một thông tin đã gây sốc các đại biểu khi mới chỉ có gần 3% doanh nghiệp nhận được các hỗ trợ từ chính sách khắc phục khó khăn do dịch Covid – 19.
Anh em cũng động viên nhau, cố gắng vượt qua khó khăn, hoặc phá sản, chứ khó trông cậy vào nhà nước, trong khi nhà nước cũng còn rất nhiều cái khó khăn.<br/>-Nguyễn Văn Mỹ
Chủ tịch Nguyễn Văn Mỹ cho biết thêm:
“Thật ra nói nhiều chứ đâu có nhiều, gói lớn nhất là dự tính chi 250 ngàn tỷ, tương đương hơn 10 tỷ đô la. Mà lấy số này chia cho khoảng 750 ngàn doanh nghiệp thì không ăn thua gì, chia đều ra thì chả bỏ bẻn gì. Cho nên thấy rằng Việt Nam chưa giàu như các nước Mỹ, Nhật... để mà hỗ trợ kiểu đó. Cái đó chỉ là liệu pháp tinh thần, động viên nhiều hơn là thực tế. Chưa kể nói là như thế, nhưng phân bổ như thế nào, xét duyệt như thế nào, cách nhận như thế nào cũng không hề đơn giản.”
Ông Nguyễn Văn Mỹ cho biết, vì vậy ông cũng như nhiều doanh nghiệp cho rằng, thay vì hỗ trợ, có thể miễn giảm các loại thuế. Ông nói tiếp:
“Ví dụ như là Hội đồng tư vấn du lịch quốc gia, trong đó có tôi đề nghị giảm 50% thuế VAT... Tôi còn đề nghị giảm 50% thuế thu nhập doanh nghiệp và giảm 50% các khoản đóng bảo hiểm xã hội... nhưng nhà nước cũng chưa có phản ứng cụ thề. Vừa rồi chỉ nghe thông tin sẽ giảm 30% thuế thu nhập doanh nghiệp, nhưng mà mình đâu có doanh thu đâu mà có thu nhập? Nhưng anh em cũng động viên nhau, cố gắng vượt qua khó khăn, hoặc phá sản, chứ khó trông cậy vào nhà nước, trong khi nhà nước cũng còn rất nhiều cái khó khăn.”
Tiến sĩ Lê Đăng Doanh, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương, khi trả lời Đài Á Châu Tự Do liên quan vấn đề này, cho biết, COVID-19 gây ra các tác động rất tiêu cực đối với nền kinh tế Việt Nam. Chính phủ cũng có gói hỗ trợ cho doanh nghiệp, nhưng phải chứng minh được đã ngừng việc 3 tháng, hay đang gặp khó khăn. Những quy định để có thể nhận trợ cấp đối với các doanh nghiệp như thế theo Tiến sĩ Lê Đăng Doanh là quá ngặt nghèo, cho nên đến tận bây giờ, hầu như chưa có doanh nghiệp nào nhận được các gói hỗ trợ của chính phủ Việt Nam.
Còn Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan, nguyên Phó Chủ tịch Phòng Thương mại & Công nghiệp Việt Nam, khi trả lời RFA cho rằng chính phủ phải xem xét thêm, để làm sao tăng cường hiệu quả của các hoạt động hỗ trợ các doanh nghiệp, để sớm khắc phục tình trạng bị đình trệ do Covid-19. Theo bà, gói tiền ngân sách sẵn sàng bỏ ra để hỗ trợ doanh nghiệp là khá lớn, nhưng trong quá trình thực hiện không kịp thời và đủ mức. Chính phủ cần có những hệ thống để kiểm tra giám sát và thúc đẩy thực hiện tiếp những chính sách đã đề ra về lĩnh vực này. Những chính sách này là đúng, nếu thực hiện tốt thì sẽ hiệu quả hơn nhiều so với tình trạng hiện nay.