Cựu lãnh đạo Trung Quốc, Giang Trạch Dân, người đề ra 16 chữ vàng và bốn tốt trong quan hệ Việt – Trung, vừa qua đời ở tuổi 96 vào lúc 12 giờ ngày 30/11 tại Thượng Hải.
Thông cáo báo chí của Đảng Cộng sản Trung Quốc cho biết ông Giang Trạch Dân mất vì bệnh máu trắng và suy đa tạng.
Thông cáo cũng nhìn nhận ông “là một nhà lãnh đạo xuất chúng và có tiếng tăm, một chiến sĩ cộng sản đã được tôi luyện”.
Ông Giang Trạch Dân là người lên nắm quyền sau cuộc đàn áp đẫm máu phong trào dân chủ tại quảng trường Thiên An Môn, Bắc Kinh, vào năm 1989.
Ông giữ chức Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Trung Quốc từ năm 1989 đến năm 2002 và chức Chủ tịch Trung Quốc từ năm 1993 đến 2003.
Ông Giang Trạch Dân là người đã dự Hội nghị Thành Đô với các lãnh đạo Việt Nam vào tháng 9 năm 1990 nhằm mục đích bình thường hóa quan hệ hai nước. Cho đến nay, nội dung và các thỏa thuận đôi bên vẫn chưa được công bố.
Ông cũng là người chứng kiến việc Việt Nam và Trung Quốc “khép lại quá khứ, mở ra tương lai” khi mời Tổng bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam Đỗ Mười và Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Võ Văn Kiệt sang thăm Trung Quốc vào tháng 11/1991.
Vào tháng 11/1994, ông Giang Trạch Dân sang thăm Việt Nam và trở thành lãnh đạo cao nhất của Đảng Cộng sản Trung Quốc sang thăm Hà Nội kể từ sau chuyến thăm của Chủ tịch Trung Quốc Lưu Thiếu Kỳ vào năm 1963.
Tại Hà Nội, ông Giang Trạch Dân đã đề ra 16 chữ vàng trong giải quyết những bất đồng trong quan hệ hai nước. Đó là “Phương hướng rõ ràng, từng bước tiến lên, đại cục làm trọng, hữu hảo hiệp thương”.
Trong chuyến thăm của Tổng bí thư Lê Khả Phiêu sang Trung Quốc hồi năm 1999, lãnh đạo hai nước đã đề ra phương châm 16 chữ vàng “Láng giềng hữu nghị, hợp tác toàn diện, ổn định lâu dài, hướng tới tương lai”. Đây được coi là tư tưởng chủ đạo trong chỉ đạo quan hệ hai nước.
Ông Giang Trạch Dân cũng là người đề ra quan hệ bốn tốt với Việt Nam. Đó là: láng giềng tốt, bạn bè tốt, đồng chí tốt, đối tác tốt.
Cũng trong thời kỳ ông Giang Trạch Dân nắm quyền, Việt Nam và Trung Quốc đã ký kết một loạt các thỏa thuận quang trọng như "Hiệp ước Biên giới trên đất liền Trung Quốc-Việt Nam", "Hiệp định phân định Vịnh Bắc Bộ, vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa" và "Hiệp định Hợp tác nghề cá trên Vịnh Bắc Bộ". Đây là những hiệp định gặp phải nhiều chỉ trích của người Việt trong và ngoài nước vì họ cho rằng Việt Nam đã nhượng bộ cho Trung Quốc quá nhiều.