Hoa Kỳ đảm bảo vẫn là đồng minh vững chắc của Philippines, ủng hộ việc Manila thắt chặt quan hệ với Trung Quốc, nhưng chỉ trích những lời lẽ gây tranh cãi mà Tổng Thống Philippines đưa ra, cũng như chiến dịch chống ma túy mà nhà lãnh đạo Phi đang thực hiện.
Những điểm vừa nêu được ông Daniel Russel, phụ tá ngoại trưởng Hoa Kỳ đặc trách Đông Á-Thái Bình Dương nêu lên trong cuộc họp báo tại Malina hồi trưa nay, sau khi hội kiến với Ngoại trưởng và Bộ trưởng Quốc phòng Philippines.
Trong cuộc họp báo, ông Russel nói rằng không chỉ là một đối tác vững chắc, một đồng minh đáng tin cậy của Philippines, Hoa Kỳ còn sát cánh với Phi để hai nước thực hiện đúng những điều đã cam kết.
Ông Phụ Tá Ngoại Trưởng Mỹ cũng cho hay Washington ủng hộ tất cả những cuộc đối thoại, thương lượng trực tiếp giữa Phi và Trung Quốc, cho biết thêm quan điểm của Hoa Kỳ là không đẩy bất kỳ nước nào tới chỗ phải chọn lựa giữa Mỹ và Trung Quốc.
Ông bảo thêm, và chúng tôi xin trích nguyên văn như sau: “Thật là sai lầm khi nghĩ rằng dưới một góc nhìn nào đó, việc Manila cải thiện quan hệ với Bắc Kinh sẽ phương hại tới Mỹ”, ý muốn nói chính phủ Phi có toàn quyền quyết định mở rộng quan hệ với nước khác, và điều này không ảnh hưởng tới mối quan hệ đồng minh chiến lược giữa Manila và Washington.
Cũng trong cuộc họp báo, ông Phụ Tá Ngoại Trưởng Hoa Kỳ Daniel Russell cho hay trong cuộc thảo luận với Ngoại Trưởng Perfecto Yassay của Phi, ông có lên tiếng bày tỏ quan ngại về những lời tuyên bố, bình luận gây tranh cãi mà Tổng Thống Phi Rodrigo Duterte đưa ra tại Bắc Kinh hồi tuần trước.
Theo lời ông Russell, những lời tuyên bố, bình luận này khiến nhiều quốc gia sửng sốt, ngay chính cộng đồng người Phi sinh sống ở nước ngoài và giới đầu tư cũng sửng sốt, bảo thêm rằng đó là điều không hay.
Hồi tuần rồi khi đến Bắc Kinh, Tổng Thống Phi tuyên bố là ông quyết định cắt quan hệ với Hoa Kỳ, sẽ ngưng các cuộc tuần tra chung với Hoa Kỳ ở Biển Đông và không cho binh sĩ Mỹ tiếp tục đồn trú trên dất Phi.
Tổng thống Duterte còn nói sẽ lập liên minh mới Trung Quốc và Nga.
Ngay sau khi về lại Phi, Tổng Thống Duterte lại giải thích là không không có ý muốn cắt quan hệ với Washington, nhưng sau đó lại lên tiếng chỉ trích chương trình viện trợ mà Hoa Kỳ đang dành cho Phi, nói rằng Manila không cần khoản tiền chỉ có vài trăm triệu đó.
Về chính sách bài trừ ma túy mà Tổng Thống Duterte của Phi đang thực hiện, ông phụ tá ngoại trưởng Mỹ cho hay đã trình bày mối quan tâm của chính phủ và người dân Hoa Kỳ với Ngoại Trưởng Phi, nói rõ Washington ủng hộ chiến dịch chống ma túy, nhưng phải được thực hiện đúng với quy định của luật pháp, đồng thời phải tôn trọng nhân quyền.
Chính sách ông phụ tá ngoại trưởng Mỹ nói đến là chính sách được Tổng Thống Duterte cho thực hiện ngay sau khi tuyên thệ nhậm chức hồi cuối tháng Sáu, đồng ý cho cảnh sát và dân phòng bắn hạ những kẻ buôn bán ma túy hoặc bị tình nghi có liên quan tới ma túy, thay vì phải bắt giữ, điều tra và đưa những người phạm pháp ra tòa xét xử.
Tính từ cuối tháng Sáu đến giờ, đã có 3,700 người bị bắn chết vì có liên quan đến ma túy, khiến Hoa Kỳ, EU và cả Liên Hiệp Quốc phải lên tiếng bày tỏ quan ngại.
Cũng liên quan đến mối quan hệ giữa Philippines và Hoa Kỳ, tin từ Washington cho hay sáng nay, Ngoại Trưởng Mỹ John Kerry đã gọi điện thoại nói chuyện với Ngoại Trưởng Perfecto Yassay của Phi.
Đề tài của cuộc thảo luận cũng là mối quan hệ giữa 2 nước và những lời tuyên bố gây tranh cãi mà Tổng Thống Philippines thường đưa ra, không có lợi cho quan hệ song phương Mỹ-Phi.Ngoài ra, cũng sáng hôm nay, Bộ Trưởng Quốc Phòng Phi, ông Delfin Lorenzana, đã chủ tọa buổi lễ tiếp nhận một chiếc phi cơ vận tải quân sự loại C-130 do Hoa Kỳ bán cho Phi.
Đây là chiếc phi cơ vận tải thứ nhì được Washington chuyển giao cho Phi, trong khuôn khổ hiệp ước 2 bên đã ký kết, để Phi mua khí cụ từ Mỹ và dùng vào kế hoạch hiện đại hóa quân sự.
Trong buổi lễ, ông bộ trưởng quốc phòng Phi nói rằng trợ giúp của Hoa Kỳ là điều quan trọng.