“Chu cha, thúi chịu không được, hôi mấy nhà đây chịu không được, cứ chiều tới bịt mũi lại.”
“Nói thối theo mùi hạt điều, thum thủm, thúi thúi, khó chịu lắm.”
“Nếu sớm chỗ nào có luồng gió nồm mà đứng gió như vậy nó bay lên cao thì khỏi, còn gió rộ, sà xuống thì ngửi rồi biết.”
“Nó hôi, chiều là bụi bay vô nhà, phải hốt, phải quét để không bệnh.
Ba năm, hồi lúc đấy dữ lắm, hôi ghê lắm. Cũng tùy công ty, Công ty Hòa Lợi không thấy mùi mà công ty Quang Sơn quá nặng.”
Đó là chia sẻ của người dân thôn Mậu Lâm Bắc, xã Hòa Quang Bắc, huyện Phú Hòa, tỉnh Phú Yên với phóng viên RFA về ô nhiễm không khí từ những ống khói nhà máy sản xuất hạt điều Quang Sơn thải ra.
Tại địa phương có hai nhà máy sản xuất, chế biến hạt điều liền kề nhau. Đó là Công ty Quang Sơn và Công ty Long Sơn. Tuy nhiên, theo quan sát lâu nay, người dân lại khẳng định Công ty Quang Sơn là nguồn gây ra ô nhiễm.
“Mình đi ngang mình thấy công ty đó, rồi mình thấy nó làm hạt điều trong đó, ống khói đó nên mình biết.”
Nước cũng hôi, nhiều khi hôi hơn mùi hạt điều tại vì nước đây là mạch trên núi chảy xuống, nó làm trên đấy ẩm xuống đất rồi bắt đầu nhiễu xuống giếng mình. - Người dân
Không chỉ gây ra ô nhiễm không khí, mà nguồn nước nơi đây cũng bị tác động từ việc xả nước thải của Công ty Quang Sơn.
“Nước cũng hôi, nhiều khi hôi hơn mùi hạt điều tại vì nước đây là mạch trên núi chảy xuống, nó làm trên đấy ẩm xuống đất rồi bắt đầu nhiễu xuống giếng mình.”
“Nước công ty nấu thải ra đây thành ra bên ngoài hôi thối, khó chịu lắm. Không phải vô không mà xuống giếng nước, ô nhiễm nước dưới giếng bà con uống càng chết nữa, trâu bò uống nước cũng sợ, tắm rửa cũng hôi hám. Phải sinh hoạt nước máy chứ giờ làm sao.”
Đa số người dân khi trao đổi với RFA đều bày tỏ lo ngại những ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống và sức khỏe của họ nếu tình trạng xả khói và nước thải không được cải thiện như hiện nay.
“Mùi đấy cũng ảnh hưởng, thí dụ mình nuôi heo nái không được, làm đồng ruộng cũng không ngon, ảnh hưởng dữ lắm.
Mỗi khi khói lên thì họ ngủ không được, chịu không nổi. Nước thì người ngoài đó nước ống người ta xài, còn giếng nghe nói bỏ hết rồi.”
“Sợ chứ sao không sợ, hột điều thấm vô mà không bệnh tật? Mấy người làm hột điều giờ bệnh hết. Hít vô trong người chịu gì nổi mà không sợ bệnh tật? Ngang đây chịu không nổi mà không sợ bệnh tật?”
“Lo chứ, chết bây giờ chứ sao không lo. Hít nhiêu đấy thời gian lâu nhiễm lần lần cũng sinh bệnh chứ.”
Công ty Quang Sơn xả thải gây ô nhiễm không khí và nguồn nước trong thời gian dài đã khiến người dân nhiều lần lên tiếng với chính quyền địa phương.
Trả lời Truyền hình Quốc hội vào giữa tháng 1 năm 2022, ông Trương Đức Phụng - Chủ tịch UBND xã Hòa Quang Bắc, huyện Phú Hòa, tỉnh Phú Yên cho truyền thông nhà nước hay sau đợt thanh tra, lãnh đạo đã đề nghị nhà đầu tư nhà máy khắc phục các lỗi xả thải.
Tuy vậy, đến nay đã là tháng 5, tình trạng ô nhiễm tại đây vẫn không được cải thiện.
“Báo cáo thôn, xã cũng không giải quyết, để vậy xong, thấy cũng bình thường, cũng làm đơn, nói chuyện này nọ tháy cũng không thay đổi gì khác hết.”
“Họ đi biểu tình, mang chữ đề nghị này nọ, ra đấy cổ động nhiều lắm, mấy đợt rồi nhưng sau cũng không biết. Họ cổ động ở nhà máy Quang Sơn, thấy họ ra chỗ Quang Sơn không không thôi, chứ Hòa Lợi thấy họ ít ra.”
“Xóm này phản ảnh hết, đi riết mấy lần.”
Báo cáo thôn, xã cũng không giải quyết, để vậy xong, thấy cũng bình thường, cũng làm đơn, nói chuyện này nọ tháy cũng không thay đổi gì khác hết. - Người dân
Nhiều người dân cho biết, dù đến nay tình trạng ô nhiễm không hề thuyên giảm và phía chính quyền chưa có những biện pháp xử lý cứng rắn, nhưng họ vẫn sẽ tiếp tục lên tiếng để môi trường sống của họ sớm được cải thiện.
“Mong muốn sao cho hạn chế lại bớt chứ kiểu vậy dân làng chết hết, tiêu diêu lắm rồi, phải nói thẳng vậy.
Bây giờ nói thẳng già có chết cũng được, lớp nhỏ đi lên sợ nghe mùi ảnh hưởng chết nhỏ tội nó.”
“Giờ mình cho ý kiến họ làm sao không có ô nhiễm ra ngoài cho dân là được rồi. Người ta bỏ ra to lớn vậy (nhiều tiền-PV) thì làm sao hủy đi được? Không được! Nhưng giờ kêu họ làm sao sạch sẽ, đừng để ô nhiễm cho dân làng được rồi.”
“Làm hạt điều là phải bị mùi rồi, giờ yêu cầu làm sao cho mùi giảm lại.”
“Mong muốn sao cho hết hôi chứ giờ dân chịu không được.”