Mười người từng tham gia đợt biểu tình hồi tháng 5/2022 đòi Công ty Cổ phần Cà phê Ea Pôk bồi thường vì phá hoại hoa màu trên đất của dân, vào ngày 4/5/2023 bị khởi tố. Trong số này có chín người bị bắt giam, một người bị cấm đi khỏi nơi cư trú.
Cơ quan Cảnh sát Điều tra (CSĐT) thuộc Công an Huyện Cư M’gar, tỉnh Đắk Lắk thông báo quyết định vừa nêu cho truyền thông Nhà nước. Cáo buộc đối với 10 người là có hành vi “hủy hoại tài sản”.
Mười người thuộc danh sách bị khởi tố gồm các ông Y Duy Êñuôl, 36 tuổi; Y Hoă Adrơng, 32 tuổi; Y Sôl Ayǔn, 23 tuổi; Y Phin Êñuôl, 21 tuổi; Y Lôk Adrơng, 31 tuổi; Y Rom Hwing, 32 tuổi; Y Ra Hun Niê, 18 tuổi; Y Trương Bkrông, 23 tuổi; Y Jan Êban, 25 tuổi; Y Ngoai Êñuôl, 34 tuổi, tất cả trú ở Buôn Lang, thị trấn Ea Pốk, huyện Cư M’gar, tỉnh Đắk Lắk.
Vào tháng 5/2022 mà ngày cao điểm là 18/5, hàng trăm người dân ở buôn Lang, thị trấn Ea Pôk, huyện Cư Mgar, tỉnh Đắk Lắk đã biểu tình phản đối Công ty Cổ phần Cà phê Ea Pôk hủy hoại hoa màu do người dân trồng.
Video và hình ảnh ghi lại cuộc biểu tình trên được chia sẻ trên mạng xã hội. Những hình ảnh được chia sẻ cho thấy lực lượng cảnh sát cơ động cũng có mặt ở hiện trường và xảy ra va chạm với người dân.
Đến ngày 28 tháng 5, người dân tiếp tục tổ chức biểu tình, căng biểu ngữ để yêu cầu phía công ty cà phê trả lại đất. Báo chí Nhà nước đến nay không đưa tin tức gì về vụ việc.
Theo tìm hiểu của RFA, buôn Lang hiện có khoảng 250 hộ dân, tất cả đều là người thuộc sắc dân Êđê bản địa, và toàn bộ người dân sống dựa vào canh tác nông nghiệp.
Người dân địa phương cho biết họ vốn dĩ đã canh tác trên mảnh đất này từ nhiều đời, tuy nhiên sau năm 1975 thì bị Nhà nước lấy và giao cho doanh nghiệp Nhà nước là Nông trường cà phê Ea Pôk, sau đổi thành công ty Cổ phần Cà phê Ea Pôk để trồng cây cà phê.
Từ việc là chủ của khu đất người dân bỗng dưng trở thành kẻ làm thuê trên chính mảnh đất của mình.
Từ năm 1983 đến nay, người dân cho biết họ được phía công ty cho phép canh tác trên mảnh đất này, nhưng bị giao khoán sản lượng 18 tấn cà phê/1ha, hoặc đưa ra mức nộp sản lượng lên đến 80% mỗi vụ thu hoạch.
Cũng theo người dân, đến năm 2010 thì phía công ty cho nhổ cây cà phê và để người dân trồng các cây hoa màu khác, trong đó có cây ngô, nhưng lại không hỗ trợ cây giống, phân bón, lẫn thuốc trừ sâu.
Đồng thời, công ty giữ nguyên hình thức khoán sản lượng, hoặc đánh thuế lên đến 80% sản lượng mỗi vụ.
Tuy nhiên, gần đây, phía công ty muốn người dân dừng trồng hoa màu và chuyển sang trồng cây sầu riêng, điều này vấp phải sự phản đối của người dân, dẫn đến sự việc công ty tiến hành phá hủy hoa màu của người dân hôm 18 tháng 5 nhằm chuẩn bị đất để trồng sầu riêng.
Năm 2019, trước việc đời sống kinh tế khó khăn lẫn thái độ mà họ cho là vô trách nhiệm của phía công ty, người dân buôn Lang đã quyết định làm đơn gửi chính quyền để đòi lại đất và quyền canh tác.
Phóng viên của đài RFA từng gọi điện thoại cho Công ty Cổ phần Cà phê Ea Pôk để đề nghị phía công ty đưa ra quan điểm, nhưng được người trực điện thoại cho biết phía báo chí phải đăng ký với lãnh đạo công ty, và chỉ được phỏng vấn khi lãnh đạo công ty này duyệt.