Phái đoàn Liên minh châu Âu (EU) cùng với Đại Sứ quán của Canada, Vương quốc Anh và Vương quốc Na Uy tại Việt Nam ra tuyên bố chung kêu gọi Hà Nội dừng việc thi hành án đối với ông Lê Văn Mạnh, người bị kết án tử hình từ năm 2005 nhưng liên tục kêu oan.
Tuyên bố được đưa ra trong ngày 21/9, là thời hạn chót Toà án Nhân dân tỉnh Thanh Hoá yêu cầu gia đình tử tù Lê Văn Mạnh đăng ký nhận xác người thân cho dù cơ quan này không ấn định thời điểm thi hành án tử hình bằng hình thức tiêm thuốc độc.
Trong Tuyên bố chung đăng tải trên trang Facebook của Phái đoàn Liên minh châu Âu tại Việt Nam, đại diện ngoại giao của khối 27 quốc gia và ba quốc gia khác viết:
"Chúng tô i c ực lực phản đối việc á p d ụng hình phạt tử hình trong mọi thời điểm, mọi hoàn cảnh, đâ y l à một hình phạt tàn ác, vô nhân đạ o, h ạ thấp nhân phẩm và không bao giờ có thể biện minh được, đồng thời vận động Việt Nam hoãn thi hành tất cả các án tử hình."
Tuyên bố cũng nói hiện nay án tử hình được bãi bỏ trong luật pháp hoặc trên thực tiễn của hơn hai phần ba các quốc gia trên thế giới và ủng hộ việc bãi bỏ án tử hình là xu hướng toàn cầu.
Theo đó, không có bằng chứng nào cho thấy hình phạt tử hình có tác dụng răn đe tội phạm hiệu quả hơn hình phạt tù.
Tuyên bố chung cho rằng khi áp dụng án tử hình thì bất kỳ sai sót nào- điều có thể xảy ra với mọi hệ thống luật pháp, đều không thể đảo ngược.
Các phái đoàn ngoại giao cũng cho biết, "sẽ tiếp tục tích cực nỗ lực để thúc đẩy xu hướng chung hướng tớ i lo ại bỏ hình phạt tử hình và sẵn sàng hỗ trợ Việt Nam trê n con đường tiến tới việc xóa bỏ này."
Đây là tuyên bố chung thứ hai của EU và Anh quốc, Na Uy và Canada về án tử hình ở Việt Nam trong hai tháng gần đây. Cuối tháng trước, các quốc gia trên đã ra tuyên bố kêu gọi nhà chức trách Việt Nam dừng thi hành án tử hình đối với Nguyễn Văn Chưởng, người cũng bị kết tội giết người trong một vụ án hình sự ở Hải Phòng năm 2007.
Phóng viên gửi email tới Bộ Ngoại giao Việt Nam với đề nghị bình luận về Tuyên bố chung nói trên, nhưng chưa nhận được phản hồi.
Như tin đã đưa, ngày 18/9, gia đình nhận được thông báo của toà án về việc thi hành án tử hình đối với Lê Văn Mạnh.
Kể từ hôm đó tới nay, mẹ của ông Mạnh là bà Nguyễn Thị Việt, cùng những người thân trong gia đình ra Hà Nội kêu oan cho người tử tù sinh năm 1982.
Bà Việt cho Đài Á Châu Tự Do (RFA) biết bà đã đưa đơn đề nghị xem xét lại bản án tới Văn phòng Quốc hội và nhiều cơ quan trung ương khác.
Trong ngày 22/9, bà cùng ba con gái đến Ban tiếp dân của Chủ tịch nước. Bà nói qua điện thoại:
"Gia đình có nguyện vọng gặp Ban tiế p d ân củ a Ch ủ tị ch n ước để đề nghị xem xé t l ại bản án, xem xé t l ại hồ sơ vụ án của Lê Văn Mạnh, x é t xử cho nó một cách minh bạ ch đúng người đúng tộ i.
Qua bảy phiên toà, vừa sơ thẩm vừa phúc thẩm và giám đốc thẩm vẫn chưa đưa ra được cái bằng chứng thuyết phục (nào) để gia đình tô i c ảm thấy vụ án đó xử nghiê m minh. B ảy phiên toà đó đang còn nhiều uẩn khúc."
Thỉnh nguyện thư gửi Chủ tịch nước
Cũng trong ngày 21/9, Văn phòng Luật sư Hưng Đạo Thăng Long ở Hà Nội gửi Thỉnh nguyện thư tới Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng với đề nghị người đứng đầu nhà nước ra quyết định tạm dừng/tạm đình chỉ việc thi hành án tử hình đối với Lê Văn Mạnh.
Trong bức thư, trưởng văn phòng luật sư cho rằng trong vụ án của Lê Văn Mạnh có những sai sót và vi phạm nghiêm trọng về mặt tố tụng hình sự, bao gồm việc chứng minh và việc đánh giá các chứng cứ buộc tội trong vụ án này.
"Việc kết tội tạ i c ác bản án vốn còn chưa bảo đảm sự ch ắc chắn sẽ cần phải được xem xé t l ạ i; v à do đó , ch úng tôi khẩn thiết đề nghị Ngài ra quyết định tạm dừng/tạm đình chỉ việc thi hành án tử hình đối với bị cá o/b ị án Lê Văn Mạnh trong thời hạn rất ngắn ngủ i c òn lại, bởi đó là một điề u c ấp thiết đầu tiên và hiển nhiên cũng thuộc thẩm quyền ngay lập tức của Ngài."
Luật sư Nguyễn Hà Luân, người đứng đầu Văn phòng Luật sư Hưng Đạo Thăng Long, cũng là người đã đề nghị Chủ tịch nước hoãn thi hành án tử hình Lê Văn Mạnh trong năm 2015 sau khi Toà án Thanh Hoá gửi thông báo cho gia đình với yêu cầu đăng ký nhận thi hài.
Việc tử tù Lê Văn Mạnh kêu oan với những sai sót trong tố tụng nhận được sự chú ý của cộng đồng quốc tế, bên cạnh hai trường hợp của hai tử tù Hồ Duy Hải và Nguyễn Văn Chưởng.
Năm 2015, Ân xá Quốc tế gửi thư ngỏ kêu gọi Chủ tịch nước khi đó Trương Tấn Sang dừng thi hành án tử hình đối với Lê Văn Mạnh và ra lệnh điều tra cáo buộc tra tấn đối đối với ông này.
Tòa án nhân dân tỉnh Thanh Hóa sau đó đã dừng quyết định thi hành án để rà soát lại vụ án.