Hội nghị giữa nhiệm kỳ Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam khóa 13 (Hội nghị Trung ương 7) vừa bế mạc tại Hà Nội ngày 17/5/2023.
Mặc dù người đứng đầu đảng này, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cho biết theo các văn kiện của đảng trước đó, rằng việc lấy phiếu tín nhiệm tại Hội nghị với các Ủy viên thuộc Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư chỉ để “tự soi”, “tự sửa”, và mặc dù chỉ có hai trường hợp, một là cán bộ lãnh đạo của một ủy ban thuộc Quốc hội và một nguyên Bí thư tỉnh ủy một tỉnh phía Bắc Việt Nam, bị Trung ương tuyên bố kỷ luật tại Hội nghị Trung ương 7, nhiều cán bộ cấp cao khác của Đảng vẫn có thể phải ngóng chờ xem liệu sau Hội nghị này có ai khác có thể xem xét kỷ luật hay xử lý về mặt Đảng hay không.
Hôm thứ hai, ngày 15 tháng 5 năm 2023, trên trang Twitter cá nhân của mình, một nhà quan sát và phân tích chính trị Đông Nam Á, ông Zachary Abuza viết, xin trích:
"Hôm nay Đảng Cộng sản #Việt Nam khai mạc Hội nghị Trung ương 7. GS Nguyễn Phú Trọng đề nghị Trung ương lấy phiếu tín nhiệm Bộ Chính trị, Ban Bí thư. Thủ tướng Phạm Minh Chính, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn và một số lãnh đạo khác là vẫn đang được giám sát," hết trích dẫn.
Vào thứ ba 16/5, ngày thứ hai của Hội nghị, tương tự nhận xét trên quan điểm riêng của nhà nghiên cứu Zachary Abuza, cũng có một số suy đoán trong giới quan sát chính trị Việt Nam rằng có thể có một nhân vật trong "tứ trụ" theo gót nối tiếp câu chuyện của một cựu Chủ tịch nước và của hai phó Thủ tướng vốn đã bị mất chức rồi nhanh chóng bị thay thế cách đây vài tháng.
Nhưng Đảng vẫn hoạt động không có Luật về Đảng
Tuy những thông tin từ Hội nghị Trung ương 7 có thể khiến một số cán bộ trong Đảng phải “căng mắt, căng tai” để dõi theo những gì có thể xảy ra sau khi hội nghị giữa kỳ khép lại, với những mức độ lo lắng khác nhau, một người khác từ đầu kia lục địa, Bắc Mỹ, bày tỏ mối quan tâm riêng không kém phần đáng chú ý với RFA.
"Tôi cho rằng Đảng Cộng sản Việt Nam đã có quyết tâm chính trị ở nội bộ khi lấy phiếu tín nhiệm nhân sự cao cấp trong Ban lãnh đạo, thì cũng nên có quyết tâm chính trị để cho Nhà nước, Quốc hội làm một cuộc trưng cầu dân ý trong toàn quốc dân liên quan tư cách chính thống và vai trò lãnh đạo của Đảng với Nhà nước và xã hội," Luật sư Vũ Đức Khanh, Giảng sư kiêm nhiệm về luật học tại Đại học Ottawa, Canada, nói với RFA cùng ngày 17/5.
“Việt Nam đã có Luật về trưng cầu dân ý, tôi cho rằng Đảng đã dám thăm dò tín nhiệm nội bộ, thì nay cũng cần có ý chí chính trị dám để cho toàn dân nêu ý kiến qua một cuộc trưng cầu dân ý rộng khắp quốc gia, trước quốc dân về vai trò, vị thế lãnh đạo của mình.
Và cuộc trưng cầu đó theo tôi chỉ cần một câu hỏi duy nhất như sau thôi: “Hiện nay có nên ra luật về Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo Nhà nước và xã hội ở Việt Nam hay không?” Và người dân chỉ cần chọn một trong hai phương án là “Có” và “Không”.
Và nếu dân chọn là “có”, thì nên cho soạn thảo ngay và ban hành luật này càng sớm càng tốt, bởi vì như thế Đảng Cộng sản Việt Nam sẽ có cơ sở để giải thích tính chính thống, hay còn gọi là tính chính danh của mình, về các vấn đề như mối quan hệ của Đảng với Nhà nước, chính quyền, xã hội…
Trong đó, Luật sẽ nêu rõ và quy định là Đảng CSVN lãnh đạo thì phạm vi, quyền hạn, tính chất, vai trò, điều kiện, quyền lợi, nghĩa vụ, tổ chức, chức năng v.v… ra sao, rồi quan hệ với các nhánh quyền lực là lập pháp, tư pháp, hành pháp thế nào, chưa kể với báo chí, truyền thông là “quyền lực đệ tứ” ra sao v.v…”
Liệu có khả thi và được Đảng Cộng sản chấp nhận?
Khi được hỏi nhưng liệu điều này có khả thi không, liệu có được Đảng Cộng sản Việt Nam chấp nhận không, Luật sư Vũ Đức Khanh nói:
“Tôi cho rằng việc này Đảng CSVN nên làm và nên cho Quốc hội tiến hành, bởi vì hiện nay vai trò của Đảng CSVN đã được ghi trong Điều 4 Hiến pháp, chứ không phải là không ghi gì, và tạm khoan nói Hiến pháp đó được soạn hay phúc quyết thế nào, ra sao.
Nhưng như vậy thì đã có Hiến pháp, mà có Hiến pháp, Hiến định, thì phải có các luật, Bộ luật để cụ thể hóa ra, và cứ làm mọi việc theo đúng hành lang Hiến pháp, khuôn khổ pháp luật đó đàng hoàng, không có gì mà phải ngại.
Tôi xin lấy trường hợp như tại Canada, hay tại Anh quốc chẳng hạn, tôi xin nói ngay là đây để mà tham khảo thôi, một đảng như đảng Tự do tại Canada, hay đảng Bảo thủ, hoặc đảng Lao động tại Anh quốc, họ muốn hoạt động, sinh hoạt trong xã hội, hay tham gia chấp chính, thì họ phải có luật.
Và luật đó quy định rất rõ ràng, mà tôi cũng xin nói luôn là có luật thì bên cạnh nghĩa vụ, anh cũng được quyền bảo vệ của luật pháp v.v…
Tôi nói mở rộng ra, có thể ở một số nước, một chính đảng cũng có thể được hưởng công khai một số ngân sách rót hay phân chia cho theo số ghế mà họ giành được ở Quốc hội qua một kỳ bầu cử tự do, công bằng, và luật quy định rõ ràng, không ai có gì để mà thắc mắc.
Còn như hiện nay ở Việt Nam, tôi thấy Đảng Cộng sản Việt Nam lâu nay vẫn tận dụng những yếu tố như là ngân sách, bộ máy, rồi kể cả đội ngũ nhân sự của nhà nước, chính quyền, để làm công việc của đảng, để củng cố vị thế của đảng, để thực thi các đường lối, chính sách của đảng bên dưới cái danh nghĩa nhà nước, chính quyền từ trung ương xuống địa phương, thì tôi nghĩ cái đó là không công bằng.
Còn bây giờ ai hỏi tôi rằng thế với ông Tổng Bí thư của ĐCSVN Nguyễn Phú Trọng và ban lãnh đạo Đảng cùng đông đảo Đảng viên mà lâu nay thụ hưởng những quyền lợi mà Đảng có được qua việc tận dụng những nhân tố đó, rằng có công bằng không, thì đương nhiên là các vị trong Đảng đó sẽ cho rằng đó là công bằng với họ, bởi vì đó là lợi ích của họ, lợi ích Đảng, nhưng chưa chắc đã là lợi ích của dân, của xã hội và các chủ thể chính trị khác.
Cái đó chỉ có trong thể chế độc đảng hiện nay, nhưng nếu mà mở rộng ra với thể chế dân chủ đa đảng đối lập mà nhiều nước văn minh, phát triển trên thế giới đang có và vận hành, thì rõ ràng là không công bằng rồi, vì tại sao mà lại có chuyện một đảng nắm tất cả quyền bính, quyền hành, rồi lợi ích từ tất cả hệ thống, bộ máy kinh tế, chính trị, xã hội như thế để mà làm lợi riêng cho đảng của mình, mà làm lợi mãi như thế nữa.
Cái đó sẽ là không công bằng. Nhưng trở lại câu hỏi là việc đề nghị Nhà nước do Đảng lãnh đạo cho tổ chức trưng cầu dân ý về câu hỏi “Luật về Đảng”, mà tôi nói luôn là kể cả “Luật về Đảng CSVN lãnh đạo nhà nước”, thì trong thể chế này, trong khuôn khổ Hiến pháp này, Đảng cứ để làm như vậy đi, sẽ không có vấn đề gì hết cả.
Tôi xin nói thêm là nếu tới một ngày nào mà Đảng thấy đủ tự tin, để một Nghị viện hay Quốc hội đa đảng phái được thành lập, tôi mở ngoặc luôn là trước đó cần có luật về đảng phái như các nước họ phải có cái đó đã thì mới có thể cho một đảng thành lập và hoạt động, sinh hoạt hay tham chính, thì Đảng Cộng sản Việt Nam vẫn có lợi thế lớn, việc gì mà phải lo.
Và tôi khẳng định luôn rằng theo dự phóng của tôi, nếu trong Quốc hội có 500 ghế chẳng hạn, đảng chỉ cần nắm 300 hay 350 ghế nghị sỹ thuộc đảng mình, thì những tỷ lệ đó cũng đã là khả thi để giành quyền đa số lãnh đạo rồi với trên 50%, rồi trên 65% như thế.
Còn với số ghế Đại Biểu Quốc Hội hiện nay với chẳng hạn 485 Đại biểu là Đảng viên ĐCSVN trên 500 ghế, thì tôi cho rằng nói hơi thái quá, người ta sẽ mãi nói rằng đó là Quốc hội của Đảng mà chẳng có dân chủ gì."
Bình luận gì về lấy phiếu tín nhiệm ở Hội nghị TƯ?
Khi được đề nghị bình luận về việc Ban Chấp hành Trung ương của ĐCSVN Khóa 13 tại Hội nghị TƯ7 mà bế mạc hôm 17/5/2023 đã tiến hành ‘lấy phiếu tín nhiệm’ các quan chức cấp cao thuộc Bộ Chính trị và Ban Bí thư, Luật sư Vũ Đức Khanh nói:
“Tôi xin nói ngay rằng đây là việc đảng lấy tín nhiệm nội bộ, mai mốt họ sẽ sử dụng Quốc Hội như một trong các công cụ để thăng thưởng, hay trừng phạt những người mà họ cho là phải được hay bị thế.
Nhưng đi vào câu hỏi trên, thì phải nói và kế đó là phải nhắc lại thế này, bây giờ lấy tín nhiệm với mấy ông trong ‘Tứ trụ’ của Đảng Cộng sản đi, ông Tổng Bí thư, ông Chủ Tịch nước, ông này ông kia, thì tôi nghĩ điều đó cũng hơi vớ vẩn, thậm chí buồn cười, bởi vì người dân Việt Nam không mấy ai quan tâm tới chuyện đó.
Nhưng mà người dân có thể quan tâm ngay và rất lớn ở cái điều là bây giờ có nên ra Luật về Đảng lãnh đạo nhà nước và xã hội Việt Nam hay là không, mà có sự lựa chọn trả lời luôn là “có” hay là “không”.
Điều đó mới lớn hơn, rộng hơn và trưng cầu tổ chức chỉ cần làm một lần thôi, chứ không cần mỗi năm "đến hẹn lại lên" lại phải trưng cầu dân ý lại nữa làm gì.
Bởi vì thứ nhất nếu làm như thế, thì việc trưng cầu sẽ gây tốn kém ngân sách và tài sản quốc gia rất nhiều, và làm cho đời sống của người dân cũng bị xáo trộn, do cơ chế đi làm trưng cầu dân ý không hề đơn giản, mà đất nước còn có nhiều chuyện khác phải làm.
Vấn đề quan trọng, do đó theo tôi và tôi xin nhắc lại, đó là bây giờ đặt một câu hỏi có tính quan trọng như thế, mà Việt Nam có Luật trưng cầu dân ý rồi, thì phải đặt câu hỏi như thế mới là đúng, mới xứng.
Và nếu thấy rằng kể cả khi người dân không muốn bỏ điều 4 Hiến pháp, mà chấp chấp nhận điều 4 đó đi nữa, thì mọi người vẫn cần phải biết được rằng Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo Nhà nước và xã hội Việt Nam như thế nào, theo tôi," ông Vũ Đức Khanh, giảng sư về luật học tại Đại học Ottawa phát biểu trên quan điểm cá nhân với Đài Á Châu Tự Do từ Canada hôm 17/5/2023.
Theo truyền thông chính thống Việt Nam, tại hội nghị giữa kỳ này có hai trường hợp bị kỷ luật được công bố, trường hợp thứ nhất là ông Nguyễn Phú Cường, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội, nguyên Phó Chủ tịch UBND tỉnh, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh Đồng Nai, thôi chức vụủy viên Trung ương Đảng khóa XIII.
Và trường hợp thứ hai là ông Nguyễn Văn Vịnh, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Bí thư Tỉnh ủy, nguyên Bí thư Ban cán sự đảng, nguyên Chủ tịch UBND tỉnh tỉnh Lào Cai, bị Ban Chấp hành Trung ương Đảng ra quyết định kỷ luật, khai trừ ra khỏi Đảng.
Còn theo một nhà quan sát không muốn tiết lộ danh tính vì lý do an ninh, chia sẻ với RFA liên quan công tác nhân sự cấp cao của ĐCSVN cho biết: "vào phút chót, Hội nghị Trung ương 7 đã quyết định không bầu hai Ủy viên Bộ Chính trị và một Ủy viên Ban Bí thư mà như dự kiến. Lý do là thủ tục bầu chưa chuẩn bị xong, nhưng chắc là để đến một Hội nghị Trung ương bất thường trong mùa hè này thì Ban Chấp hành TƯ Đảng sẽ tiến hành.
"Ngoài ra, ông Đặng Quốc Khánh (sinh năm 1976, nơi sinh và quê quán ở Hà Tĩnh) từ Hà Giang trên vai trò Bí thư Tỉnh ủy sẽ về làm Bộ trưởng, Bí thư Đảng đoàn Bộ Tài Nguyên - Môi trường, ông Lê Quang Mạnh (sinh năm 1974, quê quán ở Hà Nội) từ Cần Thơ trên vài trò Bí thư Thành ủy ra làm Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Quốc hội, còn bà Trương Thị Mai, thường trực Ban Bí thư, tiếp tục kiêm chức Trưởng Ban tổ chức Trung ương Đảng,” nhà quan sát này cho RFA biết hôm 17/5 trên quan điểm riêng."
Cập nhật lúc 5 giờ 30 ngày 19/5/2023:
- Rút lại phát biểu của một nhà nghiên cứu.
- Đưa thêm ý kiến của luật sư Vũ Đức Khanh.