Vấn đề Biển Đông sẽ là chủ đề nổi bật được đề cập đến trong các thảo luận giữa lãnh đạo Việt Nam và Australia trong tuần này nhân chuyến thăm của Thủ tướng Australia Scott Morrison tới Hà Nội vào ngày 22/8. Giáo sư Carl Thayer thuộc Đại học New South Wales nhận định như vậy trong bài phân tích của mình hôm 20/8.
"Biển Đông hiển nhiên sẽ được nói tới trong các thảo luận. Cả hai lãnh đạo sẽ tìm được tiếng nói chung trong việc ủng hộ luật quốc tế và Công ước của Liên Hiệp quốc về Luật Biển, và chỉ trích việc xâm lấn và đe dọa dùng vũ lực", Giáo sư Carl Thayer viết trong phân tích của mình, đồng thời cũng cho rằng có khả năng là tuyên bố chung của hai bên sẽ tránh nêu tên Trung Quốc.
Chuyến thăm của Thủ tướng Morrison đến Việt Nam lần này diễn ra vào khi quan hệ giữa Việt Nam và Trung Quốc đang có những căng thẳng liên quan đến việc Trung Quốc điều tàu khảo sát và hải cảnh vào vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam từ khoảng giữa tháng 6 đến nay.
Từ tháng 7 đến nay, Việt Nam đã hai lần chính thức lên tiếng phản đối Trung Quốc, yêu cầu Bắc Kinh rút toàn bộ tàu khỏi vùng nước của Việt Nam.
Việt Nam cũng tìm kiếm sự ủng hộ của Hoa Kỳ và EU về vấn đề căng thẳng Biển Đông với Trung Quốc. Bằng chứng là Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ hôm 20/7 đã lên tiếng chỉ trích Trung Quốc có các hành động bắt nạt các quốc gia láng giềng trong khu vực.
Phó Chủ tịch Ủy ban châu Âu, bà Federica Moghenini hôm 5/8 cũng lên tiếng ủng hộ quan điểm của Việt Nam về tình hình và căng thẳng gia tăng ở Biển Đông.
Theo Giáo sư Carl Thayer, Australia rất muốn thúc đẩy hợp tác an ninh biển với Việt Nam.
Trong phỏng vấn với Đài Tiếng nói Việt Nam (VOV) trước chuyến thăm Việt Nam, Thủ tướng Morrison cho biết quan hệ giữa hai nước chưa bao giờ chặt chẽ hơn thời điểm hiện tại. Ông mong muốn có cuộc gặp với Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc để thảo luận về cách thúc đẩy mối quan hệ đối tác chiến lược mà hai nước đã thiết lập từ năm 2018.
Thủ tướng Morrison đồng thời cũng nói với VOV rằng "Trên khía cạnh quốc gia, hai nước cũng muốn thúc đẩy thương mại mở và tự do trên biển."
Australia cũng là một đối tác quan trọng của Hoa Kỳ trong chiến lược Ấn Độ Thái Bình Dương nhằm mở rộng và củng cố sự ảnh hưởng của Mỹ trong khu vực trước sự lớn mạnh của Trung Quốc.
Hoa Kỳ cũng từng lên tiếng kêu gọi sự tham gia của Australia vào các hoạt động tuần tra ở khu vực Biển Đông nhằm thách thức các đòi hỏi quá đáng của Trung Quốc ở vùng nước tranh chấp.
Chuyến thăm của Thủ tướng Australia tới Việt Nam lần này là lần đầu tiên kể từ sau chuyến thăm của Thủ tướng Paul Keat đến Hà Nội vào năm 1994.
Mạng báo The Guardian vào ngày 22 tháng 8 loan tin nói thủ tướng Scott Morrison bị thúc giục nêu vấn đề nhân quyền ra với chính phủ Hà Nội khi đến thăm Việt Nam. Trong đó có trường hợp của công dân Australia gốc Việt, Châu Văn Khảm. Ông này bị phía Việt Nam bắt giữ từ tháng 1 vừa qua cho đến nay.
Tổ chức theo dõi nhân quyền Human Rights Watch thống kê có ít nhất 133 tù chính trị đang bị giam tại Việt Nam chỉ vì thực thi các quyền căn bản trong đó có quyền tự do ngôn luận, tự do tín ngưỡng-tôn giáo…