Chuyến thăm Việt Nam của Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu và Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis diễn ra trong tuần này cho thấy chính sách đa phương và đa dạng hóa của Việt Nam trong quan hệ với các cường quốc theo nhận xét của một chuyên gia về chính trị và quốc phòng của Úc.
Viết trên trang Thayer Consultancy hôm 22 tháng 1, giáo sư Carl Thayer thuộc Học viện Quốc phòng Úc, người đã có nhiều bài bình luận về tình hình chính trị tại Việt Nam viết "chuyến thăm của hai Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ và Nga tới Việt Nam vào thời điểm này không phải là trùng hợp. Hai chuyến thăm nối tiếp nhau là minh chứng cho chính sách 'đa dạng và đa phương hóa' trong quan hệ với các cường quốc".
Bộ trưởng Quốc phòng Nga đến Việt Nam hôm 23 tháng 1, còn Bộ trưởng Quốc Mỹ đến Việt Nam từ ngày 24 đến 26 tháng 1.
Mua vũ khí từ Nga
Theo hãng tin TASS của Nga, trong cuộc gặp giữa Bộ trưởng Quốc phòng Shoigu và Chủ tịch nước Trần Đại Quang, hai bên đã lên kế hoạch tập trận chung trong giai đoạn từ 2018 đến 2020. Tuy nhiên chi tiết của kế hoạch tập trận không được tiết lộ.
Ngoài ra trong thời gian ở Việt Nam, ông Shogui cũng gặp người tương nhiệm là Đại tướng Ngô Xuân Lịch và Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng.
Theo giáo sư Carl Thayer, trong cuộc gặp giữa hai Bộ trưởng Quốc phòng, hai bên sẽ thảo luận về tính hiệu quả của các hợp tác quốc phòng từ trước đến nay, bao gồm cả những hợp tác trên diễn đàn quốc tế, thúc đẩy việc bán vũ khí của Nga cho Việt Nam và việc Nga giúp đào tạo quân đội cho Việt Nam.
Hiện Nga là nước cung cấp vũ khí hàng đầu cho Việt Nam. Khoảng 88% vũ khí của Việt Nam được mua từ Nga. Trong các vũ khí mà Nga cung cấp cho Việt Nam, đáng chú ý là 6 tàu ngầm hạng Kilo trị giá khoảng 2 tỷ đô la mà chiếc thứ 6 vừa được Nga giao cho Việt Nam hồi năm ngoái. Bên cạnh đó, Việt nam cũng mua 4 chiến hạm Gepard 3.9 của Nga, trong đó có 3 chiếc đã được giao và chiếc thứ 4 dự kiến sẽ được giao cho Việt Nam trong tháng này. Đây là những chiến hạm được trang bị vũ khí chống tàu ngầm hiện đại. Theo đánh giá của các chuyên gia quân sự, các tàu ngầm Nga giúp Việt Nam trong khả năng đánh chặn nếu có xảy ra xung đột với Trung Quốc, trong khi các chiến hạm Gepard giúp tăng cường khả năng đối phó với mối đe dọa từ các tàu ngầm của Trung Quốc.
Ngoài ra, trong năm 2017, Việt Nam cũng nhận chiếc xe tăng T-90S/SK đầu tiên của Nga trong hợp đồng mua 64 chiếc. Việc mua các xe tăng của Nga nằm trong kế hoạch nhằm hiện đại hóa sức mạnh của bộ binh Việt Nam bên cạnh việc hiện đại hóa hải quân và không quân.
Nhân quyền không ảnh hưởng đến việc bán vũ khí
Chuyến thăm của Bộ trưởng Quốc phòng James Mattis lần này tới Việt Nam, theo giáo sư Carl Thayer là nhằm mục đích giải thích chính sách của Mỹ đề ra trong Chiến lược an ninh quốc gia (NSS) và chiến lược quốc phòng quốc gia (NDS) mới đây của Mỹ, trong đó nhấn mạnh tới tầm quan trọng của các đối tác khu vực của Mỹ nhằm thúc đẩy trật tự ổn định trong khu vực. Theo hướng này, Bộ trưởng Quốc phòng James Mattis sẽ đưa ra các đề nghị để thúc đẩy hợp tác quốc phòng giữa hai nước, đặc biệt là trong lĩnh vực an ninh hàng hải.
Cụ thể trong các cuộc trao đổi, hai bên sẽ nói đến việc cho phép tàu chiến Mỹ đến thăm các cảng của Việt Nam nhiều hơn và chuẩn bị cho hàng không mẫu hạm của Mỹ ghé cảng Cam Ranh của Việt Nam trong năm nay. Đây là lần đầu tiên một hàng không mẫu hạm của Mỹ ghé thăm cảng của Việt Nam sau nhiều thập niên. Nhận xét về việc Việt nam cho hàng không mẫu hạm Mỹ đến cảng Cam Ranh, giáo sư Carl Thayer viết: "Việt Nam đã mở cảng quốc tế Cam Ranh cho hải quân tất cả các nước. Nhiều nước, bao gồm Singapore, Nhật Bản, Ấn Độ, Mỹ, Úc, Trung Quốc… đã đến thăm. Chưa từng có nước nào gửi hàng không mẫu hạm đến. Chuyến thăm của hàng không mẫu hạm Mỹ sắp tới là một biểu tượng cho nỗ lực của Việt Nam nhằm đạt được sự cân bằng giữa các cường quốc. Việt Nam vẫn thường xuyên chào đón sự có mặt củ hải quân Mỹ trong vùng biển của khu vực miễn là nó góp phần tích cực vào an ninh khu vực. Mặt khác, Trung Quốc cũng cho phép hàng không mẫu hạm Mỹ đến thăm Hong Kong"
Bên cạnh đó vấn đề về biển Đông cũng chắc chắn được Bộ trưởng hai nước đề cập đến trong cuộc gặp. Theo giáo sư Carl Thayer, hai bên sẽ thảo luận về phạm vi hợp tác giữa hai nước trong việc tạo dựng một kiến trúc an ninh đảm bảo ổn định và tự do hàng hải qua khu vực biển Đông. Đặc biệt, Bộ trưởng James Mattis sẽ nêu vấn đề gia tăng hợp tác trong việc chia sẻ thông tin tình báo về các vấn đề an ninh khu vực và mạng.
Việc Việt Nam mua vũ khí của Mỹ cũng có thể được đặt ra trong cuộc gặp lần này nhưng theo đánh giá của các chuyên gia sẽ không có nhiều khả năng hai bên sẽ đạt được những ghi nhớ về mua vũ khí trong chuyến thăm lần này. Tuy nhiên Bộ trưởng James Mattis sẽ có thể nói với phía Việt Nam về mong muốn của chính phủ Mỹ sẵn sàng đáp ứng bất kỳ những yêu cầu mua vũ khí và công nghệ nào của Việt Nam. Điều này cũng đã được Tổng thống Donald Trump nói đến trong chuyến thăm Việt Nam vào tháng 11 năm ngoái.
Theo đánh giá của Giáo sư Carl Thayer, chính phủ của Tổng thống Trump cởi mở hơn trong việc bán vũ khí cho Việt Nam so với chính phủ của Tổng thống Barack Obama, hay nói cách khác vấn đề nhân quyền dưới thời của Tổng thống Trump sẽ không ảnh hưởng đến việc Mỹ bán vũ khí và công nghệ quốc phòng cho Việt Nam.
Bổ sung chi tiết: thông tin mới nhất mà chúng tôi nhận được từ cuộc gặp giữa hai Bộ trưởng Quốc phòng là tàu sân bay Mỹ sẽ đến thăm cảng Đà Nẵng vào tháng 3 năm nay.