Ngôi sao trí tuệ nhân tạo (AI) đang lên DeepSeek có quan hệ gần gũi với chính phủ Trung Quốc và điều này có thể giải thích sự phát triển nhanh chóng của doanh nghiệp startup từ mức một triệu nhân dân tệ (tương đường 138.000 đô la) vào năm 2023 lên một doanh nghiệp gây thách thức toàn cầu trong ngành công nghiệp này, theo một điều tra gần đây của RFA.
Mô hình trí tuệ nhân tạo mã nguồn mở của ông Lương Văn Phong (40 tuổi) đã tạo ra một lỗ hổng lớn trị giá một nghìn tỷ đô la trong cuộc đua AI trên thị trường chứng khoán toàn cầu hôm thứ hai vừa qua, đứng đầu bảng xếp hạng về ứng dụng, vượt qua cả ChatGPT, và theo cách mà nhiều người cho là một thách thức với sự thống trị của Mỹ trong lĩnh vực này.
Sự phổ biến của DeepSeek đã làm trao đảo thị trường chứng khoán toàn cầu, hất đổ một ngàn tỷ đô là giá trị các cổ phiếu, khiến Nvidia vốn gần như độc quyền trong ngành chip bị mất gần 600 tỷ đô la vốn hoá thị trường sau khi cổ phiếu của hãng giảm 17% trong ngày thứ hai.
Tổng thống Mỹ Donald Trump nói DeepSeek là một “lời cảnh tỉnh” cho ngành công nghiệp Mỹ vốn cần “tập trung hơn vào việc cạnh tranh để chiến thắng”.
Tổng thống Trump tuần trước đã công bố một sáng kiến AI trị giá 500 tỷ đô la cho ba công ty là OpenAI - công ty tạo ra ChatGPT , Oracle và SoftBank của Nhật Bản.
Tuy nhiên, sự xuất hiện mạnh mẽ của DeepSeek cũng có vấn đề.
Công ty đã vướng phải tình trạng “hoạt động suy giảm” do bị tấn công mạng và phải “tạm thời giới hạn” người đăng ký sử dụng ứng dụng, theo thông báo của ứng dụng hôm 28/1.
“Do một lượng lớn tấn công vào các dịch vụ của DeepSeek, chúng tôi tạm thời giới hạn đăng ký để đảm bảo các dịch vụ liên tục”- dòng trạng thái cho biết. “Những người sử dụng ứng dụng hiện có có thể đăng nhập bình thường. Cảm ơn sự thông cảm và hỗ trợ của quý vị.”
Những kết nối với Đảng Cộng sản
Sự thành công bất chợt của ứng dụng DeepSeek đến sau khi OpenAI ngưng dịch vụ ở Trung Quốc, Hong Kong và Macau vào tháng bảy năm ngoái, và bất chấp lệnh cấm xuất khẩu các chip máy tính cao cấp từ phía Mỹ.
Một điều tra mới đây của RFA cho thấy công ty có mối liên hệ chặt chẽ với Đảng Cộng sản Trung Quốc vốn đang có sự ủng hộ chính trị đầy đủ đối với việc phát triển AI.
Quan hệ đối tác quản lý đầu tư định lượng cao cấp Ningbo và người sáng lập DeepSeek được giới chức chính quyền xác định là một công ty công nghệ cao của quốc gia tại tỉnh nhà Chiết Giang vào tháng 12 năm 2023.
Những công ty kiểu như vậy thường được hưởng các chính sách ưu đãi thuế và trợ cấp của nhà nước để thực hiện các nghiên cứu và phát triển, điều này cho thấy sự đi lên của DeepSeek có sự hỗ trợ từ chính phủ Trung Quốc ở mức cao nhất.
Ông Lương Văn Phong mới đây đã được mời về Bắc Kinh để đưa quan điểm và đề nghị của mình tới Thủ tướng Lý Cường vào bản thảo báo cáo công việc của chính phủ. Báo cáo này sẽ được đọc trước Quốc hội vào tháng ba tới, nhật báo Nhân dân của Đảng Cộng sản Trung Quốc đưa tin hôm 21/1 trên trang đầu.
Bước đi này đặt công ty của ông Lương Văn Phong vào trung tâm tầm nhìn của chính phủ cho sự hồi phục kinh tế được dẫn dắt bởi sáng kiến công nghệ cao.
Hôm 20/1, ông Lý Cường đã chủ trì một hội thảo bao gồm các chuyên gia, các nhà doanh nghiệp và đại diện khu vực giáo dục, khoa học, văn hóa, y tế và thể thao để nghe ý kiến của họ, bài báo cho biết.
Sau đó, ông Lý Cường nói tại cuộc họp: “Cần sử dụng đổi mới công nghệ để thúc đẩy chuyển đổi động lực cũ và mới, tập trung đột phá vào các công nghệ cốt lõi, công nghệ tiên tiến”
Những hạn chế từ phía Mỹ
Cảm giác cấp bách của Bắc Kinh ít nhất một phần xuất phát từ những hạn chế của Mỹ đối với việc xuất khẩu linh kiện cao cấp sang Trung Quốc.
Hồi tháng trước, Washington công bố một gói kiểm soát xuất khẩu chip bán dẫn mới nhắm vào Trung Quốc, ngăn cản việc xuất khẩu với 140 công ty. Đây là bước đi mới nhất trong một loạt các biện pháp nhằm hạn chế sự tiếp cận của Trung Quốc đối với chip và sản xuất chip đủ khả năng tiến tới trí tuệ nhân tạo dùng cho mục đích quân sự.
Theo một báo cáo hôm 22/1 của The Paper thuộc nhà nước Trung Quốc, máy tính Firefly-2 của DeepSeek được trang bị với 10.000 chip A100 GPU có khả năng tương đương như chip DGX-A100 của Nvidia, nhưng chi phí chỉ bằng một nửa và sử dụng ít hơn 40% năng lượng.
“Tất cả những cái đó đòi hỏi phải có sự hậu thuẫn tài chính mạnh mẽ”, bài báo viết nhưng lại dẫn lời ông Lương Văn Phong nói rằng công ty không có kế hoạch tài chính cho tương lại gần và vấn đề chính của công ty là thiếu chip công nghệ cao, không phải tiền mặt.
Bài báo dẫn các báo cáo cho biết ông Lương đã trữ được hơn 10.000 chip A100 của Nvidia trước khi Mỹ cấm xuất khẩu sang Trung Quốc, và dẫn lời của chuyên gia AI Dylan Patel nói rằng con số thực sự có thể lên đến gần 50.000 chip.
Quan ngại về quyền riêng tư
Cũng giống như TikTok hiện đang chờ quyết định cho số phận của mình ở Mỹ, DeepSeek rất có thể cũng sẽ gây quan ngại về vấn đề quyền riêng tư vì địa điểm của công ty đặt ở nơi thuộc quyền kiểm soát của Đảng Cộng sản Trung Quốc.
Chính sách riêng tư của công ty cảnh báo người dùng rằng công ty thu thập các thông tin người dùng như ngày tháng năm sinh, tên đăng ký, địa chỉ email hoặc số điện thoại và mã khoá. Cũng giống như các mô hình khác, họ cũng nhớ bạn yêu cầu họ làm gì.
“Khi bạn sử dụng các dịch vụ, chúng tôi có thể thu thập các dữ liệu văn bản và âm thanh, các tệp được tải lên, phản hồi, lịch sử nói chuyện và các nội dung khác mà bạn cung cấp”, theo chính sách của công ty được cập nhật đến ngày 5/12/2024.
DeepSeek cũng nhớ địa chỉ IP của bạn, mẫu thiết bị bạn dùng và hệ thống vận hành, ngôn ngữ hệ thống.
Mặc dù DeepSeek không lưu trữ các dữ liệu này cùng tên của bạn, như TikTok, ứng dụng lưu trữ “mẫu gõ phím hoặc nhịp điệu gõ phím” rất riêng biệt của người dùng.
Thông tin này có thể được dùng để bảo vệ danh khoản không bị “giả mạo” và các hoạt động trái phép khác. Tương tự như cách nói đã gây lo ngại với việc sử dụng dữ liệu người dùng của TikTok, mặc dù công ty bác bỏ những quan ngại này và cho là không có cơ sở.
Công ty cũng sử dụng dữ liệu người dùng để cho phép họ “tuân thủ các nghĩa vụ pháp lý hoặc khi cần thiết thực hiện các nhiệm vụ vì lợi ích công cộng” chính sách của công ty cho biết mà không nói cụ thể “lợi ích công cộng” này là gì.
“Chúng tôi lưu trữ thông tin chúng tôi thu thập được ở các máy chủ được đảm bảo an toàn trong nước Cộng hoà Nhân dân Trung Hoa”, chính sách của công ty nêu rõ, ý nói những dữ liệu như vậy có thể được chính phủ Trung Quốc sử dụng nếu thấy cần thiết.
Biên tập bởi Joshua Lipes