Ông Vũ Quang Thuận, thành viên chủ chốt của phong trào Chấn hưng Nước Việt, được ra tù trước thời hạn tám ngày, hiện đang trong tình trạng sức khoẻ nguy kịch nhưng không được chính quyền địa phương cấp giấy tờ tuỳ thân để đi chữa bệnh.
Ông Thuận, sinh năm 1966, bị bắt vào đầu tháng 3/2017 với cáo buộc “tuyên truyền chống Nhà nước” theo Điều 88 của Bộ luật Hình sự 1999 cùng với hai đồng sự là Nguyễn Văn Điển và Trần Hoàng Phúc.
Đầu năm 2018, ông Thuận bị kết án tám năm tù giam và năm năm quản chế vì các hoạt động trích nhà nước, hai người còn lại bị án lần lượt là sáu năm sáu tháng tù và sáu năm tù.
Ngày 22/2, ông Thuận được trở về với gia đình ở xã Thụy Trường, huyện Thái Thụy, tỉnh Thái Bình, nơi bố ông 95 tuổi sống cùng người vợ kế .
Ông nói với RFA trong ngày 26/2:
“Tôi được xe cứu thương của Bộ Công an đưa từ bệnh viện làm thủ tục đưa về giao cho chính quyền địa phương quản lý, quản chế. Khi tôi về, tôi vẫn còn đang ở tình trạng là phải ở trong buồng hồi sức cấp cứu, đang phải thở oxy thở máy.”
Ông cho biết trước khi được trả tự do, sức khoẻ của ông nguy kịch và Trại giam Nam Hà (tỉnh Hà Nam) đã đưa ông vào bệnh viện. Từ bệnh viện, ông được đưa về Thái Bình, thay vì đưa ông về Hà Nội theo nguyện vọng, nơi trước khi bị bắt ông đã sống cùng mẹ và em trai trong một căn nhà trọ.
Ông đang bị bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD) độ 4 và suy hô hấp độ 4. Theo kết quả khám bệnh cách đây vài tháng, dung tích phổi chỉ còn 8% so với người khoẻ mạnh ở mức trung bình, ông cho hay.
Cựu tù nhân chính trị này cho biết vì có hai polyp (cụm tế bào nhỏ phát triển bên trong cơ thể) lớn ở hai lỗ mũi, nên nhiều năm nay ông chỉ có thể thở bằng miệng.
Ngoài ra, ông còn bị một số bệnh khác như co thắt phế quản, huyết áp cao thường xuyên ở mức 200-220, và đau dạ dày nặng.
Chế độ giam giữ hà khắc
Ông Thuận cho rằng các bệnh của mình, đặc biệt là bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, là do trình độ yếu kém của cán bộ y tế của Trại giam Nam Hà cùng chế độ chăm sóc y tế tồi của cơ cở giam giữ này.
Do trình độ yếu kém nên cán bộ y tế của trại đã chuẩn đoán sai bệnh, cho rằng ông chỉ bị viêm mũi thông thường. Khi ông bị nhiễm COVID, họ cũng không phát hiện ra và có phác đồ điều trị thích hợp.
Ông cho biết ông bị kỷ luật bằng biện pháp giam giữ riêng một mình một phòng trong thời gian từ đầu năm 2020 đến tháng 5/2021 chỉ vì nói rằng Trại giam Nam Hà không xứng đáng được nhận danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân vì đối xử với tù nhân không chuẩn mực.
Trong buồng giam chật hẹp, thiếu ánh sáng, nền xi-măng ẩm ướt, ông chỉ được cấp một chăn mỏng của trại. Do không đủ ấm nên ông phải ngủ ngồi vào mùa đông và không thể chịu nổi cái nóng vào mùa hè khi không có quạt, ông nói. Mọi chế độ cấp nước, thể dục ngoài trời cũng ít hơn.
Khi bị bệnh phổi, thay vì được chữa trị kịp thời và thuốc đúng chủng loại, thì ông chỉ được cấp những thuốc rẻ tiền theo chế độ nhà tù, ông cho hay.
Phóng viên không thể liên lạc được với Trại giam Nam Hà để kiểm chứng thông tin.
Một cựu tù nhân chính trị ở cùng phân trại của Trại giam Nam Hà, người không muốn nêu danh tính, xác nhận việc ông Thuận bị kỷ luật giam riêng cũng như tình trạng bệnh tật của ông trong thời gian ở trại giam này.
Không được cấp giấy tờ tuỳ thân
Ông Thuận cho biết trong ngày trở về nhà, cán bộ trại giam đưa ông về bàn giao cho chính quyền địa phương để quản chế, với sự chứng kiến của cán bộ an ninh của Công an tỉnh Thái Bình và huyện Thái Thuỵ.
Trong ngày đó, Trưởng Công an xã Thuỵ Trường tên Kiên cho ông biết ông sẽ được cấp thẻ căn cước và đưa ông vào sổ hộ khẩu của gia đình. Tuy nhiên, ngày 26/2, khi ông Kiên đến nhà gặp ông thì mọi việc lại khác.
Ông Thuận kể lại:
“Hôm trước anh bảo là nửa tháng đến một tháng là có căn cước, hôm nay anh bảo là sau nửa năm mới bắt đầu xét.
Giấy hộ khẩu hôm trước anh ấy nói sẽ duyệt cho luôn, hôm nay lại nói sau sáu tháng mới xem xét, còn được hay không và bao giờ được thì anh ấy không khẳng định.”
Ông Thuận nói nếu không có thẻ căn cước và sổ hộ khẩu, ông không thể đi chữa bệnh cũng như làm việc để nuôi sống bản thân trong khi cán bộ công an xã lại nói “hộ khẩu đã chuyển vào nhà tù.”
“Tôi không thể hít thở khí trời để sống được, người ta chỉ muốn tôi ở nhà thôi, không làm gì. Tôi ở nhà thì ai nuôi tôi?”
Phóng viên gọi điện cho Trưởng công an xã tên Kiên theo số di dộng để kiểm chứng thông tin ông Thuận cung cấp nhưng người này không nghe máy.
Một luật sư không muốn công khai danh tính ở Hà Nội cho biết theo thủ tục cấp giấy căn cước cho công dân thì cơ quan nhà nước phải giải quyết trong một tuần lễ nếu người dân cung cấp đủ thông tin cần thiết.