Nhiều ngày qua, thông tin hợp nhất các tỉnh thành được dư luận đặc biệt quan tâm dù chưa có thông tin chính thức rõ ràng ngoài việc dự kiến sẽ giảm khoảng 50% số tỉnh, thành sau khi sáp nhập.
Kế hoạch sáp nhập tỉnh
Cuộc họp của Ban Thường vụ Đảng ủy Chính phủ hôm 11/3 đã thống nhất trình cấp có thẩm quyền phương án giảm khoảng 50% số đơn vị hành chính cấp tỉnh, và giảm 60-70% đơn vị hành chính cấp cơ sở (xã).
Tại cuộc họp trên, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã cho biết việc sáp nhập tỉnh sẽ căn cứ trên một số tiêu chí như diện tích, dân số, kinh tế, văn hóa và khả năng bổ sung, hỗ trợ nhau phát triển...
Cụ thể theo thông tin được nêu tại cuộc họp của Ban Thường vụ Đảng ủy Chính phủ, hiện có 49 tỉnh, thành không đạt tiêu chuẩn về diện tích, dân số, số đơn vị quân huyện. Trong đó có 10 tỉnh không đạt cả 3 tiêu chí Bắc Kạn, Tuyên Quang, Đắk Nông, Hà Nam, Ninh Bình, Bà Rịa-Vũng Tàu, Ninh Thuận, Bạc Liêu, Hậu Giang, Vĩnh Long.
Còn nếu bắt buộc thay đổi giấy tờ thì rất nhiều giấy tờ phải thay đổi, từ thẻ căn cước cho đến giấy tờ nhà đất, ngay cả các hợp đồng điện cũng phải thay đổi theo tên của tỉnh mới.
-Ông Thái
Ngoài ra có 12 tỉnh không đạt 2 tiêu chí về diện tích, dân số. 3 tỉnh, thành không đạt 2 tiêu chí về diện tích và số đơn vị hành chính cấp huyện. 2 tỉnh không đạt 2 tiêu chuẩn về dân số và số đơn vị hành chính cấp huyện. 13 tỉnh không đạt 1 tiêu chí về diện tích…
Nếu đề án Bộ Chính trị trình được Trung ương Đảng thông qua, việc sáp nhập các tỉnh, sắp xếp lại các xã và xây dựng mô hình chính quyền địa phương 2 cấp gồm cấp tỉnh và cấp cơ sở, sẽ phải thực hiện các quy trình, thủ tục để Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định.
Nếu được thông qua, khi đó sẽ giảm khoảng 50% số tỉnh, thành cả nước. Như vậy, từ 63 tỉnh, thành sẽ sáp nhập để còn khoảng 31 - 32 tỉnh, thành.
Câu hỏi đặt ra là khi sáp nhập sẽ nảy sinh những hệ lụy nào mà người dân có thể phải chịu?
Sáp nhập tỉnh: sao không trưng cầu dân ý?
Xuất hiện bản đồ 32 tỉnh, thành phố với nhiều thay đổi
Sáp nhập tỉnh: động cơ chính trị và hệ lụy
Sáp nhập tỉnh giúp Tô Lâm thâu tóm Ban chấp hành Trung ương thế nào?
Những hệ lụy người dân phải chịu
Hàng loạt các vấn đề được cho là sẽ nảy sinh khi tiến hành các cuộc sáp nhập tỉnh, thành như về tổ chức, nhân sự, và đặc biệt là việc thay đổi địa giới hành chính kéo theo việc cấp lại giấy tờ như căn cước công dân, hộ khẩu, giấy phép kinh doanh, biển số xe... gây tốn kém và mất thời gian cho người dân.
Ông Thiệu, một người dân ở Sài Gòn cho biết ông không hiểu rõ các cấp lãnh đạo ở trên suy nghĩ như thế nào mà lại có dự định sáp nhập tỉnh như vậy.
“Nó sẽ sinh ra hệ lụy làm phiền toái người dân rất là nhiều. Ví dụ như đổi địa chỉ căn cước công dân là người dân đã đủ thấy mệt, thủ tục hành chính của Việt Nam bây giờ rất nhiều phiền phức, rồi hộ chiếu, nhà đất, giấy đăng ký kết hôn, bằng lái xe… phải đổi hết, mất biết bao nhiêu thời gian và công sức của người dân. Một gia đình như vậy là có bao nhiêu giấy tờ cần phải đổi, trong khi họ còn phải mưu sinh hằng ngày.”- Ông Thiệu nói.
Còn theo ông Thái ở Quảng Nam thì “lần trước thay đổi từ chứng minh nhân dân sang thẻ căn cước thì người dân đã rất là mệt xì hơi luôn.”
Ông Thái cho rằng, thay đổi như vậy thì cơ quan chức năng nên mặc định các tỉnh cũ trong giấy tờ được phép tương đương với địa giới hành chính mới.
“Còn nếu bắt buộc thay đổi giấy tờ thì rất nhiều giấy tờ phải thay đổi, từ thẻ căn cước cho đến giấy tờ nhà đất, ngay cả các hợp đồng điện cũng phải thay đổi theo tên của tỉnh mới. Tôi hy vọng không có việc phải thay đổi giấy tờ theo địa giới hành chính mới, nếu có thì rất phiền khủng khiếp.”
Theo Nghị quyết 190/2025/QH15 về xử lý văn bản, giấy tờ đã được cơ quan, chức danh có thẩm quyền ban hành, cấp khi sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước, thì giấy tờ đã được cơ quan có thẩm quyền cấp trước khi sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước thì vẫn được tiếp tục sử dụng theo quy định. Tuy nhiên nghị định này cũng cho phép người dân tự nguyện đăng ký đổi, để có thông tin theo địa giới hành chính mới.
“Cái mới bao giờ cũng mất một thời gian để thích nghi dần, việc sáp nhập tỉnh cũng vậy! Khi hợp nhất vẫn không có gì thay đổi, kể cả các giấy tờ (thẻ, căn cước, Sổ chứng nhận quyền sử dụng đất, v.v...) đã được lưu trong cơ sở dữ liệu quốc gia, muốn biết thì chỉ cần nhấp chuột máy tính là ra ngay!”- Một người dân ở Bình Định nói.
Tuy nhiên ở Việt Nam thường có chuyện Trung ương thì ra Nghị quyết, Quy định được cho là tốt, nhưng việc thực thi không đồng bộ, dễ sinh tiêu cực.
“Tốt nhất là sáp nhập tỉnh nhưng vẫn giữ nguyên thông tin trên giấy tờ người dân. Nhà nước phải truyền đạt hết trên hệ thống ngân hàng, bảo hiểm đồng bộ với nhau. Giữ nguyên cho người dân rồi sẽ đổi từ từ, chứ không phải trong ba tháng hay sáu tháng phải đổi xong. Có nghĩa mỗi khi người dân có việc gì thì chính quyền và các cơ quan chức năng cập nhật tự động để không hành người dân.” - Ông Thiệu, một người dân ở Sài Gòn nói.
Tổng Bí thư Tô Lâm, đại biểu Quốc hội đoàn Hà Nội, trong buổi thảo luận tổ tại kỳ họp Quốc hội đã so sánh rằng “Có ý kiến còn bảo Trung Quốc diện tích lớn, dân đông thế mà số tỉnh, thành ít hơn ta. Mình diện tích, dân số cũng thua mà có đến 63 tỉnh, thành phố. Chúng tôi nói là việc này cũng phải nghiên cứu...”
Ông Tô Lâm là Tổng Bí thư Ban chấp hành trung ương Đảng, vì thế lời nói của ông thường được coi là một chủ trương. Do đó việc sáp nhập tỉnh ở Việt Nam được cho là chắc chắn sẽ diễn ra. Vấn đề là nên thực hiện như thế nào để người dân dễ thở nhất?
Sáp nhập tỉnh sao để dân không khổ?
Tiến sĩ Nguyễn Sĩ Dũng khi trả lời báo chí liên quan vấn đề sáp nhập tỉnh cho rằng, thói quen sinh hoạt, quyền lợi về đất đai, hành chính và dịch vụ công của người dân sẽ bị ảnh hưởng. Trong khi bộ máy hành chính sẽ cần cả tài chính và nguồn lực để đối mặt với rủi ro trong giai đoạn đầu.
Tốt nhất là sáp nhập tỉnh nhưng vẫn giữ nguyên thông tin trên giấy tờ người dân.
-Ông Thiệu
“Thật ra bây giờ ‘ý muốn của người dân’ thì chưa ai nghiên cứu đến nơi đến chốn. Khi sáp nhập tỉnh thì người ta tính nhiều về lợi kinh tế, giảm được biên chế, bớt được đầu mối, làm cho ngân sách không tập trung vào bộ máy, mà có thể dành để phát triển… đó là lập luận của họ. Nhưng ở Việt Nam quen rồi, tách rồi nhập, nhập rồi tách bao nhiêu lần rồi. Thành ra họ cũng lì ra thôi, chính phủ muốn làm gì thì làm.” - Nhà nghiên cứu Nguyễn Khắc Mai, nguyên Trưởng Ban nghiên cứu - Ban dân Vận Trung ương, nhận định với RFA.
Còn theo Tiến sĩ Nguyễn Sĩ Dũng, để quá trình sáp nhập tỉnh diễn ra suôn sẻ, cần có kế hoạch rõ ràng, lộ trình thực hiện hợp lý, cơ chế giám sát chặt chẽ và chính sách hỗ trợ phù hợp cho các địa phương, cán bộ công chức và người dân. Quan trọng nhất theo ông Dũng là tạo được sự đồng thuận trong toàn xã hội để bảo đảm thành công.
“Tôi nghĩ việc sáp nhập tỉnh trong điều kiện hiện nay thuận lợi hơn nhiều so với trước đây. Bởi vì tất cả hạ tầng đã có cải thiện và kinh tế số, chính phủ điện tử đã được áp dụng. Cho nên rất nhiều thủ tục, người dân có thể được giải quyết qua mạng. Nhưng Tôi nghĩ bước đầu chắc chắn sẽ có khó khăn.” - Tiến sĩ Lê Đăng Doanh nhận định.
Theo Tiến sĩ Lê Đăng Doanh, việc chuyển đổi sang kinh tế số là một xu hướng tất yếu là một nhiệm vụ không thể thoái thác. Cho nên theo ông Doanh, nếu thực hiện tốt việc đó, thì việc hợp nhất các tỉnh cũng sẽ hạn chế được nhiều hệ lụy.