Ông Tô Lâm lần đầu bày tỏ ý định chính trị của làn sóng tinh gọn và sáp nhập

Ngày 25 tháng 3, Tổng Bí thư Tô Lâm đã có cuộc họp với Tiểu ban Nhân sự của Đảng Cộng sản, cuộc họp được báo chí nhà nước đưa tin là nhằm hoàn thiện “dự thảo phương hướng công tác nhân sự Đại hội 14 của Đảng”.

Thông tin đáng chú ý nhất từ cuộc họp này là chỉ đạo của ông Tổng Bí thư đưa ra về cơ cấu nhân sự của các cơ quan đầu não khóa 14.

Cụ thể, người đứng đầu đảng cầm quyền yêu cầu “số lượng, cơ cấu Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư khóa 14 phải gắn với việc tinh gọn bộ máy cơ quan, đơn vị, địa phương hiện nay.”

Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đều là các cơ quan đầu não, và nắm nhiều quyền lực nhất trong bộ máy của đảng Cộng sản.

Là người khởi xướng chiến dịch tinh gọn bộ máy và sáp nhập tỉnh, ông Tô Lâm trước đây vẫn tập trung vào vấn đề hiệu quả, tiết kiệm ngân sách, và dư địa phát triển.

Và đây là lần đầu tiên ông đề cập đến mục đích chính trị của những chính sách này.

Chỉ đạo của ông Tô Lâm được đưa ra trong bối cảnh đảng của ông đang chuẩn bị cho việc tổ chức đại hội toàn quốc, vốn sẽ diễn ra vào tháng 1 năm 2026, đây là dịp dàn lãnh đạo mới sẽ được bầu chọn. Và theo thông lệ, cơ cấu nhân sự cần phải được kiện toàn trước khi đại hội diễn ra.

RFA trước đó đã đưa ra phân tích về tham vọng chính trị của ông Tô Lâm trong làn sóng cải tổ bộ máy, cụ thể là ý định kiểm soát Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa 14, hòng được bầu làm Tổng Bí thư cho nhiệm kỳ tiếp theo.

Với tuyên bố ngắn gọn rằng “số lượng, cơ cấu Trung ương” phải được “gắn với việc tinh gọn bộ máy cơ quan, đơn vị, địa phương”, ông Tô Lâm đã xác nhận điều này.

Một chuyên gia nghiên cứu về Đảng Cộng sản Việt Nam phân tích với RFA dưới điều kiện ẩn danh rằng “quan trọng nhất vẫn là câu chuyện cơ cấu”. Ông nói thêm:

“Cơ cấu đại biểu dự đại hội Đảng (vốn rơi vào khoảng 1,500 đại biểu) và cơ cấu thượng tầng (BCHTW và Bộ Chính trị). Nếu số ghế của cả hai nhóm cơ cấu trên đều giảm, tương ứng với số ghế mất đi sau cải cách, thì sẽ có tác động lớn đến tính dân chủ trong Đảng - vốn chỉ có mở rộng tính đại diện (thêm thành viên) chứ chưa từng giảm kể từ khi Đảng thành lập.”

Sở dĩ ông Tô Lâm có thể thay đổi được cơ cấu của các cơ quan đầu não, theo giáo sư Zachary Abuza từ Đại học Chiến tranh Hoa Kỳ, là vì “Không có nơi nào trong điều lệ của Đảng quy định rằng họ phải có 180 thành viên và 20 thành viên dự khuyết trong Ban Chấp hanh Trung ương.”

Và nếu tham vọng thay đổi cơ cấu của các cơ quan quan trọng của Đảng của ông Tô Lâm được hiện thực hóa, theo vị chuyên gia nghiên cứu về Đảng Cộng sản Việt Nam giấu tên, sẽ “làm tăng quyền lực quyết định cho ông Tô Lâm và nhóm lãnh đạo, tuy nhiên, sẽ tạo ra rủi ro lớn về tính tập quyền của hệ thống”.

“Và kết cục của nó sẽ cho thấy cải cách của ông Tô Lâm đi theo con đường nào - tinh gọn bộ máy và mở rộng dân chủ, hay là tinh gọn bộ máy và tập trung quyền lực." Ông kết luận.