អ្នកច្បាប់ និងអ្នកឃ្លាំមើលសង្គមលើកឡើងថា សេចក្ដីព្រាងច្បាប់ដាក់ទោសទៅលើបុគ្គលណាមិនទទួលស្គាល់ឧក្រិដ្ឋកម្មនៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហម នឹងធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិសេរីភាពបញ្ចេញមតិ និងជាការគំរាមកំហែងដល់អ្នកដែលមានមតិផ្ទុយពីរដ្ឋាភិបាលជាពិសេសពាក់ព័ន្ធទិវាជ័យជម្នះ៧ មករា របស់គណបក្សកាន់អំណាច។ ពួកគាត់អះអាងថា សេចក្ដីព្រាងច្បាប់នេះបង្កើតឡើងដើម្បីបម្រើឱ្យក្រុមគ្រួសារត្រកូល«ហ៊ុន»ជាជាងបម្រើផលប្រយោជន៍សាធារណៈ។
អ្នកច្បាប់ និងអ្នកឃ្លាំមើលបញ្ហាសង្គមរិះគន់ រដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ថា មិនដោះស្រាយវិបត្តិសង្គមដែលកំពុងកើតមាននោះទេ ប៉ុន្តែបែរជាបង្កើតច្បាប់ដើម្បីគាបសង្កត់ពលរដ្ឋ និងក្រុមអ្នករិះគន់ដែលទាមទារឱ្យរដ្ឋាភិបាលគោរពសិទ្ធិមនុស្សទៅវិញ។
លោកមេធាវី សឺន ជុំជួន ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីនៅថ្ងៃទី២៥ ខែមករា ថា ប្រសិនបើច្បាប់ស្ដីពីការប្រឆាំងការមិនទទួលស្គាល់ឧក្រិដ្ឋកម្មក្នុងរបបខ្មែរក្រហម ចូលជាធរមាន ច្បាប់នេះមិនត្រឹមតែមានវិសាលភាពដាក់ទោសលើអ្នកដែលនិយាយថា របបខ្មែរក្រហមមិនមែនជារបបប្រល័យពូជសាសន៍ប៉ុណ្ណោះទេ តែគឺជាការរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពដល់អ្នកមានមតិផ្ទុយពីរដ្ឋាភិបាល។ មេធាវីរូបនេះបន្តថា រដ្ឋាភិបាល និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធគួរតែជំរុញឱ្យមានការដោះស្រាយវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចដែលកំពុងជាប់គាំងប្រសើរជាងសើរើច្បាប់ដែលតាក់តែងរួចម្ដងមកហើយ។
លោកមេធាវី សឺន ជុំជួន៖ «ជាពិសេសគឺយើងមើលឃើញ ទីផ្សារកសិផល ផលិតផលរបស់ខ្មែរមិនទាន់ត្រូវបានជាការលើកកម្ពស់នៅឡើយទេ គឺនៅមានកម្រិតទាបក្នុងការដំឡើងទីផ្សារជាដើម ។ អ៊ីចឹងចំណុចនេះហើយដែលគួរតែងាកទៅរកលើកស្ទួយវិស័យទាំងនេះវាប្រសើរ ជាជាងផ្ដោតទៅលើតែជ្រុងម្ខាងនៃការបញ្ចេញមិតហ្នឹងមិនទាន់ដល់ការពិចារណាការសើរើ ឬការព្រាងច្បាប់»។
ស្រដៀងគ្នានេះដែរ ប្រធានអង្គការប្រជាធិបតេយ្យខ្មែរនៅប្រទេសអូស្ត្រាលី (KDO) លោក ស៊ឹង សែនករុណា ថ្លែងថា ការរៀបចំច្បាប់ថ្មីរបស់រដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត នេះគ្មានប្រយោជន៍អ្វីដល់ពលរដ្ឋខ្មែរនោះទេ ផ្ទុយទៅវិញគឺជាកេងចំណេញនយោបាយដើម្បីឱ្យពលរដ្ឋខ្មែរបន្តដឹងគុណវៀតណាម និងទិវាជ័យជម្នះថ្ងៃ៧មករារបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។
លោកស៊ឹង សែនករុណា ៖«យើងគួរតែធ្វើច្បាប់កែទម្រង់ការលក់កសិផល ឬក៏ការផលិតកសិផល ឬក៏ដោះស្រាយបញ្ហាជាតិសំខាន់ៗផ្សេងៗទៀតអាហ្នឹងជារឿងដែលគួរគិតគូរមិនមែនជារឿងហ្នឹងទេ។ បច្ចុប្បន្នរឿងបញ្ហាពលរដ្ឋកំពុងតែមានភាពក្រីក្រហ្នឹងគួរតែរកមធ្យោបាយយ៉ាងម៉េចដើម្បីដោះស្រាយ ដើម្បីគិតគូរអ្វីខ្លះ។ តើការស្ដារសិទ្ធិមនុស្សគួរតែធ្វើម៉េច?តើការស្ដារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យគួរតែធ្វើម៉េចអាហ្នឹងគឺជារឿងដែលត្រូវគិតគូរ»។
ការលើកឡើងរបស់អ្នកច្បាប់ និងអ្នកឃ្លាំមើលបញ្ហាសង្គមនេះ គឺបន្ទាប់ពីកាលពីថ្ងៃទី២៤ ខែមករា ទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីបានបើកកិច្ចប្រជុំពេញអង្គគណៈរដ្ឋមន្ត្រីដោយសម្រេចអនុម័តសេចក្ដីព្រាងច្បាប់ស្ដីពីការប្រឆាំងការមិនទទួលស្គាល់ឧក្រិដ្ឋកម្មប្រព្រឹត្តឡើងរយៈកាលនៃកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ។ សេចក្ដីព្រាងច្បាប់នេះមានចំនួន៧មាត្រា រៀបចំឡើងដើម្បីផ្ដន្ទាទោសបុគ្គលទាំងឡាយណា ដែលមិនទទួលស្គាល់ ឬសម្រាល ឬបដិសេធ ឬជំទាស់អត្ថិភាពនៃឧក្រិដ្ឋកម្មដែលប្រព្រឹត្តឡើងក្នុងរយៈកាលនៃកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ និងទប់ស្កាត់កុំឱ្យមានឧក្រិដ្ឋកម្មទាំងនោះវិលត្រឡប់មកវិញ។
កាលពីឆ្នាំ២០១៣ សេចក្ដីព្រាងច្បាប់នេះធ្លាប់ត្រូវបានអនុម័តច្បាប់ម្ដងរួចមកហើយ ក៏ប៉ុន្តែក្រោយពីមានការចង្អុលបង្ហាញពីឪពុកនាយករដ្ឋមន្ត្រីគឺលោក ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រីលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត កាលពីកក្កដា ឆ្នាំ២០២៤ ក៏បានរៀបចំសេចក្ដីព្រាងច្បាប់នេះម្ដងទៀតដោយជំនួសច្បាប់ចាស់កាលពីឆ្នាំ២០១៣នោះ។
ការរៀបចំច្បាប់ថ្មី នេះរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត បានសម្រេចដំឡើងកម្រិតទោសចំពោះបុគ្គលទាំងឡាយណាដែលរដ្ឋាភិបាលបានចាត់ទុកថា បានបដិសេធមិនទទួលស្គាល់ការពិតក្នុងឧក្រិដ្ឋកម្មក្នុងរបបខ្មែរក្រហមឱ្យជាប់ពន្ធនាគារពី១ឆ្នាំ ដល់៥ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ពី១០លានរៀល ទៅ៥០លានរៀល ដែលដើមឡើយការផ្ដន្ទាទោសឱ្យជាប់ពន្ធនាគារនេះ គឺចន្លោះពី៦ខែ ទៅ២ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ចាប់ពី១លានរៀល ទៅ ៤លានរៀលប៉ុណ្ណោះ។ សេចក្ដីព្រាងច្បាប់នេះ នឹងត្រូវគណៈរដ្ឋមន្ត្រីបញ្ជូនទៅរដ្ឋសភាដើម្បីពិនិត្យ និងអនុម័តនៅពេលឆាប់ៗខាងមុខនេះ។
នេះមិនមែនជាលើកទី១ទេដែលប្រធានព្រឹទ្ធសភា និងជាឪពុកនាយករដ្ឋមន្ត្រីលោក ហ៊ុន សែន ចង់បង្កើតច្បាប់ស្ដីពីការប្រឆាំងការមិនទទួលស្គាល់ឧក្រិដ្ឋកម្មប្រព្រឹត្តឡើងរយៈកាលនៃកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ដើម្បីដាក់ទោសលើអ្នករិះគន់ ក្រោយពីមានពលរដ្ឋ និងមន្ត្រីបក្សប្រឆាំងរិះគន់រឿងថ្ងៃ៧ ឆ្នាំ១៩៧៩ កាលពីឆ្នាំ២០១៣លោក ហ៊ុន សែន ក៏ជាអ្នកស្នើច្បាប់នេះឡើងដែរ បន្ទាប់ពីប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក កឹម សុខា និយាយរិះគន់ថា គុកទួលស្លែង គឺជាឆាកល្ខោនដែលវៀតណាមជាអ្នកបង្កើត។
ជុំវិញរឿងនេះ អ្នកអធិប្បាយនយោបាយ លោក គឹម សុខ មានប្រសាសន៍ថា ការបង្កើតច្បាប់ដាក់ទោសអ្នកមិនទទួលស្គាល់ឧក្រិដ្ឋកម្មនៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហមរបស់លោក ហ៊ុន សែន នេះគឺលោក ហ៊ុន សែន ចង់រក្សាអំណាច និងបំបិទមាត់អ្នកដែលហ៊ានរិះគន់រឿងប្រវត្តិថ្ងៃ៧មករា។ លោកបន្តថា ច្បាប់នេះគួរតែបង្កើតឡើងដើម្បីដាក់ទោសលោក ហ៊ុន សែន ទើបសក្ដិសម ពីព្រោះលោកចោទថា លោក ហ៊ុន សែន គឺជាអ្នកបង្កើតឱ្យមានឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិតាមរយៈផែនការក-៥ ដែលសម្លាប់ពលរដ្ឋខ្មែរអស់រាប់ម៉ឺននាក់។
លោក គឹម សុខ៖«មែនទែនទៅប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទាំងអស់ដែលមិនយល់ស្របនឹងគោលការណ៍ ៧មករារបស់គេសុទ្ធតែមានទោ។ ហើយទី២ គេក៏ទាញភ្ជាប់ថា អ្នកដែលប្រឆាំងនឹង៧មករា គឺជាអ្នកគាំទ្ររបបខ្មែរក្រហមពីអ្នកទាំងនោះមិនទទួលស្គាល់ការកាប់សម្លាប់ខ្មែរក្នុងរបបខ្មែរក្រហមអ៊ីចឹងប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរគ្រប់គ្នាដែលហ៊ានបញ្ចេញមតិរឿងហ្នឹងក៏ត្រូវគេកាត់ទោស»។
កន្លងទៅអ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវផ្នែកប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរក្រហម យុវជន មន្ត្រីបក្សប្រឆាំង និងអ្នកឃ្លាំមើលសង្គម រួមទាំងកំណត់ត្រាឯកសាររបស់ប្រទេសធំៗនៅលើពិភពលោកលើកឡើងថា ថ្ងៃ៧ មករា ឆ្នាំ១៩៧៩ គឺជាថ្ងៃដែលកងទ័ពវៀតណាមចូលឈ្លានពានទឹកដីកម្ពុជា មិនមែនមកដើម្បីសង្គ្រោះប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាពីរបបប្រល័យពូជសាសន៍របស់ខ្មែរក្រហមដូចការអះអាងរបស់ក្រុមគ្រួសារត្រកូល«ហ៊ុន»នោះឡើយ។
ជាក់ស្ដែងអ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវប្រវត្តិខ្មែរក្រហម និងជាអតីតប្រធានក្រុមស៊ើបអង្កេតនៃការិយាល័យសហព្រះរាជអាជ្ញារបស់សាលាក្ដីខ្មែរក្រហមគឺ លោក បណ្ឌិត ក្រែក អិចជេសិន (Craig Etcheson) ធ្លាប់បានអះអាងប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីថា តាមការស្រាវជ្រាវរបស់លោកលោកពុំដែលឃើញមានឯកសារណាមួយបង្ហាញថា កងទ័ពវៀតណាមចូលមកកម្ពុជា ដើម្បីសង្គ្រោះជីវិតពលរដ្ឋកម្ពុជា ឬក៏ពលរដ្ឋវៀតណាម ដែលខ្មែរក្រហមកំពុងកាប់សម្លាប់នោះទេ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។