ព្រះសង្ឃជាច្រើនអង្គដែលដែលតែងឈឺឆ្អាលបញ្ហាសង្គម នយោបាយ និងធនធានធម្មជាតិ កំពុងប្រឈមនឹងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញជាបន្តបន្ទាប់ពីសំណាក់អាជ្ញាធររបបក្រុងភ្នំពេញ។ ព្រះសង្ឃមួយចំនួន រិះគន់ថា របបលោក ហ៊ុន សែន កាន់តែលែងស្គាល់បុណ្យបាប ដោយប្រើប្រាស់តុលាការជាឧបករណ៍ តាមធ្វើទុក្ខបុកម្នេញសូម្បីតែព្រះសង្ឃ។ ប៉ុន្តែតំណាងគណបក្សកាន់អំណាច ថ្លែងការពារទង្វើរបស់អាជ្ញាធរថា ជាការអនុវត្តច្បាប់។
រដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ហាក់មិនបានបន្ធូរដៃក្នុងការបង្ក្រាបលើសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ពលរដ្ឋនោះទេ។ អ្នកណាក៏ដោយឱ្យតែហ៊ានបញ្ចេញមតិរិះគន់ មិនថាជាសែស្រឡាយរាជវង្ស បញ្ញវន្ត សកម្មជននយោបាយ សកម្មជនសង្គមស៊ីវិល ពលរដ្ឋសាមញ្ញ និងរហូតដល់ព្រះសង្ឃផង តែងតែទទួលរងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញគ្រប់បែបយ៉ាងដូចជាការចាប់ដាក់ពន្ធនាគារ ការបាញ់សម្លាប់ និងរត់ភៀសខ្លួនរស់នៅក្រៅប្រទេសបែកបាក់គ្រួសារជាដើម។ ជាក់ស្តែងមួយរយៈចុងក្រោយនេះ អាជ្ញាធរ និងតុលាការរបបក្រុងភ្នំពេញ បានចេញដីកាតាមចាប់ព្រះសង្ឃជាច្រើនអង្គដាក់ពន្ធនាគារ ដោយសារព្រះភិក្ខុសង្ឃទាំងនោះ ចូលរួមឈឺឆ្អាលបញ្ហាសង្គម នយោបាយ និងធនធានធម្មជាតិ។
ព្រះសង្ឃមួយអង្គគង់នៅប្រទេសកាណាដា (Canada) គឺព្រះតេជព្រះគុណ នូ សុធា មានថេរដីកាថា ការយាយី និងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើព្រះសង្ឃជាហូរហែមកនេះ ឆ្លុះបញ្ចាំងឲ្យឃើញថា របបលោក ហ៊ុន សែន កាន់តែផ្ដាច់ការដោយបង្ក្រាបមិនរើសមុខចំពោះអ្នកណាដែលចង់ឲ្យសង្គមកម្ពុជាមានលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស៖ «គាត់មិនលើកលែងសូម្បីព្រះសង្ឃ ខណៈព្រះសង្ឃនៅឯនាយសមុទ្ររហូតដល់កាណាដា អាមេរិក ក៏គេមិនលើកលែង។ អាហ្នឹងគឺរបបផ្ដាច់ការ គេមានចេតនាធ្វើអ៊ីចឹង។ សម្រាប់យើងមិនមានបញ្ហាអីទេ ប៉ុន្តែគេធ្វើដើម្បីឲ្យអ្នកនៅក្នុងប្រទេស មានបងប្អូន ភ័យខ្លាច និងតក់ស្លុត។ របបលោក ហ៊ុន សែន នេះ មានគេហៅថា របបតិរច្ឆាន គឺវាមិនខុសទេ ព្រោះអត់មានមនុស្សធម៌ អត់មានគុណធម៌ វាអត់មានស្អី ដែលលោក ហ៊ុន សែន និយាយអួតខ្លួនថា ជាអ្នកគុណធម៌មិនមានទេ»។
ព្រះភិក្ខុ នូ សុធា ទើបតែត្រូវបានតុលាការផ្ដន្ទាទោសកំបាំងមុខឲ្យជាប់ពន្ធនាគារ ១៨ខែ និងចេញដីកាតាម ចាប់ព្រះកាយពាក់ព័ន្ធនឹងការបង្ហោះសាររិះគន់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ជុំវិញការដោះស្រាយវិបត្តិជំងឺកូវីដ-១៩។
ព្រះអង្គខកព្រះទ័យចំពោះស្ថាប័នគណៈសង្ឃនាយកនៅកម្ពុជាដែលទន់ខ្សោយនិងស្ថិតក្រោមឥទ្ធិពលរបស់របបលោក ហ៊ុន សែន មិនអាចការពារព្រះសង្ឃដូចគ្នាបាន។ ព្រះតេជព្រះគុណ នូ សុធា ជំរុញឲ្យស្ថាប័នគ្រប់គ្រងសង្ឃ ពង្រឹងតួនាទីឲ្យរឹងមាំនិងឯករាជ្យដើម្បីកុំឲ្យរបបលោក ហ៊ុន សែន លូកដៃធ្វើបាបព្រះសង្ឃតាមអំពើចិត្ត និងកុំឲ្យបាត់បង់តម្លៃព្រះពុទ្ធសាសនា។ ព្រះភិក្ខុរូបនេះ ក៏ផ្តល់ឱវាទដល់លោក ហ៊ុន សែន ឲ្យបញ្ឈប់សាងអំពើបាប ឬអំពើរំលោភសិទ្ធិមនុស្សតទៅទៀត ហើយងាកមកបំពេញអំពើល្អវិញ ដើម្បីជាប្រយោជន៍សម្រាប់សង្គមជាតិផង និងសម្រាប់ខ្លួនឯងទៅអនាគតជាតិផង ព្រោះលោកមានវ័យចំណាស់ខ្លាំងទៅហើយ៖ «លោក ហ៊ុន សែន ចំណាស់នេះទៅហើយ គួរតែផ្តល់អ្វីដែលជាអំពើល្អដល់កុលបុត្រខ្មែរ ហើយអ្វីដែលល្អសម្រាប់ឲ្យវង្សត្រកូលរបស់ខ្លួន ហើយឈប់ប្រព្រឹត្តអ្វីដែលជាអកុសលធម៌។ សូមឲ្យគាត់ងាកមករកផ្លូវត្រូវ ជាពិសេសសូមឲ្យ ចរចាជាមួយគណបក្សប្រឆាំង ដើម្បីឲ្យខ្មែរនិងខ្មែររួបរួមគ្នាបានសេចក្តីសុខផង កុំឲ្យបែកបាក់គ្នាតទៅទៀត»។
ជាមួយគ្នានេះ ព្រះសង្ឃមួយអង្គទៀត គឺព្រះតេជព្រះគុណ បូរ បេត កំពុងភៀសព្រះកាយនៅប្រទេសថៃ ដើម្បីគេចពីការតាមចាប់របស់អាជ្ញាធរ ក្រោយចូលរួមតវ៉ាដោយសន្តិវិធីទាមទារឲ្យដោះលែងមេដឹកនាំសហជីព លោក រ៉ុង ឈុន។ ព្រះអង្គមានថេរដីកាថា លោក ហ៊ុន សែន មិនមែនជាពុទ្ធសាសនិកដ៏ស្មោះត្រង់នោះទេ ព្រោះនៅពីក្រោយការធ្វើបុណ្យដើម្បីមុខមាត់ផ្ទាល់ខ្លួននោះ លោក ហ៊ុន សែន គឺជាមេដឹកនាំពុករលួយនិងតែងប្រើវិធីអាក្រក់គ្រប់បែបយ៉ាងដើម្បីកម្ទេចអ្នកណាដែលឈឺឆ្អាលបញ្ហាសង្គម នយោបាយ និងការពារធនធានធម្មជាតិ ដើម្បីរក្សាអំណាចតាមបែបផ្ដាច់ការ៖ «អំពើដែលលោក ហ៊ុន សែន ធ្វើមកលើព្រះសង្ឃទាំងចាប់ព្រះសង្ឃដាក់គុក ទាំងមានការស្លាប់ព្រះសង្ឃខ្លះដូចជាលោកគ្រូ សំ ប៊ុនធឿន ស្លាប់ដោយសាររឿងនយោបាយផង ទាំងព្រះសង្ឃដែលរត់ភៀសខ្លួនចេញក្រៅនោះ គឺជារឿងមួយដែលមិនអាចគេចផុតពីអំពើបាបទេ ព្រោះធ្វើបាបអ្នកមានសីល អ្នកស្រលាញ់សង្គមជាតិ។ ព្រះសង្ឃល្អៗនៅក្នុងសង្គមកម្ពុជាដែលខំប្រឹងជួយសាសនាជួយសង្គមជាតិរបស់យើង បែរជាលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ធ្វើបែបនេះ បាបធ្ងន់ណាស់។ បើនិយាយតាមព្រះពុទ្ធសាសនា ពេលគាត់ស្លាប់ទៅ គេចមិនផុតពីនរកទេ។ បើនិយាយអំពីទោសបច្ចុប្បន្នវិញ បើលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ធ្លាក់ពីដំណែង គេចពីគុកអត់រួចទេ»។
ក្រៅពីព្រះអង្គ នូ សុធា និងព្រះអង្គ បូរ បេត ក៏មានព្រះសង្ឃមួយចំនួនទៀតកំពុងប្រឈមនូវការតាមយាយីនិងការតាមចាប់ព្រះកាយដែរ ដូចជា ព្រះអង្គ ប៊ុត ប៊ុនតិញ ព្រះអង្គ លួន សុវ៉ាត និងព្រះអង្គ ស៊ឹម សុវណ្ណឌី ជាដើម។ ចំណែកសង្ឃមួយចំនួនទៀត ដែលមិនបានភៀសព្រះកាយទៅក្រៅប្រទេសនោះ អាជ្ញាធររបបក្រុងភ្នំពេញ បានចាប់ផ្សឹក និងបញ្ចូនទៅឃុំខ្លួនក្នុងពន្ធនាគារព្រៃស រួមមាន៖ព្រះភិក្ខុ កើត សារ៉ាយ ពាក់ព័ន្ធនឹងគម្រោងរៀបចំតវ៉ានៅទីលានប្រជាធិបតេយ្យ ដើម្បីទាមទារយុត្តិធម៌សង្គម និងព្រះសង្ឃខ្មែរក្រោមព្រះភិក្ខុ ប៉ាង សុដា ពាក់ព័ន្ធនឹងការចោទថា រារាំងវិធានការបង្ការជំងឺកូវីដ-១៩។ ព្រះសង្ឃទាំងនេះ បានចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងកិច្ចការងារសង្គម ការពារសិទ្ធិមនុស្ស អំពើមនុស្សធម៌ និងការពារធនធានធម្មជាតិជាដើម។ កិច្ចខំប្រឹងប្រែងរបស់ព្រះសង្ឃមួយចំនួនដូចជាព្រះអង្គ ប៊ុត ប៊ុនតិញ និងព្រះអង្គ លួន សុវ៉ាត ជាដើម ត្រូវបានគេទទួលស្គាល់ជាអន្តរជាតិ និងទទួលបានពានរង្វាន់ទៀតផង។ ទោះបីជាយ៉ាងនេះក្តី ព្រះអង្គ នៅតែ ក្លាយជាគោលដៅនៃការគំរាមកំហែង ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ និងបង្ខូចកេរ្តិ៍ឈ្មោះដដែល។
ជុំវិញរឿងនេះ អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក សុខ ឥសាន ឆ្លើយតបថា ចំណាត់ការរបស់សមត្ថកិច្ច និងតុលាការកន្លងមក គឺជាការអនុវត្តច្បាប់ មិនមែនជាការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ ឬរំលោភសិទ្ធិមនុស្សដូចការចោទប្រកាន់នោះទេ។ លោកអះអាងថា ប្រសិនបើព្រះសង្ឃ និងប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួន ប្រើប្រាស់សិទ្ធិសេរីភាពបញ្ចេញមតិមិនលើសពីព្រំដែនកំណត់នៃច្បាប់ទេ គឺមិនមានបញ្ហាដល់ខ្លួនឡើយ៖ «នៅក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ គឺមានមតិផ្ទុយ បើមានមតិ អាហ្នឹងដែលជាសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ។ ប៉ុន្តែការបញ្ចេញមតិវាត្រូវមានការទទួលខុសត្រូវ បើបញ្ចេញមតិរំលោភបំពានលើកិត្តិយសសេចក្តីថ្លៃថ្នូររបស់អ្នកដទៃ ឬក៏បញ្ចេញមតិប៉ះពាល់ដល់សណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណៈសង្គម និងសន្តិសុខជាតិ គឺអាហ្នឹងមិនមែនជាសិទ្ធិបញ្ចេញមតិទេ។ អាហ្នឹងមានច្បាស់ហើយមាត្រា៣១ មាត្រា ៤១ ជំពូកទី៣នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ»។
ផ្ទុយពីការលើកឡើងនេះ មន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សមើលឃើញថា សកម្មភាព និងការបញ្ចេញមតិរបស់ព្រះសង្ឃទាំងនេះ គឺស្ថិតក្នុងក្របខណ្ឌនៃច្បាប់ជាតិ និងអន្តរជាតិ ដែលមិនគួរទទួលរងការផ្ដន្ទាទោសនោះទេ។
អ្នកនាំពាក្យសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក (Adhoc) លោក ស៊ឹង សែនករុណា ថ្លែងថា ព្រះសង្ឃ ក៏ជាពលរដ្ឋហើយមានសិទ្ធិចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងកិច្ចការងារសង្គម នយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច និងវប្បធម៌ស្របតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។លោកបន្តថា ការអនុវត្តច្បាប់ទៅ លើព្រះសង្ឃដែលអនុវត្តសិទ្ធិសេរីភាពជាមូលដ្ឋានទាំងនេះ គឺជាការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ៖ «ខ្ញុំយល់ថា ការប្រើប្រាស់ច្បាប់ចាត់វិធានការទៅលើក្រុមសកម្មជនសង្ឃក្តី សកម្មជនសង្គមឬក៏សកម្មជននយោបាយទាំងអស់នេះក្តី វាជាវិធានការមួយធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើអ្នកទាំងអស់នេះ មិនមែនជាការអនុវត្តច្បាប់អ្វីទេ ព្រោះការអនុវត្តច្បាប់ទាំងអស់នេះ វាមិនសមស្របនឹងការប្រើប្រាស់នូវសិទ្ធិសេរីភាពដែលប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យទេ។ ការប្រើប្រាស់ច្បាប់បែបហ្នឹងហើយ ដែលយើងឃើញថា តែងរងនូវការរិះគន់ រងការដាក់សម្ពាធនានាពីសហគមន៍អន្តរជាតិកន្លងមក ក៏ដូចជាថ្មីៗនេះដែរ»។
ព្រះសង្ឃ និងមន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្ស អំពាវនាវឲ្យរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន លុបចោលការចោទប្រកាន់មិនត្រឹមត្រូវ និងដោះលែងព្រះសង្ឃដែលកំពុងជាប់ឃុំឲ្យមានសេរីភាពឡើងវិញ។ មន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្ស យល់ថា ការចាប់ និងការចោទប្រកាន់លើព្រះសង្ឃដែលគួរឲ្យគោរពទាំងនេះ គ្មានផលចំណេញឡើយ ពោលគឺកាន់តែធ្វើឲ្យពលរដ្ឋបាត់បង់ការជឿទុកចិត្តលើប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។