នៅពេលដែលពិភពលោក នាំគ្នាប្រារព្ធទិវាសិទ្ធិមនុស្ស ដែលគេធ្វើនៅថ្ងៃទី១០ ខែធ្នូ ជារៀងរាល់ឆ្នាំ តំណាងកម្មករនៅកម្ពុជា ត្អូញត្អែរថា ទាំងកម្មករ និងមេសហជីព រងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ គ្រប់រូបភាព និងឥតស្រាកស្រាន្ត។ ក្នុងស្ថានភាពបែបនេះ សិទ្ធិសេរីភាពរបស់ពួកគាត់ក៏បាត់ ឯផលប្រយោជន៍កម្មករក៏ថយចុះ។
ក្នុងរយៈពេលជិត ៨ ឆ្នាំ រាប់ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៣ កញ្ញា ឈឹម ស៊ីថរ ដែលឥឡូវនេះមានវ័យ ២៧ឆ្នាំ បានបន្តចេញមុខតវ៉ា និងតតាំងជាមួយនឹងក្រុមហ៊ុនដើម្បីការពារ និងទាមទារអត្ថប្រយោជន៍ជូនបុគ្គលិកកម្មករខ្មែរ ទាំងនៅក្រុមហ៊ុនកាស៊ីណូណាហ្កាវើលដ៏ និងជួយតស៊ូមតិ ដើម្បីប្រយោជន៍កម្មករសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធផងដែរ។ កញ្ញាត្រូវបានក្រុមហ៊ុនបញ្ឈប់ និងព្យួរការងារយ៉ាងហោចណាស់ចំនួនពីរដង និងបានដាក់ពាក្យប្តឹងកញ្ញាទារប្រាក់សំណងខូចខាតយ៉ាងច្រើនសន្ធឹកថែមទៀតផង។
ស្ត្រីវ័យក្មេង ដែលជាតំណាងសហជីពកម្មកររាប់ពាន់នាក់រូបនេះ ត្រូវក្រុមហ៊ុនប្តឹងតាំងឆ្នាំ២០១៣ គឺតាំងពីកញ្ញានៅជាអនុប្រធានសហជីព និងបានចូលរួមដឹកនាំកូដកម្មតវ៉ាទាមទារប្រាក់ខែ ១៥០ ដុល្លារក្នុងមួយខែ កាលពីពេលនោះ។ ក្នុងបណ្ដឹងនោះ កញ្ញាថាក្រុមហ៊ុនទារសំណងជំងឺចិត្តពីកញ្ញា ជិត ២លានដុល្លារ (១,៧ លាន)។
បណ្ដឹងនេះ កញ្ញា ឈឹម ស៊ីថរ ថាក្រុមហ៊ុន នៅតែយកមកលងបន្លាច និងធ្វើទុក្ខបុកម្នេញកញ្ញាមិនស្រាកស្រាន្ត។ កាលពីខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៩ ពេលកញ្ញាកំពុងដឹកនាំការតវ៉ា ដើម្បីប្រាក់ខែរស់នៅសមរម្យរបស់បុគ្គលិកកម្មករ នៅក្រុមហ៊ុនកាស៊ីណូណាហ្កាវើលដ៏ដដែល ស្រាប់តែកញ្ញាទទួលបានដីកាកោះហៅពីតុលាការ ក្នុងរឿងក្តីដែលអាយុកាលជិត ៧ឆ្នាំហើយនោះដែរ៖ «គេព្យាយាមសើរើរឿងហ្នឹងឡើងវិញ។ និយាយទៅ គេប្រើប្រព័ន្ធតុលាការតាមគ្រប់មធ្យោបាយ ដើម្បីគំរាមមិនឲ្យយើងបន្តហ៊ានប្រើប្រាស់សិទ្ធិរបស់យើងទៀត។ ខ្ញុំត្រូវបានគេដាក់ទិសដៅមួយសាទៀតដោយសារខ្ញុំហ៊ាននិយាយអំពីប្រាក់ឈ្នួលទាប និងការកេងប្រវ័ញ្ចនៅក្នុងហ្នឹង»។
ស្របពេលជាមួយគ្នានោះ កញ្ញា ឈឹម ស៊ីថរ ត្រូវបានក្រុមហ៊ុនព្យួរការងារជាលើកទីពីរ ដោយសារតែកញ្ញាហ៊ានតាមសួរនាំហេតុផលរឿងសន្តិសុខក្រុមហ៊ុន ឆែកកាបូបបុគ្គលិកម្នាក់ ហើយបានឃើញ និងបានដកហូតអាវយឺត ដែលមានសរសេរថា «ក្រុមហ៊ុនរីកចម្រើនបុគ្គលិកត្រូវការប្រាក់ខែរស់នៅសមរម្យ»។ ក្រុមហ៊ុនចោទថា កញ្ញាជាមេខ្លោងនាំបុគ្គលិកពាក់អាវយឺតធ្វើយុទ្ធនាការទាមទារប្រាក់ឈ្នួលសមរម្យនេះ។
ក្រោយមកតាមយន្តការតុលាការ បុគ្គលិកទាំអស់ រួមទាំងកញ្ញា ឈឹម ស៊ីថរ ផងត្រូវបានចាប់បង្ខំឲ្យបញ្ឈប់ការតវ៉ា និងវិលចូលធ្វើការវិញ ក្នុងរយៈពេល ៤៨ ម៉ោង ហើយបើមិនចូលធ្វើការវិញទេ គឺត្រូវចាត់ទុកថាជាកំហុសធ្ងន់ទៅទៀត។ បុគ្គលិកដែលចេញតវ៉ាទាំងនោះ ត្រូវបង្ខំចិត្តវិលចូលធ្វើការវិញ ទាំងមិនពេញចិត្ត ប៉ុន្តែគ្មានជម្រើស។ កញ្ញាថា នេះជារូបភាពនៃការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញមួយទៀត តាមមធ្យោបាយតុលាការដែរ៖ «ការណ៍ដែលចេញដីការក្សាការពារហ្នឹង វាជាការរំលោភសិទ្ធិជាមូលដ្ឋាននៅក្នុងការជួបជុំរបស់កម្មករធ្ងន់ធ្ងរមែនទែន ពីព្រោះទម្រាំតែដល់នីតិវិធី ដែលយើងសម្រេចជ្រើសរើសយកវិធីធ្វើកូដកម្មហ្នឹង គឺយើងបោះឆ្នោត យើងប្រជុំបោះឆ្នោតសម្រេច ហើយលទ្ធផលចេញមក បុគ្គលិកភាគច្រើន គឺលើស ៥០ ភាគរយបូកមួយ សម្រេចថាធ្វើកូដកម្ម ទើបយើងធ្វើកូដកម្មបាន។ អ៊ីចឹងយើងបានដើរតាមនីតិវិធីអស់ហើយ ប៉ុន្តែ ចុងក្រោយគេយកប្រព័ន្ធតុលាការហ្នឹង យកមករាំងខ្ទប់កម្មករ អត់ឲ្យប្រើប្រាស់សិទ្ធិជាមូលដ្ឋានហ្នឹង»។
ឥឡូវបើទោះបី ក្រុមហ៊ុនព្រមឲ្យកញ្ញាចូលធ្វើការវិញតាំងពីដើមឆ្នាំ២០២០ នោះក៏ដោយ ក៏កញ្ញានៅតែរងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ និងរើសអើងពីក្រុមហ៊ុន ដោយសារតែកាត់សម្គាល់បុគ្គលិក ដែលគេដកហូតពីកញ្ញាតាំងពីខែ កញ្ញា ឆ្នាំ ២០១៩ នោះ ខាងក្រុមហ៊ុនមិនទាន់ប្រគល់ឲ្យកញ្ញាវិញនៅឡើយ។ កញ្ញា ឈឹម ស៊ីថរ ថានេះជាទម្រង់នៃការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ និងបង្កការលំបាកដល់កញ្ញា៖ «គេធ្វើអ្វីខ្ញុំមិនកើត ដល់ពេលអ៊ីចឹងទៅគេចេះតែរកលេសធ្វើទុក្ខបុកម្នេញខ្ញុំ ពេលដែលខ្ញុំចេញចូលធ្វើការរាល់ថ្ងៃហ្នឹង គឺខ្ញុំត្រូវឈរចាំនៅកន្លែងច្រកសន្តិសុខ ឲ្យគេតេប្រាប់មេគេសិនបានខ្ញុំអាចចេញចូលបាន។ អ៊ីចឹងវាជារូបភាព ចង់និយាយថា ធ្វើអ្វីយើងមិនបាន ចេះតែរកនឹកនេះរកនឹកនោះ ធ្វើទុក្ខបុកម្នេញយើងអ៊ីចឹង»។
អាស៊ីសេរី មិនទាន់អាចសុំការបំភ្លឺពីក្រុមហ៊ុនកាស៊ីណូវើលដ៏ ជុំវិញរឿងនេះបាននៅឡើយទេ។
ចំណែកឯមន្ត្រីអង្គការសង្គមស៊ីវិលផ្នែកសិទ្ធិការងារ យល់ឃើញថា មកពីកត្តាច្រើនយ៉ាង ជាពិសេសកត្តាខ្វះភាពតំណាងក្នុងឆាកនយោបាយ ដែលធ្វើឲ្យកម្មកររងទុក្ខឥតល្ហែបែបនេះ។ នាយកប្រតិបត្តិនៃអង្គការសង់ត្រាល់លោក មឿន តុលា យល់ឃើញថា ស្ថានភាពសិទ្ធិសេរីភាពរបស់កម្មករ និងសហជីព រងផលប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំង ដោយសារតែប្រព័ន្ធដឹកនាំរដ្ឋបែបឯកបក្ស ខ្វះសំឡេងគណបក្សប្រឆាំងក្នុងរដ្ឋសភា ដើម្បីតតាំងគ្នា ពេលអនុម័តច្បាប់ដែលប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិ និងប្រយោជន៍កម្មករនិយោជិក។ លោកថា ច្បាប់ដែលអនុមតិដោយរដ្ឋសភាមានតែមួយបក្សបែបនេះ គឺខ្វះតំណាងសំឡេងសហជីព និងប្រជាពលរដ្ឋពលរដ្ឋទូទៅ។
លោកបន្ថែមថា សិទ្ធិក្នុងការចងក្រង និងពង្រីកសហជីព ត្រូវបានរឹតត្បិតដោយសារតែច្បាប់សហជីពថ្មី។ ជាងនេះទៅទៀត នៅពេលដែលកម្ពុជាជួបវិបត្តិដោយសារជំងឺកូវីដ-១៩ និងរងទណ្ឌកម្មពីសហភាពអឺរ៉ុប ដែលធ្វើឲ្យរោងចក្រជាច្រើនបិទ ឬព្យួរនេះ រដ្ឋាភិបាលយកលេសនៃបញ្ហានេះ ទៅកាត់បន្ថយសិទ្ធិ និងអត្ថប្រយោជន៍និយោជិកជាច្រើន ដូចជាការធ្វើវិសោធនកម្មដើម្បីកាត់បន្ថយប្រាក់ឈ្នួលវេនយប់ ឲ្យស្មើនឹងវេនថ្ងៃ និងការលុបចោលថ្ងៃឈប់សម្រាកបុណ្យជាតិមួយចំនួនធំ ធ្វើឲ្យកម្មករមិនអាចទទួលបានប្រាក់សំណងនៃការធ្វើការថែមម៉ោង ក្នុងថ្ងៃបុណ្យជាតិ ដែលជាចំណូលសំខាន់មួយដែរ សម្រាប់ប៉ះប៉ូវប្រាក់ឈ្នួលដែលស្ដួចស្ដើងនេះ៖ «មួយរយៈពេលចុងក្រោយនេះ នៅពេលដែលមានបញ្ហាកូវីដផង មានបញ្ហា EBA ផង នៅពេលដែលរោងចក្របិទ យើងឃើញថា តួនាទីរបស់សហជីព ក៏មិនសូវហ៊ានដឹកនាំខ្លាំងក្លាប៉ុន្មានដែរ។ យើងឃើញថា ដោយសារសម្ពាធច្រើនទៅលើសហជីពបែបនេះ ធ្វើឲ្យកម្មករនិយោជិត មានការផ្ទុះការតវ៉ា ដោយខ្លួនឯង»។
ការផ្ទុះការតវ៉ាដោយខ្លួនឯងបែបនេះ មិនទទួលបានលទ្ធផលល្អទេ ព្រោះម្ចាស់ក្រុមហ៊ុន ឬរោងចក្រ មិនដោះស្រាយបញ្ហារបស់កម្មករដោយស្មោះត្រង់។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ ពេលតំណាងសហជីពឯករាជ្យមួយចំនួន ចង់ចូលជួយកម្មករ ដើម្បីរកដំណោះស្រាយ ក៏ត្រូវរងការព្រមានចាត់ការតាមផ្លូវច្បាប់ ពីក្រសួងការងារ។ ករណីនេះកើតមានឡើង ក្នុងអំឡុងខែ កក្កដា នៅពេលប្រធានសហព័ន្ធសហជីពកម្ពុជា អ្នកស្រី យ៉ាង សុភ័ណ្ឌ ចូលទៅជួយកម្មកររោងចក្រ វ៉ៃយូឡែត អាប់ប៉ារ៉ែល (Violet Apparel) ដែលក្រុមហ៊ុនព្យួរការងារកម្មករពីរខែ ប៉ុន្តែមិនបានទូទាត់ប្រាក់សំណងដល់កម្មករ ឲ្យបានត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់ការងារ។
អាស៊ីសេរីមិនអាចសុំការបំភ្លឺ ពីអ្នកនាំពាក្យក្រសួងការងារ គឺលោក ហេង សួរ បានទេដោយសារតែលោកមិនឆ្លើយទូរស័ព្ទ។ ចំណែកឯ អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលលោក ផៃ ស៊ីផាន អះអាងថា រដ្ឋាភិបាល តែងតែយកចិត្តទុកដាក់លើបញ្ហារបស់ពលរដ្ឋទូទៅ រួមទាំងសិទ្ធិ និងអត្ថប្រយោជន៍របស់កម្មករផង។
ផ្ទុយពីការអះអាងនេះ បើតាមរបាយការណ៍របស់សហភាពអឺរ៉ុប កាលពីខែកុម្ភៈ រកឃើញថា កម្ពុជាបានរំលោភធ្ងន់ធ្ងរ និងជាប្រព័ន្ធលើសិទ្ធិមនុស្ស និងសិទ្ធិការងារ ដែលមានធានាក្នុងច្បាប់អន្តរជាតិ ដែលកម្ពុជាជាប់កាតព្វកិច្ចត្រូវគោរព។
ចំណែកក្នុងរបាយការណ៍របស់អង្គការសង់ត្រាល់វិញ បង្ហាញថា ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៣ មកដល់ពេលនេះ មានបណ្ដឹងប្រឆាំងសហជីពចំនួនជាង ១៣០ករណីហើយ ក្នុងនោះមានទាំងករណីព្រហ្មទណ្ឌ និងរដ្ឋប្បវេណី។
នៅឯក្រុមហ៊ុនកាស៊ីណូណាហ្កាវើលដ៏ឯណោះ ការគំរាមចាត់ការតាមផ្លូវច្បាប់ និងការព្រងើយកន្តើយ មិនយកចិត្តទុកដាក់លើបញ្ហាលំបាករបស់កម្មករពីភាគីពាក់ព័ន្ធនេះ កញ្ញា ឈឹម ស៊ីថរ ថា មកពីប្រព័ន្ធតុលាការ មានភាពទន់ខ្សោយ និងរេតាមនិយោជកចង់បាន ជាជាងគិតគូរពីសុខទុក្ខរបស់កម្មករ។ កញ្ញាបន្ថែមថា តុលាការចូលរួមធ្វើទុក្ខបុកម្នេញដល់កម្មករ ស្របពេលដែលម្ចាស់ក្រុមហ៊ុនរំលោភក្រមសីលធម៌ និងការទទួលខុសត្រូវរបស់ខ្លួន ដោយកេងប្រវ័ញ្ច និងមិនចែកផលចំណេញ ឲ្យបានសមស្របទៅដល់កម្មករ៖ «កម្មករទទួលបានប្រាក់ឈ្នួលប្រហែលតែមួយភាគរយនៃចំណូលជាមធ្យមដែលគាត់រកឲ្យក្រុមហ៊ុនក្នុងមួយខែទេ។ ៩៩ភាគរយ ត្រូវបានថៅកែយកទៅទាំងស្រុង ដែលគាត់យកទៅហ្នឹង វាបានធ្វើឲ្យសេដ្ឋកិច្ចនៅស្រុកខ្មែរបានដើរដែរ ប៉ុន្តែនេះសុទ្ធតែជាថៅកែបរទេស គឺវេចខ្ចប់ទាំងអស់តែម្ដងទៅក្រៅប្រទេស។ អ៊ីចឹងសេដ្ឋកិច្ចខាងក្នុងស្រុកក៏មិនបានដើរ កម្មករធ្វើការក្នុងហ្នឹងប្រាក់ខែ ក៏មិនបានរស់នៅសមរម្យ»។
ប្រទេសកម្ពុជា ចាប់ផ្តើមបាត់បង់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ២០ ភាគរយ ក្នុងទំហំទឹកប្រាក់នាំចេញ ប្រមាណ ១,២ លានដុល្លារ ចាប់ពីខែសីហា ដោយសារតែការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងសិទ្ធិការងារ។ លោក មឿន តុលា ព្រមានថា កម្ពុជាអាចនឹងរងទណ្ឌកម្មធ្ងន់ជាងនេះ បើនៅតែមិនព្រមស្តារស្ថានភាពអាក្រក់នេះឡើងវិញ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖
ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។