សហគមន៍ភូមិកាណាតធំ ឃុំតាឡាវ ស្រុកអណ្ដូងមាស ខេត្តរតនគិរី ជំរុញឲ្យក្រុមហ៊ុន ហ័ង អាញ់ យ៉ា ឡាយ (Hoang Anh Gia Lai=HAGL) និងភាគីពាក់ព័ន្ធប្រញាប់ដោះស្រាយការតវ៉ាដីធ្លីសហគមន៍ដែលក្រុមហ៊ុនបុត្រសម្ព័ន្ធ ឈូសឆាយយកជាដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច។ ចំណែកក្រុមការងារអង្គការសិទ្ធិមនុស្សមួយក្រុមចាត់ដំណោះស្រាយបញ្ចប់ជម្លោះដីធ្លីសហគមន៍ថា នឹងជួយលើកស្ទួយសិទ្ធិជនជាតិដើមភាគតិចបានកាន់តែប្រសើរ។
មន្ត្រីក្រុមការងារសិទ្ធិមនុស្សអំពាវនាវសុំឲ្យស្ថាប័ន និងក្រុមហ៊ុនពាក់ព័ន្ធប្រញាប់ដោះស្រាយបញ្ចប់ជម្លោះដីធ្លីរវាងជនជាតិដើមភាគតិចភូមិកាណាតធំ ជាមួយក្រុមហ៊ុនបុត្រសម្ព័ន្ធ នៃក្រុមហ៊ុន ហ័ង អាញ់ យ៉ា ឡាយ របស់វៀតណាម ដើម្បីសហគមន៍មានលទ្ធភាពរៀបចំឯកសារចុះបញ្ជីដីសហគមន៍ជាកម្មសិទ្ធិសមូហភាព។
ការអំពាវនាវនេះធ្វើឡើងមួយថ្ងៃបន្ទាប់ពីក្រុមការងារអនុគណៈកម្មការស៊ើបអង្កេតនៃអង្គការសម្ពន្ធភាពការពារសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា កាលពីថ្ងៃទី១៣ បានចុះតាមដានជម្លោះដីធ្លីជនជាតិដើមភាគតិចភូមិកាណាតធំ ជាលើកទី២ ដើម្បីការពារសិទ្ធិជនជាតិដើមភាគតិចពាក់ព័ន្ធសិទ្ធិដីធ្លីរបស់អ្នកភូមិ។
ប្រធានក្រុមការងារ លោក ស៊ឹង សែនករុណា បញ្ជាក់ថា ការឃ្លាំមើលរបស់ក្រុមសិទ្ធិមនុស្សឃើញថា ការស្វែងរកដំណោះស្រាយការតវ៉ាដីធ្លីរបស់ជនជាតិដើមភូមិកាណាតធំ ហាក់ដូចមិនបានដំណើរការល្អតាមបំណងប្រាថ្នារបស់សហគមន៍នោះឡើយ។ លើសពីនេះទៀតការអូសបន្លាយការដោះស្រាយបញ្ហាដីធ្លីនេះយូរឆ្នាំនឹងធ្វើឲ្យសហគមន៍មានកង្វល់កាន់តែច្រើនទាក់ទិនការបាត់បង់ដីស្រែចម្ការ ដីគោរពបូជា និងដីត្រៀមបម្រុងសហគមន៍៖ «មានវគ្គផ្សព្វផ្សាយ ឬចុះទៅពន្យល់សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចឲ្យគាត់មានការយល់ដឹងពីនីតិវិធីតើពេលណាថ្ងៃណាពីដំណើរការហ្នឹងតែបញ្ចប់ដោយរបៀបណាដើម្បីឲ្យគាត់មានទំនុកចិត្តថា អ្វីដែលគាត់កំពុងទាមទារគេនឹងរកដំណោះស្រាយជូនគាត់»។
ក្រុមហ៊ុនបុត្រសម្ព័ន្ធរបស់ក្រុមហ៊ុន ហ័ង អាញ់ យ៉ា ឡាយ រួមមាន ក្រុមហ៊ុន ហេង ប្រាឌ័រ (Heng Brother) ស៊ី.អ.ឌី (CRD) ក្រុងប៉ុក (Krong Pok) និងក្រុមហ៊ុន វាសនា អ៊ិនវេសមែន (Veasna Investment) កាលពីខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៥ បានព្រមព្រៀងជាមួយអ្នកភូមិ រួមមាន ភូមិកែត ភូមិណាយ ភូមិកាជូត ក្នុងឃុំញ៉ាង និងភូមិកាណាត ក្នុងឃុំតាឡាវ ថាមិនឈូសឆាយអភិវឌ្ឍន៍ជ្រៀតជ្រែកទន្ទ្រានយក ឬប៉ះពាល់ដីរបស់អ្នកភូមិរួមទាំងដីសហគមន៍ប្រើប្រាស់ និងចេញចូលតាមទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណីទោះតាមវិធីណាក៏ដោយ។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្ដី តំណាងសហគមន៍នៅតំបន់ក្រុមហ៊ុនទទួលបានដីសម្បទានសុទ្ធតែបានអះអាងថា ក្រុមហ៊ុនបានរំលោភបំពានទៅលើដីចម្ការវិលជុំសហគមន៍តំបន់កប់សពព្រៃសក្ការៈ និងព្រៃអភិរក្សរបស់អ្នកភូមិ។
ប្រធានសហគមន៍ភូមិកាណាតធំ លោក សល់ ហ្នើច បញ្ជាក់ថា រហូតបច្ចុប្បន្ន សហគមន៍នៅតែមានកង្វល់ចំពោះការតវ៉ាទាមទារដីដែលក្រុមហ៊ុនបានឈូសឆាយ និងមិនឃើញមានដំណោះស្រាយសមស្របអាចសហគមន៍ទទួលយកបាន។ លោកកត់សំគាល់ថា រហូតមកទល់នឹងបច្ចុប្បន្ន គម្រោងចុះបញ្ជីសហគមន៍ជាកម្មសិទ្ធិសមូហភាពបានជាប់គាំងដោយសារជម្លោះទាមទារដីនេះមិនទាន់ដោះស្រាយ ជាហេតុធ្វើឲ្យការគូសផែនទីព្រាងដីសហគមន៍ត្រូវជាប់គាំង៖ «ជាមួយក្រុមហ៊ុន ហ័ង អាញ់ មិនទាន់មានដំណោះស្រាយនៅឡើយ កាលមុនគាត់ឲ្យតែលុយ ៥០០ដុល្លារ និងគោ ៤០០គីឡូក្រាម គាត់ថា សុំទោសដែលគាត់ឈូសព្រៃអារក្ស ផ្នូរខ្មោច ព្រៃបម្រុងទុកតែប៉ុណ្ណឹង។ ក្រៅពីហ្នឹង ដែលយើងព្រាងឲ្យគាត់ជួយសហគមន៍ដូចជាផ្លូវ សាលារៀន តាំងពីលូ អត់ឃើញធ្វើទេ»។
ជនជាតិដើមភាគតិចកាចក់ ភូមិកាណាតធំ ជិត ២០០គ្រួសារ ក្នុងនោះ ៩៩ភាគរយ បានចុះបញ្ជីដីជាកម្មសិទ្ធិឯកជនកាលពីឆ្នាំ២០១២ តាមគោលនយោបាយចាស់សកម្មភាពថ្មីរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល។ បន្ទាប់ពីការចុះបញ្ជីដីនោះមក ការបាត់បង់ដីធ្លីរបស់អ្នកភូមិនៅតែបន្តកើតមាន ដោយសារតែអ្នកភូមិខ្លះខ្វះខាតជីវភាពក្នុងគ្រួសារបានយកដីនោះលក់ ឬបញ្ចាំទៅឲ្យអ្នកក្រៅសហគមន៍ ខណៈដីសហគមន៍កាន់តែរួមតូច ដោយសារដីតំបន់នោះមួយផ្នែកធំរដ្ឋប្រគល់ជាដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចឲ្យក្រុមហ៊ុនវិនិយោគដំណាំកសិឧស្សាហកម្ម។
សមាជិកសហគមន៍ លោក យ៉ា ហេម បញ្ជាក់ថា សហគមន៍កន្លងទៅនេះតំណាងក្រុមហ៊ុន ហ័ង អាញ់ យ៉ា ឡាយ បានធ្វើពិធីសុំទោសផ្លូវការ រួមទាំងសងសំណងមានក្របីមួយក្បាល និងប្រាក់ ៥០០ដុល្លារ សម្រាប់សហគមន៍សែនព្រេនតាមជំនឿប្រពៃណី រួមទាំងសន្យាថា នឹងដោះស្រាយបញ្ហាដីធ្លីរបស់អ្នកភូមិពាក់ព័ន្ធក្រុមហ៊ុនបានឈូសឆាយ ក៏ប៉ុន្តែរហូតបច្ចុប្បន្នការសន្យានោះមិនទាន់ដោះស្រាយបញ្ចប់នៅឡើយ។
លោកអំពាវនាវឲ្យធនាគារពិភពលោកដែលផ្ដល់ប្រាក់កម្ចីដល់ក្រុមហ៊ុន និងអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធជំរុញក្រុមហ៊ុនឲ្យគោរពការសន្យានេះ៖ «ក្រុមហ៊ុន ហ័ង អាញ់ យ៉ា ឡាយ ឈូសអស់រលីង អត់មានដីនៅ សល់តែភ្នំនេះ។ ក្រៅពីនេះ មានក្រុមហ៊ុនក្រុងប៉ុក ក្រុមហ៊ុនវាសនា។ មុនគេចែកដី មុននិស្សិតវាស់វែង គេឈូសក្រឡឹងភ្នំអស់បានគេចែកក្រោយ អាហ្នឹងបានគ្រោះថ្នាក់សហគមន៍»។
អាស៊ីសេរីមិនអាចទាក់ទងតំណាងក្រុមហ៊ុន ហ័ង អាញ់ យ៉ា ឡាយ សុំអធិប្បាយបញ្ហានេះបានទេ នៅថ្ងៃទី១៤ ខែធ្នូ ក៏ប៉ុន្តែមន្ត្រីគម្រោងចុះបញ្ជីដីសហគមន៍នៃសមាគមខ្មែរលើ លោក ញាន នា បញ្ជាក់ថា ដំណោះស្រាយការតវ៉ារបស់សហគមន៍កំពុងឋិតក្នុងការសម្របសម្រួលរវាងភាគីក្រុមហ៊ុន និងសហគមន៍ ក៏ប៉ុន្តែលោកបដិសេធមិនបញ្ជាក់ពីនីតិវិធីនៃការសម្របសម្រួលនោះទេ។
លោកថា ដំណោះស្រាយអាចសម្រេចបានអាស្រ័យលើភាគីទាំងពីរមានការឯកភាពគ្នាបានឆាប់៖ «យើងមិនប្រាកដថា លឿន ឬយូរទេ អាហ្នឹងវាអាស្រ័យលើឆន្ទៈភាគីទាំងពីរ អាហ្នឹងអត់អាចមួយភាគីបានទេរឿងហ្នឹង។ យើងកំពុងដំណើរការចរចាផ្សះផ្សារឿងហ្នឹង អ៊ីចឹងកំពុងឋិតក្នុងដំណើរការ»។
ទាក់ទិនករណីនេះដែរ មេឃុំតាឡាវ លោក ថា ប៊ុនឡត ថ្លែងថា កន្លងទៅនេះអាជ្ញាធរខេត្តបានចូលរួមដោះស្រាយការតវ៉ារបស់សហគមន៍កាណាត ទាក់ទិនក្រុមហ៊ុនឈូសឆាយដីចំការប្រជាពលរដ្ឋ ៤៩គ្រួសារដោយប្រជាពលរដ្ឋ ៤៧គ្រួសារទទួលយកសំណងជាប្រាក់។ ដោយឡែកទាក់ទិនការតវ៉ាផ្សេងទៀត លោកអំពាវនាវឲ្យក្រុមហ៊ុន និងដៃគូពាក់ព័ន្ធប្រញាប់ដោះស្រាយបញ្ចប់ដើម្បីសហគមន៍រៀបចំឯកសារស្នើសុំចុះបញ្ជីដីជាកម្មសិទ្ធិសមូហភាព។
ទោះបីជាយ៉ាងនេះក្ដី សហគមន៍កាណាត នៅតែទទូចឲ្យស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ រួមជាមួយក្រុមហ៊ុន ប្រញាប់ដោះស្រាយបញ្ចប់ការតវ៉ាដីធ្លីសហគមន៍ និងចូលរួមកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធអភិវឌ្ឍន៍នៅមូលដ្ឋានតាមកិច្ចព្រមព្រៀងវិនិយោគដីសម្បទានរបស់ក្រុមហ៊ុន៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖
ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។