ពលរដ្ឋជាច្រើនគ្រួសាររស់នៅក្នុងតំបន់រមណីយដ្ឋានអង្គរ ក្នុងស្រុកពួក ស្រុកប្រាសាទបាគង និងក្រុងសៀមរាបមានអារម្មណ៍តានតឹងក្នុងចិត្ត និងធុញទ្រាន់ ចំពោះការរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាព ពីសំណាក់របស់អាជ្ញាធរជាតិអប្សរា ធ្វើឱ្យពួកគាត់រស់នៅ គ្មានសុភមង្គលក្នុងភូមិកំណើតរបស់ពួកគាត់។
បញ្ហានេះបានធ្វើឱ្យអ្នកភូមិបានសាមគ្គីគ្នា ជួយគ្នាទៅវិញទៅមក ទប់ទល់ជាមួយនឹងអាជ្ញាធរជាតិអប្សរា ដែលតែងតែចុះរុះរើផ្ទះសម្បែង រោងចិញ្ចឹមសត្វ និង តូបលក់ដូររបស់ពួកគាត់ជាដើម។
ពលរដ្ឋរាប់រយនាក់ រស់នៅក្នុងតំបន់អង្គរ សង្កាត់ទឹកវិលក្រុងសៀមរាប បានលើកគ្នារារាំងអាជ្ញាធរជាតិអប្សរា ដែលចុះរុះរើផ្លូវបេតុងមួយខ្សែ កាលពីពេលថ្មីៗនេះ ដោយលើកហេតុផលថា សាងសង់គ្មានច្បាប់អនុញ្ញាត។
ក្រុមពលរដ្ឋទាំងនោះបានស្រែកខ្លាំងៗ ដៃកាន់ទូរស័ព្ទថត សកម្មភាព អាជ្ញាធរអប្សរាជាច្រើននាក់ ជិះឡានពាក់ឯកសណ្ឋានអាជ្ញាធរចុះរុះរើផ្លូវបេតុងមួយខ្សែ ដែលអ្នកភូមិកសាង ដើម្បីងាយស្រួល ដើរចូលលំនៅឋាន។
កម្លាំងសាមគ្គីគ្នាជួយគ្នាទៅវិញទៅមក របស់អ្នកភូមិ ឬហៅថា ងើបតវ៉ាស្រុះគ្នាបែបនេះ ពួកគាត់តែងតែអនុវត្តជារឿយៗ ដើម្បីទប់ទល់ការពារយាយី និងការបង្ក្រាប របស់អាជ្ញាធរអប្សរា ក្នុងទម្រង់ណាមួយនោះ។
មធ្យោបាយនេះគឺជាជម្រើសចុងក្រោយ ដែលពួកគាត់ជឿថា នឹងអាចការពារផ្ទះសម្បែង និងទ្រព្យសម្បត្តិ របស់ពលរដ្ឋ នៅគ្រាដែលអាជ្ញាធរអប្សរា ប្រើកម្លាំងរុះរើ ដោយបង្ខំ។
ពលរដ្ឋរស់នៅភូមិជ្រៃ សង្កាត់ទឹកវិល ថ្លែងសុំលាក់ឈ្មោះ ព្រោះបារម្ភពីសុវត្ថិភាព ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីនៅថ្ងៃទី ២៨ មិថុនាថា មកទល់ពេលនេះអាជ្ញាធរខេត្តសៀមរាបមិនទាន់ដោះស្រាយ បញ្ហាប្រឈមរបស់ពលរដ្ឋនៅឡើយទេ ដែលជាហេតុធ្វើឱ្យពួកលោក ត្រូវសាមគ្គីគ្នា តតាំងជាមួយអាជ្ញាធរអប្សរា ដោយលើកគ្នាតវ៉ាភ្លាមៗ ប្រសិនបើមានភាពមិនប្រក្រតីក្នុងភូមិ។
លោកបញ្ជាក់ថា ពួកលោកចង់សង់ផ្ទះរស់នៅសមរម្យ ដោយសារផ្ទះសម្បែងរបស់ពួកគាត់ភាគច្រើនតូចៗ និងចាស់ទ្រុឌទ្រោមពេលមានភ្លៀងធ្លាក់ម្តងៗ ទឹកភ្លៀងសាចចូលពេញផ្ទះ គ្មានកន្លែងដេកពួន។
ពលរដ្ឋលាក់ឈ្មោះ៖ «លក់ទឹកអំពៅតាមថ្នល់ លក់ឪឡឹក និងលក់របស់របរចាប់ហួយតិចតូច គាត់មិនឱ្យបាំងស្បៃ និងដាក់ឆ័ត្រ។ ពលរដ្ឋគាត់ធ្វើអីអត់បាន បានពលរដ្ឋខឹងខ្លាំង»។
អ្នកភូមិឱ្យដឹងថា ទៅពេលពលរដ្ឋដាក់ពាក្យស្នើសុំជួសជុលផ្ទះ តាមរយៈអាជ្ញាធរភូមិ/ឃុំ បែរជាយឺតយ៉ាវ អស់បន្លាយពេលច្រើនខែ និងគ្មានការឆ្លើយតប ធ្វើឱ្យពលរដ្ឋខ្លះបង្ខំចិត្តលួចជួសជុលសំណង់ដោយខ្លួនឯង។ លើសពីនេះទៀត នៅគ្រាដែលពលរដ្ឋលួចជួសជុលផ្ទះរួចរាល់ អាជ្ញាធរអប្សរាបែរជាចេញលិខិតឱ្យពលរដ្ឋស្ម័គ្រចិត្តរុះរើ កន្លែងដែលជួសជុលនោះវិញភ្លាម បើពុំដូច្នេះទេ អាជ្ញាធរនឹងរុះរើ។
ចាប់តាំងពីចូលឆ្នាំខ្មែរ មកទល់ពេលនេះ ពលរដ្ឋជាច្រើនពាន់នាក់ក្នុងតំបន់អង្គរ បានលើកគ្នាតវ៉ាទ្រង់ទ្រាយធំ ៤ ដងមកហើយ ដោយលើកបដាសរសេរថា អាជ្ញាធរជាតិអប្សរាបិទសិទ្ធិពួកគាត់រស់នៅ ដូចជាការសាងសង់លំនៅឋាន ជួសជុលទ្រុងមាន់ទា រោងគោ ធ្វើរបង បុកអណ្តូងទឹក មិនឱ្យជីកស្រះចិញ្ចឹមត្រី ឈូសឆាយដីកសិកម្ម ធ្វើផ្លូវ ដាំដើមឈើ តូបលក់ដូរ និងធ្វើបង្គន់អនាម័យ ជាដើម។
ជាមួយគ្នានេះដែរ ពួកគាត់ស្នើឱ្យអង្គការយូណេស្កូ (UNESCO) និងប្រមុខដឹកនាំរដ្ឋ កាត់ឆ្វៀល ដីដែលពួកគាត់កំពុងរស់នៅ ចេញពីការគ្រប់គ្រងដោយអាជ្ញាធរជាតិអប្សរា។ ក៏ប៉ុន្តែមកទល់ពេលនេះអាជ្ញាធរមិនទាន់ដោះស្រាយ ញត្តិរបស់ពលរដ្ឋនៅឡើយទេ។
ពលរដ្ឋម្នាក់ទៀត រស់នៅភូមិដូនកែវ ឃុំដូនកែវ ស្រុកពួក លោក ហួរ ហាំ ដែលកំពុងស្នាក់នៅខ្ទមតូចមួយ ជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ រៀបរាប់ថា ផ្ទះរបស់លោក ចាស់ទ្រុឌទ្រោម ពេលមានភ្លៀងធ្លាក់ម្តងៗ ពិបាកវេទនា និងប្រឈមការបាក់រលំ។
លោកថា គ្រួសារលោក បានដាក់ពាក្យស្នើសុំទៅអាជ្ញាធរ ដើម្បីស្នើជួសជុលផ្ទះជាច្រើនខែមកហើយ អាជ្ញាធរអប្សរាមិនទាន់ឆ្លើយតបនៅឡើយទេ។
លោក ហួរ ហាំ៖ «ផ្ទះទ្រុឌទ្រោមត្រូវការធ្វើថ្មី ឬជីកស្រះ ដើម្បីយកទឹកដាំបន្លែក៏ធ្វើមិនកើត ហើយបើសិនរោងយើងធ្វើហើយ គេចុះមករុះរើ យើងចំណាយធ្វើគេចុះរុះរើ»។
អ្នកភូមិម្នាក់ទៀត រស់នៅស្រុកប្រាសាទបាគង ថ្លែងសុំលាក់ឈ្មោះ ព្រោះបារម្ភពីសុវត្ថិភាព ឱ្យដឹងថា វិធានការរបស់អាជ្ញាធរអប្សរាមានស្តង់ដារពីររវាងអ្នកមាន និងអ្នកក្រ។
លោកបញ្ជាក់ថា ប្រសិនបើអ្នកមានទ្រព្យធូរធារ អាចសង់ផ្ទះ និងរបងបានដោយងាយ ក៏ប៉ុន្តែបើពលរដ្ឋក្រីក្រវិញ ពិបាកនឹងសាងសង់ និងមិនអនុញ្ញាតឱ្យសាងសង់។
ពលរដ្ឋថ្លែងលាក់ឈ្មោះ៖ «ការឈឺចាប់ធ្ងន់ដូចសម័យ ប៉ុល ពត ម្នាក់ៗបងប្អូនស្អប់ មន្ត្រីអាជ្ញាធរអប្សរា ពុករលួយនិយាយឱ្យចំទៅ កុំសួររកមុខ វាមានល្បិច»។
ថ្មីៗនេះ អាជ្ញាធរជាតិអប្សរាបានចេញសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានមួយ បំភ្លឺថា ថ្មីៗនេះបុរសឈ្មោះ ភឿន សុភាព មុខរបរជាប៉ូលិស បានលួចសាងសង់ស្ពានផ្លូវបេតុង អមដោយឥដ្ឋធ្វើស្ពាន និងជីកស្រះខុសច្បាប់ ក្នុងតំបន់ការពារ១ នៃរមណីយដ្ឋានអង្គរ កៀកនឹងប្រាសាទកោះហូរ។
រីឯអាជ្ញាធរជាតិអប្សរា បានចុះរុះរើសំណង់ខុសច្បាប់ទាំងនេះ ហើយអំពាវនាវឱ្យពលរដ្ឋ ចូលរួមការពារសកម្មភាពខុសច្បាប់ ធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ព្រលឹងជាតិខ្មែរ។
ឆ្លើយតបអាជ្ញាធរជាតិអប្សរា លោក ឡុង កុសល មានប្រសាសន៍ថា តំបន់ដែលពលរដ្ឋកំពុងរស់នៅ ជាប្រភពនៃតំបន់បុរាណដ្ឋាន និងសំបូរដោយប្រាសាទបុរាណជាច្រើន ដែលត្រូវការពារ មិនអាចកាត់ឆ្វៀលចេញពីការគ្រប់គ្រងរបស់អាជ្ញាធរជាតិអប្សរាបានទេ។
លោកបន្ថែមថា បារាយខាងលិច ឋិតក្នុងសង្កាត់ទឹកវិល ជាប់នឹងស្រុកពួក ជារចនាសម្ព័ន្ធផ្លូវទឹកបុរាណ ដែលអាជ្ញាធរបានជីកស្ដារស្ទឹងជាច្រើន មានបណ្ដាញប្រព័ន្ធធារាសាស្ត្រ កាលពីសម័យអង្គរ ដើម្បីរក្សាស្ថានភាពដើម លើកកម្ពស់សេដ្ឋកិច្ចជាតិក្នុងវិស័យកសិកម្ម។
លោក ឡុង កុសល៖ «ទីកន្លែងហ្នឹងសំបូរប្រាសាទ អ្វីដែលសំខាន់ជាងគេ យើងត្រូវដឹងថា បារាយទឹកថ្លាយើងហៅថា បារាយខាងលិច ដែលព្រះរាជាសម័យអង្គរ។ នេះហើយជាប្រភពដែលយើងត្រូវការពារ»។
លោក ឡុង កុសល បន្ថែមថា ពលរដ្ឋចង់ជួសជុលផ្ទះ ត្រូវដាក់ពាក្យស្នើសុំតាមរយៈអាជ្ញាធរភូមិ/ឃុំ ហើយអាជ្ញាធរជាតិអប្សរានឹងចុះពិនិត្យ ផ្តល់យោបល់មុននឹងអនុញ្ញាត។ លោកបញ្ជាក់ថា នៅរយៈពេលប៉ុន្មានខែចុងក្រោយនេះ អាជ្ញាធរអប្សរាបានអនុញ្ញាតឱ្យពលរដ្ឋជួសជុលផ្ទះសម្បែងជិត ១ពាន់ខ្នង។
ជុំវិញរឿងនេះ អ្នកគ្រប់គ្រងការិយាល័យអង្គការលីកាដូ ប្រចាំខេត្តសៀមរាប លោក អ៊ិន គង់ជិត ស្នើឱ្យអាជ្ញាធរជាតិពិនិត្យមើលករណីនេះឡើងវិញ ដោយរៀបចំវេទិកាថ្នាក់ជាតិ និងពិគ្រោះយោបល់ម្តងទៀត ពីគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធ ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមរបស់ពលរដ្ឋឱ្យចំគោលដៅ។
លោក អ៊ិន គង់ជិត៖ «អង្គការយូណេស្កូ យើងស្នើសុំឱ្យមានការបន្ធូរបន្ថយឡើងវិញ នូវលក្ខខណ្ឌទាំងឡាយណាដែលតឹងតែង ដែលវាប៉ះពាល់ជីវភាពរស់នៅ របស់ពលរដ្ឋ។ សូមបន្ធូរបន្ថយ និងងាកមកគោរពសិទ្ធិលំនៅឋាន សិទ្ធិរស់រានមានជីវិត និងផ្តល់ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិជូនពលរដ្ឋ។ អាហ្នឹងទើបបានសង្គមមានសន្តិភាព នាំមកនូវសុខដុមរមនា»។
ក្រុមពលរដ្ឋដែលចូលរួមតវ៉ាទាំងនេះ គឺជាអ្នកស្រុកអង្គរ ដែលរស់នៅយូរយារមកហើយ។ រីឯពលរដ្ឋដែលទើបតែតាំងទីលំនៅក្នុងតំបន់អង្គរ ក្រោយឆ្នាំ ២០០៤ អាជ្ញាធរបានចាត់ទុកថា ជាសំណង់ខុសច្បាប់ ដែលត្រូវរុះរើលំនៅឋាន ទៅរស់នៅទីតាំងថ្មី ក្នុងតំបន់រុនតាឯក ស្រុកបន្ទាយស្រី ដែលអាជ្ញាធរបានរៀបចំដីសម្បទានសង្គមកិច្ច។
កន្លងទៅ អតីតរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងដែនដី លោក ជា សុផារ៉ា ថ្លែងជាសាធារណៈថា ក្រសួងបានរកឃើញសំណង់ខុសច្បាប់ជាង ៨ ពាន់ករណី (៨.៤០០) ក្នុងឧទ្យានអង្គរចន្លោះឆ្នាំ២០១៩ ដល់ឆ្នាំ២០២២ ។ លោកបានហៅសំណង់ទាំងនោះថា ជា "សំណង់ខុសច្បាប់ដែលគួរឲ្យខ្មាសអៀន"។
រីឯរបាយការណ៍របស់អង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិចេញផ្សាយ កាលពីឆ្នាំ ២០២២ ឱ្យដឹងថា មានពលរដ្ឋ០១ម៉ឺន គ្រួសារ (១០.០០០) ដែលរស់នៅក្នុងតំបន់អង្គរ ត្រូវបណ្ដេញចេញដោយបង្ខំ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។