អ្នកភូមិនៅខេត្តព្រះវិហារ ដាក់វេនគ្នាដេកយាមស្រូវ ព្រោះបារម្ភខ្លាចតំណាងក្រុមហ៊ុន ហេង ហ្វូ គ្រុប ស៊ូហ្គឺរ អីនដាស្ទ្រី (Hengfu Group Sugar Industry) លួចច្រូតស្រូវពួកគាត់ទៀត បើទោះជាពួកគាត់មួយចំនួនព្រមធ្វើកិច្ចសន្យាប្រគល់ដីឱ្យទៅភាគីក្រុមហ៊ុនរួចហើយក្ដី។ មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលថា ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញពលរដ្ឋ ពីសំណាក់ក្រុមហ៊ុន និងអាជ្ញាធរនេះ គឺជាការរំលោភសិទ្ធិពលរដ្ឋធ្ងន់ធ្ងរ។
ជនជាតិដើមភាគតិចកួយជាច្រើនគ្រួសារ រស់នៅក្នុងឃុំម្លូព្រៃពីរ ស្រុកឆែប ព្រួយបារម្ភអំពីជីវភាពកាន់តែលំបាក ខណៈដែលស្រូវរបស់ពួកគាត់ជាច្រើនហិកតារ ត្រូវបានបក្ខពួកតំណាងក្រុមហ៊ុន ហេង ហ្វូ លោក ឈៀង គង់នៅ រារាំងមិនឱ្យប្រមូលផល។ ចំណែកពលរដ្ឋខ្លះ ត្រូវបង្ខំចិត្តធ្វើកិច្ចសន្យាប្រគល់ដី ដែលពួកគាត់ធ្លាប់អាស្រ័យផល ឱ្យទៅក្រុមហ៊ុន ដើម្បីជាថ្នូរបានប្រមូលផលស្រូវនៅឆ្នាំនេះ។
តំណាងសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគកួយ លោក សឿន ថា ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីនៅថ្ងៃទី៣០ ខែតុលា ថា កាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែតុលា អភិបាលរងខេត្តព្រះវិហារ លោក យឹម បញ្ញា និងអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន រួមនឹងភាគីក្រុមហ៊ុន គឺលោក ឈៀង គង់នៅ បានចុះមកដោះស្រាយវិវាទដីធ្លីជូនដល់ពលរដ្ឋម្ដងទៀត ក្រោយពីពួកកាត់បានប្ដឹងទៅអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ ជុំវិញបក្ខពួកលោក ឈៀង គង់នៅ លួចច្រូតស្រូវរបស់អ្នកភូមិទៅលក់។ នៅក្នុងជំនួបនោះ លោកថា អាជ្ញាធរមិនបានដោះស្រាយបញ្ហា ដែលពលរដ្ឋស្នើសុំនោះទេ។ ប៉ុន្តែ អភិបាលរងខេត្ត លោក យឹម បញ្ញា បានគំរាមឱ្យអ្នកភូមិ ប្រមាណ ៤០គ្រួសារ ដែលមានឈ្មោះក្នុងអង្គប្រជុំនោះថា ត្រូវធ្វើកិច្ចសន្យាប្រគល់ដីឱ្យទៅភាគីក្រុមហ៊ុន ទើបអាចមានសិទ្ធិប្រមូលផលស្រូវបាន។
ភ្លាមៗ នោះ លោកថា ដោយសារតែក្ដីបារម្ភ អ្នកភូមិក៏ព្រមធ្វើកិច្ចសន្យាប្រគល់ដី ឱ្យទៅភាគីក្រុមហ៊ុន ដើម្បីជាថ្នូរបានប្រមូលផលស្រូវ នៅឆ្នាំនេះ។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្ដី មកដល់ពេលនេះ លោក សឿន ថា អះអាងថា មានពលរដ្ឋប្រមាណ ៤០គ្រួសារ ដែលបានធ្វើកិច្ចសន្យាហើយនោះ នៅតែមិនទាន់អាចប្រមូលផលស្រូវបានដដែល ដែលជាហេតុធ្វើឱ្យពួកគាត់ដាក់វេនគ្នាទៅដេកយាមស្រូវ ព្រោះបារម្ភខ្លាចតំណាងក្រុមហ៊ុន និងអាជ្ញាធរកុហក ហើយលួចច្រូតស្រូវរបស់ពួកគាត់ទៀត។
លោក សឿន ថា៖ «យើងធ្វើកិច្ចសន្យា ថាបានចូលទៅច្រូតស្រូវដោយស្រួល។ ប៉ុន្តែ ពេលធ្វើកិច្ចសន្យារួច បែរជាអត់បានស្រួលតាមអំពើចិត្ត ដូចដែលយើងចង់បាន ព្រោះស្រូវវាអត់ចាំយើងទេ តែវាទុំ គឺទុំហើយ ពួកយើងចាំតែទទួលកំហុស។ និយាយរួមទៅ ពួកគេមិនបានធ្វើ ក៏យកផល។ គេធ្វើ ក៏ចាំតែទទួលផលល្អ សម្រាប់ពលរដ្ឋយើង ចាំតែខុសទាំងស្រុង។ នេះជារឿងអយុត្តិធម៌មែនទែន សម្រាប់ពួកខ្ញុំ ដែលជាជនជាតិដើមភាគតិច»។
អ្នកភូមិអះអាងស្រដៀងៗ គ្នាថា ការធ្វើកិច្ចសន្យាប្រគល់ដីអាស្រ័យផលឱ្យទៅភាគីក្រុមហ៊ុននេះ គឺធ្វើឡើងទាំងបង្ខំចិត្ត ដោយសារតែពួកគាត់គ្មានជម្រើស ហើយទ្រាំនឹងការគំរាមកំហែងរបស់អាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន និងតំណាងក្រុមហ៊ុនពុំបាន។ បន្ថែមពីនោះ អ្នកភូមិបារម្ភខ្លាចមិនបានប្រមូលផលស្រូវ ធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ជីវភាព ព្រោះថា ការធ្វើស្រែនេះ ពួកគាត់ត្រូវចំណាយដើមទុនច្រើន ហើយលុយទាំងនោះបានពីការខ្ចីបុលគេទៀត។
វិទ្យុអាស៊ីសេរី ពុំអាចទាក់ទងអភិបាលខេត្តព្រះវិហារលោក គីម រិទ្ធី និងអភិបាលរងខេត្ត លោក យឹម បញ្ញា ដើម្បីឆ្លើយតបជុំវិញរឿងនេះបានទេ នៅថ្ងៃទី៣០ ខែតុលា ដោយសារហៅទូរស័ព្ទចូល តែគ្មានអ្នកទទួល។
រីឯអភិបាលស្រុកឆែបស្ដីទី លោក អ៊ុំ សុភឿន ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរី នៅថ្ងៃទី៣០ តុលាថា វិវាទដីធ្លីរវាងក្រុមហ៊ុនចិន និងជនជាតិដើមភាគតិចកួយនេះ អាជ្ញាធរបានដោះស្រាយបានមួយចំនួនធំហើយ ក្នុងនោះមានពលរដ្ឋព្រមធ្វើកិច្ចសន្យាប្រគល់ដីឱ្យទៅភាគីក្រុមហ៊ុនវិញ។ លោកបន្តថា ដីនោះគឺជាដីក្រុមហ៊ុន ដែលគ្រប់គ្រងដោយរដ្ឋ គ្មានបុគ្គលណាមួយអាចរំលោភបំពាន ហើយអាស្រ័យផលតាមអំពើចិត្តបាននោះទេ។ លោកគំរាមថា ប្រសិនបើពលរដ្ឋណាមួយ នៅតែបន្តអាស្រ័យផលលើដីនោះទៀត ពលរដ្ឋនោះនឹងប្រឈមចំពោះមុខច្បាប់។
លោក អ៊ុំ សុភឿន៖ «ដីនឹងប្រគល់ឱ្យទៅក្រុមហ៊ុនគ្រប់គ្រងវិញ ព្រោះដីនោះជាដីរបស់រដ្ឋ ហើយលោក ឈៀង គង់នៅ នោះ ក៏ដូចគ្នាដែរ ត្រូវប្រគល់ដីនោះ ឱ្យទៅក្រុមហ៊ុនដូចគ្នា។ ដីរបស់រដ្ឋអត់មានបុគ្គលណាមករំលោភបំពានពីរដ្ឋបានទេ។ ដីទាំងអស់ហ្នឹង មិនមែនដីរបស់ប្រជាពលរដ្ឋទេ ជាដីក្រុមហ៊ុន បើដីរបស់ពលរដ្ឋទាល់តែមានប័ណ្ណរឹង គ្មាននរណាទៅដកហូត។ យល់ទេ?រឿងនេះ គឺរឿងអាស្រ័យផលទេ មិនមែនរឿងដីទេ»។
ទាក់ទិនរឿងនេះ អនុប្រធានផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស ដីធ្លី និងធនធានធម្មជាតិ នៃសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក (Adhoc) លោក យិន ម៉េងលី សង្កេតឃើញថា ពលរដ្ឋដែលមានវិវាទដីធ្លីនៅខេត្តព្រះវិហារ កំពុងប្រឈមនឹងបាត់បង់ដីអាស្រ័យផលនៅឆ្នាំក្រោយផង និងបារម្ភខ្លាចមិនបានប្រមូលផលស្រូវនៅឆ្នាំនេះផង ដែលជាហេតុធ្វើឱ្យពួកគាត់ពិបាកសម្រេចចិត្ត ហើយព្រមធ្វើកិច្ចសន្យាទាំងបង្ខំ។
លោកបន្តថា ករណីនេះ មិនគួរអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធដាក់សម្ពាធតែមកលើពលរដ្ឋនោះទេ។ អាជ្ញាធរគួរតែផ្ដល់ឱកាសឱ្យពលរដ្ឋប្រមូលផលស្រូវជាមុនសិន ហើយចាំដោះស្រាយវិវាទដីធ្លីនៅពេលក្រោយ។ លោកបន្ថែមថា ទង្វើរបស់អាជ្ញាធរ និងក្រុមហ៊ុន ដែលធ្វើទុក្ខបុកម្នេញពលរដ្ឋនេះ គឺជាការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរ។
លោក យិន ម៉េងលី៖ «អ៊ីចឹង រដ្ឋអាចធ្វើការកែប្រែឡើងវិញ ចំពោះរឿងនេះ កុំឱ្យក្រុមហ៊ុនយកដីទៅទុកចោល កុំឱ្យក្រុមហ៊ុនយកដីទៅជួលថែមទៀត ហើយប្រជាពលរដ្ឋគាត់ឃើញដីទុកចោល ពួកគាត់ទៅអាស្រ័យដាំដុះហើយ។ រឿងនេះ ជារឿងរបស់អាជ្ញាធរ ជារឿងរបស់រដ្ឋ ដែលត្រូវតែធ្វើការពិចារណាទៅលើជីវភាពរបស់ពលរដ្ឋ ពិចារណាទៅលើដីសម្រាប់បង្កបង្កើនផលសម្រាប់កសិករ។ ចំណែកដីយកទៅទុកចោល ហើយប្រជាកសិករយើងអត់មានដី នេះគឺជាបញ្ហាមួយដែលរដ្ឋាភិបាល ត្រូវតែពិចារណាឡើងវិញ ពាក់ព័ន្ធនឹងក្រុមហ៊ុន ត្រូវកាត់ឆ្វៀលពីក្រុមហ៊ុនមកឱ្យប្រជាពលរដ្ឋវិញ ប្រសិនជាក្រុមហ៊ុនយកដីទៅទុកចោល»។
ពលរដ្ឋលើកឡើងថា កន្លងទៅនេះ អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធកៀបសង្កត់បានតែអ្នកភូមិស្លូតត្រង់ ចំណែកឯភាគីក្រុមហ៊ុនប្រព្រឹត្តខុសច្បាប់ ដូចជា គំរាមបាញ់ពលរដ្ឋ ដកហូតគោយន្តពលរដ្ឋទៅរក្សាទុកដោយខុសច្បាប់ និងចូលទៅលួចច្រូតស្រូវអ្នកភូមិយកទៅលក់តាមអំពើចិត្តជាដើមនោះ ពុំឃើញអាជ្ញាធរលើកមកនិយាយ ដើម្បីដាក់បន្ទុកភាគីក្រុមហ៊ុនឡើយ។ ជាពិសេស កាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែតុលា ពលរដ្ឋបានសាកសួរអំពីបញ្ហាជាច្រើន នៅចំពោះមុខ អភិបាលរងខេត្ត លោក យឹម បញ្ញា និងអភិបាលស្រុកឆែបស្ដីទី លោក អ៊ុំ សុភឿន អំពីបញ្ហា ដែលក្រុមហ៊ុនគំរាមកំហែងបាញ់ពួកគាត់មិនឱ្យប្រមូលផលស្រូវ និងការដែលបក្ខពួកលោក ឈាង គង់នៅ លួចច្រូតស្រូវអ្នកភូមិយកទៅលក់ ដើម្បីស្នើអាជ្ញាធរឱ្យដោះស្រាយ ប៉ុន្តែ អាជ្ញាធរមិនបានឆ្លើយតបនោះទេ។ ពលរដ្ឋចោទថា ការដោះស្រាយវិវាទដីធ្លី ដោយបង្ខំឱ្យអ្នកភូមិធ្វើកិច្ចសន្យានេះ គឺធ្វើឡើងតាមការចង់បានរបស់ភាគីក្រុមហ៊ុនប៉ុណ្ណោះ ពុំបានផ្ដោតសំខាន់លើផ្នែកច្បាប់នោះឡើយ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។