ពលរដ្ឋមានជម្លោះដីធ្លីរ៉ាំរ៉ៃជាមួយក្រុមហ៊ុនឯកជន ក្នុងខេត្តស្វាយរៀង និងខេត្តត្បូងឃ្មុំ ប្រមាណ ១រយនាក់ នាំគ្នាដាក់ញត្តិនៅក្រសួងមហាផ្ទៃ និងក្រសួងយុត្តិធម៌ នៅថ្ងៃទី៨ ខែមករា ស្នើសុំរដ្ឋមន្ត្រីទាំងពីររូប ឱ្យជួយដោះស្រាយបញ្ហាឲ្យពួកគាត់ និងអន្តរាគមន៍ដោះលែងសកម្មជនដីធ្លី ២នាក់ ដែលកំពុងជាប់ឃុំក្នុងខេត្តត្បូងឃ្មុំ។
តំណាងប្រជាពលរដ្ឋ មកឃុំអំពិល ស្រុករមាសហែក ខេត្តស្វាយរៀង លោកស្រី ខៀវ សារ៉ុន ឲ្យដឹងថា មូលហេតុដែលពលរដ្ឋតែងនាំមករកកិច្ចអន្តរាគមន៍ពីស្ថាប័នជាតិសំខាន់ៗ មានក្រសួងមហាផ្ទៃ ក្រសួងដែនដី ក្រសួងកសិកម្ម និងក្រសួងយុត្តិធម៌ ដោយសារពលរដ្ឋអស់ជំនឿលើចំណាត់ការរបស់អាជ្ញាធរថ្នាក់ក្រោមជាតិ មិនអាចដោះស្រាយបញ្ចប់វិវាទដីធ្លីបាន ក្រៅតែពីការសន្យាពីមួយពេលទៅមួយពេល។
លោកស្រីរៀបរាប់ថា រយៈពេលជិត ២០ឆ្នាំមកនេះ កសិករប្រមាណ ៤៤០គ្រួសារ នៅមិនទាន់ទទួលបានដំណោះស្រាយក្នុងវិវាទដីធ្លីជាមួយក្រុមហ៊ុនឥណ្ឌា ឈ្មោះ អិន.ខេ.វិនឈ័រ (NK Venture) នៅឡើយទេ គិតចាប់តាំងពីមានទំនាស់ក្នុងឆ្នាំ២០១០ មក។ លោកស្រីបន្តទៀតថា ខាងអាជ្ញាធរមិនត្រឹមតែមិនអាចជួយដោះស្រាយបញ្ហាឲ្យពលរដ្ឋបានទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងគំរាមកំហែងចាប់ខ្លួនពលរដ្ឋ បើមានអ្នកណាហ៊ានចូលមើលដីស្រែចម្ការនៅតំបន់មានជម្លោះ។
តំណាងពលរដ្ឋរូបនេះ ស្នើដល់រដ្ឋមន្ត្រីនៃក្រសួងពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ ជួយពន្លឿនដំណោះស្រាយដីធ្លីឲ្យពលរដ្ឋឲ្យបានឆាប់៖ « ពួកខ្ញុំតែងតែអំពាវនាវរកយុត្តិធម៌សម្រាប់កសិករ គឺអត់ដែលមានយុត្តិធម៌សម្រាប់កសិករទេ។ ក្រុមហ៊ុនសាសន៍គេ គឺអាជ្ញាធរទៅការពារ ទៅឲ្យក្រុមហ៊ុនធ្វើអ្វីលើដីពួកខ្ញុំក៏បានដែរ ប៉ុន្តែពួកខ្ញុំជាម្ចាស់អត់មានសិទ្ធិទៅធ្វើអ្វីនៅលើដីទេ។ ពួកយើងទៅដឹងតែចាប់ហើយ។ អ៊ីចឹង ! ខ្ញុំអំពាវនាវឲ្យសម្ដេច ស ខេង ជួយធ្វើការងារហ្នឹង ឲ្យប្រជាពលរដ្ឋ បានសុខស្រួលផង។ ខ្ញុំយល់ថាកន្លែងណា ក៏គេចង់បានការអភិវឌ្ឍដែរ ក៏ប៉ុន្តែការអភិវឌ្ឍហ្នឹង ឲ្យមើលពីស្ថានភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋផង។ បើអភិវឌ្ឍទៅមានតែទឹកភ្នែកដដែល ពួកខ្ញុំអត់ត្រូវការទេ » ។
ផ្ទៃដីជិត ៧រយហិកតារ ដែលអ្នកភូមិតវ៉ានោះ ជាប់ពាក់ព័ន្ធជាមួយប្រជាពលរដ្ឋចំនួន ៥ភូមិ គឺភូមិរមាសហែក ភូមិស្រែឫស្សី ភូមិអំពិល ភូមិស្រែពពេល ភូមិកំពង់ត្របែក ស្ថិតក្នុងឃុំគគីរ និងឃុំអំពិល ស្រុករមាសហែក ខេត្តស្វាយរៀង។
អ្នកស្រុករមាសហែក បញ្ជាក់ថា ដីនោះ ពួកគាត់ធ្លាប់បានដាំដុះអាស្រ័យផលពីឆ្នាំ១៩៨០ ដល់ឆ្នាំ១៩៨៤ មុនពេលអាជ្ញាធរយកដីនោះទៅរក្សាទុកក្រោមហេតុផលថា ជាសម្បត្តិរបស់រដ្ឋ។ ក្រោយមកទៀត អ្នកភូមិបាននាំគ្នាតវ៉ាកាន់កាប់លើដីនោះវិញជាបន្តបន្ទាប់។
លុះដល់ចុងឆ្នាំ២០១០ អាជ្ញាធរបានធ្វើសម្បទានដីនៅតំបន់នោះទៅឲ្យក្រុមហ៊ុន អិន.ខេ.វិនឈ័រ (NK Venture) ក្នុងរូបភាពដាំអំពៅ ប៉ុន្តែក្រោយមកពលរដ្ឋឮដំណឹងថា ម្ចាស់ក្រុមហ៊ុននោះ បានក្ស័យធនបាត់ខ្លួនមួយរយៈ ហើយឃើញមានសកម្មភាពឈូសឆាយដីនោះឡើងវិញ។
ទន្ទឹមគ្នានេះដែរ ពលរដ្ឋមានជម្លោះដីធ្លីមួយក្រុមទៀត ដែលមកពីឃុំត្រពាំងព្រីង ស្រុកតំបែរ ខេត្តត្បូងឃ្មុំ ក៏ដាក់ញត្តិស្នើសុំកិច្ចអន្តរាគមន៍ពីរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌និងក្រសួងមហាផ្ទៃ ឲ្យជួយដោះលែងតំណាងពលរដ្ឋ ២នាក់ ដែលកំពុងជាប់ក្នុងពន្ធនាគារ។
តំណាងពលរដ្ឋ គឺលោក សែម ចំណាន ស្នើសុំក្រសួងទាំងពីរ បើកការស៊ើបអង្កេត និងពិនិត្យមើលសំណុំរឿងសកម្មជនដីធ្លី ២នាក់ឡើងវិញ បន្ទាប់ពីសាលាឧទ្ធរណ៍សម្រេចតម្កល់សាលក្រមសាលាដំបូងខេត្តត្បូង ដោយបន្តឃុំខ្លួនលោក សែម សាង និងលោក ផុន ឈឿន ដាក់ក្នុងពន្ធនាគារតទៅទៀត។
តំណាងពលរដ្ឋរូបនេះ ឲ្យដឹងថា លោក សែម សាង និងលោក ផុន ឈឿន ត្រូវបានសមត្ថកិច្ចចាប់ខ្លួនពួកគេយកទៅឃុំឃាំងនៅពន្ធនាគារ ដោយគ្មានដីកាត្រឹមត្រូវពីតុលាការ អស់រយៈពេលជាង ៣ខែហើយ ក្រោយពីពួកគាត់សកម្មក្នុងការតវ៉ាទាមទារដីព្រៃសហគមន៍ពីក្រុមហ៊ុនមកវិញ៖ « ជាចុងក្រោយ ខ្ញុំសូមសំណូមពរទៅក្រសួងយុត្តិធម៌ សូមឲ្យដោះលែងតំណាងពលរដ្ឋទាំងពីររូបហ្នឹង ហើយទម្លាក់រាល់ការចោទប្រកាន់មើលតំណាងទាំងពីររូបហ្នឹង ក៏ដូចជាសកម្មជនដីធ្លីនៅគ្រប់ខេត្តទាំងអស់។ សម្រាប់ពួកខ្ញុំនៅខេត្តត្បូងឃ្មុំ សូមឲ្យគាត់ទម្លាក់ចោលការចោទប្រកាន់មកលើតំណាងសហគមន៍ ក៏ដូចជារូបខ្ញុំដែលមានបទចោទដូចគ្នា » ។
លោក សែម សាង និងលោក ផុន ឈឿន ធ្លាប់បានចូលខ្លួនបំភ្លឺនៅសាលាដំបូងខេត្តត្បូងឃ្មុំ តាមដីកាកោះហៅរបស់តុលាការ ទាក់នឹងការចោទប្រកាន់អ្នកទាំងពីរ រឿងប្រើហិង្សា និងលាក់ទុកអាវុធ។ តំណាងពលរដ្ឋទាំងពីរ រងបណ្ដឹងជាបន្តបន្ទាប់ពីខាងអាជ្ញាធរ និងក្រុមហ៊ុនចិន ឈ្មោះ ហាមិនីវេន អ៊ិនវេសមេន (Hamenivent Investment) ថា ញុះញង់ឲ្យប្រជាពលរដ្ឋចេញតវ៉ារកដំណោះស្រាយរឿងដីធ្លី នៅតំបន់នោះ ក្រោយពីពួកគេនាំពលរដ្ឋទៅឃាត់សកម្មភាពកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើក្នុងព្រៃសហគមន៍។
លុះមកថ្ងៃទី១៧ និងថ្ងៃទី១៨ ខែតុលា ឆ្នាំ២០១៩ សមត្ថកិច្ចស្រុកតំបែរ បានចាប់ខ្លួនតំណាងពលរដ្ឋទាំងពីរនាក់ ដោយគ្មានមូលហេតុច្បាស់លាស់ បន្ទាប់ពីពួកគេវិលត្រឡប់មកពីចូលរួមសិក្ខាសាលាចិញ្ចឹមមាន់នៅខេត្តកំពង់ឆ្នាំងវិញ។
ដីព្រៃសហគមន៍នៅស្រុកតំបែរ មានចំនួន ១៤សហគមន៍ និងមានទំហំជាង ៥ពាន់ហិកតារ ស្ថិតនៅក្នុងឃុំមួយចំនួន ដូចជា ឃុំត្រពាំងព្រីង ដែលមានដីព្រៃសហគមន៍ច្រើនជាងគេ ឃុំគោកស្រុក និងឃុំសេដា។
ព្រៃសហគមន៍ទាំងនោះ ត្រូវបានជនល្មើសកាប់រានអស់ទាំងស្រុង ដើម្បីធ្វើជាសម្បត្តិផ្ទាល់ខ្លួន ភាគច្រើននៅចន្លោះឆ្នាំ២០០៨ និង ២០០៩។ ដោយឡែក ព្រៃសហគមន៍ត្រពាំងព្រីង ត្រូវបានជនល្មើសឈូសឆាយអស់ទាំងស្រុង កាលពីឆ្នាំ២០១៣។ បច្ចុប្បន្ន ដីព្រៃសហគមន៍ភាគច្រើន ត្រូវបានអ្នកមានប្រាក់ និងមានអំណាចគ្រប់គ្រង ហើយពួកគេដាំកៅស៊ូ ស្វាយចន្ទី និងដំឡូងជាដើម។
កាលពីឆ្នាំ២០១៥ ប្រជាសហគមន៍ និងមន្ត្រីអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលបានដាក់ពាក្យប្ដឹងបុគ្គលមួយចំនួន អំពីការកាប់រាន និងឈូសឆាយដីព្រៃសហគមន៍អស់រាប់ពាន់ហិកតារ ទៅសាលាដំបូងខេត្តកំពង់ចាម ព្រោះពេលនោះ ខេត្តត្បូងឃ្មុំ នៅមិនទាន់មានស្ថាប័នតុលាការនៅឡើយ។ បុគ្គលទាំងនោះ ដូចជាលោក ជី វិន ដែលមានងារជាឯកឧត្ដម លោក ឆាយ ជ្រាយ មានងារជាឧកញ៉ា។ លោក ផេង ប៉េងគី បច្ចុប្បន្នជាអធិការរងស្រុកតំបែរ លោក លី ភាព ជាមេបញ្ជាការសឹករងស្រុកតំបែរ និងលោក ឃុត ភ័ណ្ឌ។
នាយករងទទួលបន្ទុកផ្នែកឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សនៃអង្គការ លីកាដូ (LICADHO) លោក អំ សំអាត ថ្លែងថា ការគំរាមកំហែងពលរដ្ឋមិនឲ្យចូលកាន់កាប់ដីធ្លីរបស់ពួកគេ និងការប្រើប្រព័ន្ធតុលាការ ដើម្បីបំបិទសិទ្ធិពលរដ្ឋឲ្យឈប់តវ៉ារឿងដីធ្លី មិនមែនជាយន្តការដោះស្រាយបញ្ចប់បញ្ហាដីធ្លីឡើយ ហើយរឹតតែធ្វើឲ្យបញ្ហាបន្តអូសបន្លាយតទៅទៀត មិនចេះចប់។ លោកយល់ថា អាជ្ញាធរគួរប្រើយន្តការដោះស្រាយ ដោយអហិង្សា តម្លាភាព និងយុត្តិធម៌ ដើម្បីបញ្ចប់វិបត្តិបញ្ហាដីធ្លីដ៏រ៉ាំរ៉ៃមួយនេះ៖ « គួរណាស់តែក្រសួងដែលពាក់ព័ន្ធ ឬក៏សមត្ថកិច្ចដែលពាក់ព័ន្ធ ធ្វើការដោះស្រាយបញ្ហាដីធ្លីហ្នឹង សម្រាប់ពួកគាត់ទៅ ដើម្បីបញ្ចប់វិបត្តិហ្នឹង ពីព្រោះបើគាត់នៅតែឡើងមកតវ៉ាបែបនេះ គឺជាស្ថានភាពមិនល្អទេ។ គេមើលឃើញថា ទិដ្ឋភាពបញ្ហាដីធ្លីនេះ នៅតែកើតមានជាបន្តទៅទៀត។ មួយទៀត នៅត្បូងឃ្មុំ គួរណាស់តែពិចារណា ក្នុងការឲ្យតំណាងពលរដ្ឋនៅក្រៅឃុំបណ្ដោះអាសន្ន មានលោក សែម សាង និង ផុន ឈឿន ហើយពន្លឿននៃការដោះស្រាយបញ្ហាដីធ្លីនៅក្នុងស្រុកតំបែរ ខេត្តត្បូងឃ្មុំ និងស្វាយរៀងឲ្យបានឆាប់ » ។
លោក អំ សំអាត ស្នើដល់ប្រមុខរដ្ឋាភិបាល ឱ្យដាក់ចេញវិធានការដែលមានប្រសិទ្ធភាព ដើម្បីដោះស្រាយវិវាទដីធ្លីនៅគ្រប់បណ្ដា ខេត្តក្រុងទាំងអស់ ឲ្យបានឆាប់ តាមតែអាចធ្វើទៅបាន ដើម្បីរក្សាបានការអនុគ្រោះពន្ធពីសហភាពអឺរ៉ុប។ បញ្ហាដីធ្លីនេះ ក៏ជាចំណុចមួយក្នុងចំណោមចំណុចផ្សេងទៀត សម្រាប់សហភាពអឺរ៉ុប ក្នុងការវាយតម្លៃអំពីស្ថានការណ៍សិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យក្នុងប្រទេសកម្ពុជា៕
( អ្នកខេត្តត្បូងឃ្មុំ និងស្វាយរៀង កាន់រូបថតតំណាងពួកគាត់ ដែលកំពុងជាប់ឃុំ ពេលនាំគ្នាមកដាក់ញត្តិនៅក្រសួងយុត្តិធម៌ និងក្រសួងមហាផ្ទៃ នៅថ្ងៃទី៨ ខែមករា ឆ្នាំ២០២០ សុំដោះស្រាយរឿងដីធ្លី និងដោះលែងតំណាង ២នាក់។ រូប៖ ពលរដ្ឋសហគមន៍ )
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។