មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សលើកឡើងថា រដ្ឋាភិបាល និងអ្នកវិនិយោគទុនចិន មិនទាន់បានបង្ហាញនូវការទទួលខុសត្រូវផ្នែកសីលធម៌ និងសង្គមគ្រប់គ្រាន់នៅឡើយទេ ពាក់ព័ន្ធនឹងករណីបាក់អគារសំណង់ខុសច្បាប់របស់ជនជាតិចិននៅខេត្តព្រះសីហនុ បណ្តាលឱ្យខ្មែរស្លាប់ ២៨នាក់។ ពួកគេចង់ឃើញរដ្ឋាភិបាលចិនចេញមុខមកសុំទោសប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ជាសាធារណៈចំពោះបញ្ហានេះ ដើម្បីបង្ហាញពីគំរូនៃការទទួលខុសត្រូវខ្ពស់ និងកសាងទំនុកចិត្តឡើងវិញជាមួយពលរដ្ឋខ្មែរ។
មន្ត្រីផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស និងជាអ្នកនាំពាក្យសមាគមអាដហុក (Adhoc) លោក ស៊ឹង សែនករុណា មើលឃើញទង្វើរបស់ស្ថានទូតចិននៅកម្ពុជាឆ្លើយតបទៅនឹងករណីសោកនាដកម្មនេះ ថា ធ្វើឡើងហាក់បីដូចជាអល់អែក ឬស្ទាក់ស្ទើរនៅឡើយ និងថាហាក់មានភាពយឺតយ៉ាវ ក្នុងការចេញមុខមកអះអាងអំពីកំហុសឆ្គងរបស់ជនជាតិខ្លួន។ លោកថា ក្នុងនាមជាជាតិសាសន៍មួយដែលមានអរិយធម៌ជាយូរលង់មកហើយនោះ រដ្ឋាភិបាលចិនគួរតែហ៊ានចេញមុខមកសុំទោសប្រជាជាតិខ្មែរ ជាពិសេសក្រុមគ្រួសារជនរងគ្រោះចំពោះបញ្ហាមួយនេះជាសាធារណៈ៖ «ក្នុងនាមជាជាតិសាសន៍មួយមានការទទួលខុសត្រូវ រដ្ឋាភិបាលចិន ក៏ដូចជាតំណាងស្ថានទូតចិនប្រចាំកម្ពុជានោះ គួរតែមានការចេញលិខិតជាលាយលក្ខណ៍អក្សរមួយដើម្បីប្រកាសជាផ្លូវការថា រដ្ឋាភិបាលមានការសុំទោសចំពោះការណ៍ដែលជនជាតិចិន ដែលបានមកធ្វើការវិនិយោគ ជាពិសេសក្នុងអាគារហ្នឹង មានការធ្វើឱ្យបាត់បង់អាយុជីវិត របស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ និងមានរបួសជាសោកនាដកម្មហ្នឹង គួរតែសុំទោស និងមានការប្តេជ្ញាចិត្តមួយ ដើម្បីឱ្យមានជំនឿចិត្តថាក្រុមវិនិយោគទុន ឬក៏ម្ចាស់អាគារសាងសង់ទាំងអស់ មានការប្តេជ្ញាចិត្តដើម្បីធ្វើយ៉ាងណាឱ្យការសាងសង់របស់ខ្លួន កំពង់សាងសង់ក្តី ឬសាងសង់ខាងមុខហ្នឹង គឺពិតជាអាគារដែលមានគុណភាពដែលអាចជឿទុកចិត្តបាន មិនអាចមានបង្កបញ្ហាទាំងអស់ហ្នឹងមកលើពលរដ្ឋកម្ពុជាទៀតទេ»។
លោក សឹង សែនករុណា បន្តថា ការចេញមុខមកសុំទោសប្រជាជាតិខ្មែរនេះ នឹងសបញ្ជាក់ឱ្យឃើញថា ជាការទទួលខុសត្រូវផ្នែកសីលធម៌មួយដ៏ខ្ពស់ និងក៏ជាការបង្កើតឱ្យមាននូវការកសាងទំនុកចិត្តឡើងវិញដែរ រវាងពលរដ្ឋកម្ពុជា ជាមួយនឹងវិនិយោគទុនរបស់ជនជាតិចិននៅកម្ពុជា ខណៈដែលពួកគេកំពុងតែមើលឃើញ ពីភាពអវិជ្ជមានជាច្រើនស្រាប់របស់វិនិយោគទុនចិននៅកម្ពុជានាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។ ផ្ទុយទៅវិញ លោកថា បើសិនជាមិនមានការសុំទោសណាមួយពីរដ្ឋាភិបាលចិនជុំវិញបញ្ហាសោកនាដកម្មនេះទេ នោះពលរដ្ឋខ្មែរអាចមានការប៉ះទង្គិចអារម្មណ៍ផ្លូវចិត្ត បន្តមានអារម្មណ៍អវិជ្ជមានច្រើនជាមួយ ជនជាតិចិន ដោយសារតែពួកគេអាចយល់ថា ចិនមិនបានឱ្យតម្លៃចំពោះអាយុជីវិតរបស់ពលរដ្ឋកម្ពុជា ជាម្ចាស់ស្រុកនោះទេ។
មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលមួយរូបទៀតគឺលោក អំ សំអាត ប្រាប់អាស៊ីសេរីថា ស្ថានទូតចិនគ្រាន់តែបានឆ្លើយតបជាការសោកស្ដាយ និងស្នើឱ្យអាជ្ញាធរកម្ពុជាចាត់វិធានការណ៍លើជនប្រព្រឹត្តិជាជនជាតិខ្លួនតាមផ្លូវច្បាប់ប៉ុណ្ណោះ។ ក៏ប៉ុន្តែ មិនទាន់បានបង្ហាញការទទួលខុសត្រូវផ្នែកសីលធម៌លើសពីនេះនៅឡើយទេ។ លោកបានប្រៀបធៀបករណីនេះ ទៅនឹងករណីដែលជនជាតិជប៉ុនធ្លាប់ប្រព្រឹត្តិអំពើឃាតកម្ម មកលើពលរដ្ឋខ្មែរនាពេលកន្លងទៅ ហើយពេលនោះមានជនជាតិជប៉ុនដទៃទៀត រួមទាំងស្ថានទូតជប៉ុនផង បានចេញមុខមកសុំទោសពលរដ្ឋខ្មែរជុំវិញបញ្ហានោះ៖ «បើយើងគិតពីការទទួលខុសត្រូវវិញ បើយើងធៀបវិញយើងឃើញហើយ កាលពីជប៉ុន សូម្បីគ្រាន់តែប្រជាពលរដ្ឋគេដែលប្រព្រឹត្តិអំពើមកលើពលរដ្ឋខ្មែរនៅក្នុងខេត្ត សៀមរាប គឺស្ថានទូតគេចេញមុខសុំទោសជាសាធារណៈតែម្តង។ នេះជាវប្បធម៌ និងជាសីលធម៌ នៃការទទួលខុសត្រូវខ្ពស់មួយណាស់»។
លោក អំ សំអាត មើលឃើញថា ចិននៅមិនទាន់មានការទទួលខុសត្រូវផ្នែកសីលធម៌នៃការវិនិយោគរបស់ខ្លួននៅឡើយទេនៅកម្ពុជា។ ក្រោយសោកនាដកម្មនៃការបាក់រលំសំណង់អគារ ៧ជាន់ ខុសច្បាប់វិនិយោគដោយជនជាតិចិននៅឯខេត្តព្រះសីហនុរួចមក រដ្ឋាភិបាលចិនតាមរយៈស្ថានទូតរបស់ខ្លួននៅកម្ពុជា បានបង្ហោះសាររំលែកទុក្ខខ្លីមួយនៅលើទំព័រហ្វេសប៊ុកផ្លូវការរបស់ខ្លួន ដោយថែមទាំងជ្រើសរើសមិនបង្ហាញរូបភាពនៃសោកនាដកម្មនោះផង។ ក្រៅពីសម្ដែងក្ដីក្ដុកក្ដួលអំពីឧបទ្ទវហេតុនេះ និងការចូលរួមរំលែកទុក្ខជាមួយជនរងគ្រោះ ស្ថានទូតថា ខ្លួនបានទាក់ទងផ្ទាល់ជាមួយសភាពាណិជ្ជកម្មចិននៅកម្ពុជា និងសហគ្រាសចិននៅខេត្តព្រះសីហនុជាបន្ទាន់ ដើម្បីចូលរួមក្នុងសកម្មភាពសង្គ្រោះបន្ទាន់។ ក៏ប៉ុន្តែ សាររំលែកទុក្ខរបស់ស្ថានទូតចិននាពេលនោះ មិនបានបង្កប់នូវអត្ថន័យសុំទោសប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ចំពោះបញ្ហានេះឡើយ។ តាំងពីពេលបង្ហោះសាររំលែកទុក្ខនោះ រហូតមកទល់ថ្ងៃ២៦ មិថុនា ស្ថានទូតចិនប្រចាំកម្ពុជា ហាក់បានបង្ហាញភាពស្ងប់ស្ងាត់ជុំវិញបញ្ហានេះ ដោយមិនបានរំឭក ធ្វើបច្ចុប្បន្នភាព ឬមិនបានបង្ហោះសកម្មភាពចូលរួមសង្គ្រោះបែបមនុស្សធម៌ណាមួយពីសំណាក់មន្ត្រីទូតណាមួយរបស់ខ្លួននោះឡើយ។ អាស៊ីសេរី នៅមិនទាន់អាចទាក់ទងសុំប្រតិកម្មពីមន្ត្រីស្ថានទូតចិន ប្រចាំកម្ពុជាអំពីការចង់ឱ្យរដ្ឋាភិបាលចិន ចេញមុខសុំទោសពលរដ្ឋខ្មែរជាសាធារណៈជុំវិញ ករណីនេះនៅឡើយទេ។
នៅមុនពេលបិទបញ្ចប់ប្រតិបត្តិការសង្គ្រោះ ប្រមុខដឹកនាំរបបក្រុងភ្នំពេញឯណោះវិញ លោក ហ៊ុន សែន មិនគ្រាន់តែមិនបង្ហាញចេតនាណាមួយទាមទារឱ្យអ្នកវិនិយោគទុនចិន ឬរដ្ឋាភិបាលចិន ចេញមុខសុំទោសពលរដ្ឋខ្មែរដែលរងគ្រោះនោះឡើយ តែថែមទាំងថ្លែងការពារឱ្យមុខមាត់នៃការវិនិយោគរបស់ចិននៅកម្ពុជាទៅវិញ ដោយថែមទាំងថ្កោលទោសពលរដ្ឋខ្មែរគ្នាឯងទាំងឡាយណាដែលចង់ស្តីបន្ទោសចិនទៀតផង៖ «ខ្ញុំសូមថ្កោលទោសជាសាធារណៈទៅលើបញ្ហាទាក់ទងនឹងយកបញ្ហាវិនិយោគរបស់ចិន មកធ្វើការចោទប្រកាន់រាជរដ្ឋាភិបាលថាជាអាយ៉ងរបស់ចិនលក់ដីឱ្យចិន។ ឥឡូវបើថាក្រុងព្រះសីហនុគ្មានអ្នកវិនិយោគចិនទេ សួរថាយើងមានអគារសំណង់ខ្ពស់ៗធំៗយ៉ាងដូច្នេះទេ ? ចំណុចនេះកុំយកបញ្ហាតូចមួយឱ្យក្លាយជាភ្លើងអគ្គិភ័យកម្ទេចភ្លើងក្លាយទៅជាអគ្គិភ័យបំផ្លាញនូវទំនាក់ទំនងបំផ្លាញនូវបរិយាកាសវិនិយោគដែលយើងខិតខំទាក់ទាញយកមក។ អ្នកណាទទួលអ្នកណាខុសត្រូវចាត់ការតាមផ្លូវច្បាប់»។
គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បានស្នើឱ្យរបបក្រុងភ្នំពេញចាត់វិធានការ និងអនុវត្តច្បាប់យ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់ និងឱ្យបានត្រឹមត្រូវវិស័យសំណង់ ជាពិសេសសំណង់អាគាររបស់ជនជាតិចិននេះ ឬសាងសង់ដោយក្រុមហ៊ុនវិនិយោគទុនចិននៅលើទឹកដីកម្ពុជា។
លោក សឹង សែនករុណ ស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាលពិនិត្យមើល និងធ្វើឱ្យមានតុល្យភាពរវាងគោលការណ៍ធុរកិច្ច និងបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស ដោយមិនត្រូវផ្តោតខ្លាំងពេកតែទៅលើការវិនិយោគទុនរបស់បរទេសនោះទេ។ លោកស្នើឱ្យមានការសិក្សាឱ្យបានច្បាស់លាស់ពីប្រវត្តិទទួលខុសត្រូវ និងប្រវត្តិក្រុមហ៊ុនវិនិយោគបរទេសទាំងអស់ដែលមកវិនិយោគនៅកម្ពុជា។ លោក សឹង សែនករុណា ថា លោកចង់ឃើញការវិនិយោគមួយពីសំណាក់ប្រទេសចិន ដែលមានការការពារ ការគោរពសិទ្ធិមនុស្សត្រឹមត្រូវ មានការទទួលខុសត្រូវទាំងផ្នែកសង្គម និងផ្នែកសីលធម៌ ហើយមិនមែនជាការវិនិយោគបែបអានាធិបតេយ្យ ដែលចាំតែកេងប្រយោជន៍ ពីប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះនោះទេ៖ «យើងចង់ឱ្យមានក្រុមត្រួតពិនិត្យត្រឹមត្រូវជាក់លាក់ ត្រួតពិនិត្យសកម្មភាពសារជីវកម្មបរទេសមកវិនិយោគ ហាក់ដូចជាបណ្ដែតបណ្ដោយឱ្យពួកគេធ្វើតាមអំពើចិត្ត ឱ្យខាតបង់ធនធានប្រទេសជាតិ ហើយខ្លះកេងចំណេញលើសនូវអ្វីដែលជាកិច្ចសន្យា អ្នកខ្លះមិនមានច្បាប់ទៅទៀត ... អ៊ីចឹង វាធ្វើឱ្យការវិនិយោគនៅក្នុងប្រទេសយើងមានភាពអានាធិបតេយ្យមែនទែន។ អ៊ីចឹងទៅជនបរទេសគាត់ឆ្លៀតឱកាស ។ យើងមិនមានការរើសអើងលើជនជាតិណាមួយទេ ប៉ុន្តែយើងចង់បានជនជាតិណាមួយដែលមានការប្ដេជ្ញាចិត្តក្នុងការអភិវឌ្ឍប្រទេសកម្ពុជា គឺជួយកម្ពុជាផង។ សូមកុំមកបំផ្លាញនូវធនធានកម្ពុជា»។
នៅឯវេទិកាខ្សែក្រវ៉ាត់ និងផ្លូវរបស់ចិនលើកទីពីរ ដែលបានប្រព្រឹត្តិទៅនៅឯក្រុងប៉េកាំងកាលពីអំឡុងចុងខែមេសា ក្រុមមេដឹកនាំចិនធ្លាប់ប្ដេជ្ញាចិត្តថា ខ្លួននឹងធ្វើយ៉ាងព្យាយាមអនុលោមគម្រោងរបស់ខ្លួនឱ្យស្របតាមបទដ្ឋានអន្តរជាតិ ប្រកបដោយការទទួលខុសត្រូវខ្ពស់ មានការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រឆាំងអំពើពុករលួយជាដើម។ ក៏ប៉ុន្តែ ក្រោយកើតហេតុឧបទ្ទវហេតុដែលពាក់ព័ន្ធនឹងជនជាតិរបស់ខ្លួននៅកម្ពុជា ដែលជាឧទាហរណ៍ច្បាស់នាពេលនេះ គេនៅមិនទាន់ឃើញរដ្ឋាភិបាលចិនបង្ហាញភាពសកម្មភាពរបស់ខ្លួន ចូលរួមទទួលខុសត្រូវផ្នែកសង្គម ផ្នែកមនុស្សធម៌ និងផ្នែកសីលធម៌ឱ្យបានគួរជាទីទុកចិត្តនៅឡើយទេ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។