សង្គមស៊ីវិលរក្សាជំហរធ្វើបាតុកម្មតវ៉ាទាមទារឱ្យមានការដោះលែងលោក កឹម សុខា និងលើកលែងបទចោទប្រកាន់ទាំងឡាយប្រឆាំងលោក សម រង្ស៊ី ក៏ប៉ុន្តែ បាតុកម្មនេះនឹងត្រូវធ្វើនៅពេលក្រោយវិញ។ ពលរដ្ឋមួយចំនួនបញ្ជាក់ថា ពួកគាត់នឹងចូលរួមគាំទ្របាតុកម្មនេះ ដើម្បីជួយស្រោចស្រង់ស្ថានការណ៍ប្រទេសជាតិ។
ប្រធានសហភាពសហជីពកម្ពុជា លោក រ៉ុង ឈុន ថ្លែងក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មាននៅថ្ងៃទី៨ សីហា ថា ការលើកពេលនេះ ដោយសារថ្នាក់ដឹកនាំសមាគមគ្រូបង្រៀនកម្ពុជាឯករាជ្យ និងសហភាពសហជីពកម្ពុជា ជាប់បំពេញបេសកកម្មផ្សេង។ លោកបន្តថា ខាងលោកនឹងបញ្ជាក់ប្រាប់ពីពេលវេលាថ្មីនៃគម្រោងធ្វើបាតុកម្មនេះនៅពេលក្រោយ។
អតីតសមាជិកគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតរូបនេះ ថ្លែងថា លោកមានការសោកស្ដាយដែលអាជ្ញាធរក្រុងភ្នំពេញបានបដិសេធសេចក្ដីជូនដំណឹងរបស់ពួកលោក ដែលចង់ជួបជុំសម្ដែងមតិនៅមុខសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ ដើម្បីស្នើសុំឱ្យមានការដោះលែង និងទម្លាក់ចោលបទចោទប្រកាន់ទាំងឡាយប្រឆាំងនឹងថ្នាក់ដឹកនាំកំពូលរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។ លោកចាត់ទុកថា ទង្វើរបស់អាជ្ញាធររាជធានីភ្នំពេញនេះជាការរំលោភច្បាប់ស្ដីពីការធ្វើបាតុកម្មដោយសន្តិវិធី និងរំលោភរដ្ឋធម្មនុញ្ញ៖ «រឿងដែលយើងធ្វើការប្រមូលផ្តុំនេះ មិនមែនមានន័យថា យើងប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាលនោះទេ ហើយក៏មិនមែនមានន័យថា យើងប្រឆាំងទៅនឹងដីកាតុលាការ រំលោភលើស្ថាប័នតុលាការដែរ។ យើងក្នុងគោលបំណងចូលរួមធ្វើម៉េចការពារការងារជូនកម្មករកម្មការិនីខ្មែរតែប៉ុណ្ណឹង។ អាហ្នឹងដែលជាគោលបំណងធំបំផុត ហើយចំណុចទាំងអស់នេះ យើងមើលទៅអត់មានអ្វីដែលពិបាកថា រដ្ឋាភិបាលធ្វើមិនបាននោះទេ។ បើយើងមិនធ្វើការដោះស្រាយបញ្ហាហ្នឹង អ្នកដែលទទួលរងគ្រោះធ្ងន់ធ្ងរ គឺពលរដ្ឋកម្ពុជា ជាពិសេស កម្មករ ហើយនិងរាលដាលដល់ប្រជាពលរដ្ឋផ្សេងៗ ហើយរាលដាលទៅដល់មន្ត្រីរាជការ គ្រូបង្រៀនថែមទៀត»។
សមាគមគ្រូបង្រៀនកម្ពុជាឯករាជ្យ ដែលមានលោក រ៉ុង ឈុន ជាទីប្រឹក្សា មានគម្រោងប្រមូលផ្តុំសម្ដែងមតិ នៅថ្ងៃទី១៥ សីហា សប្ដាហ៍ក្រោយនេះ ដើម្បីទាមទារពីរចំណុចពីតុលាការ។ ទីមួយគឺទាមទារឱ្យតុលាការដោះលែងលោក កឹម សុខា និងទីពីរឱ្យលើកលែងទោសលោក សម រង្ស៊ី។សមាគមបានជូនដំណឹងទៅសាលារាជធានីភ្នំពេញអំពីគម្រោងនេះ កាលពីចុងខែកក្កដា កន្លងទៅ ក៏ប៉ុន្តែត្រូវអាជ្ញាធរបដិសេធភ្លាមៗ ក្រោមហេតុផលថា នេះជាសកម្មភាពប្រឆាំងនឹងសាលដីកាតុលាការកំពូល និងរំលោភលើសមត្ថកិច្ចរបស់ស្ថាប័នតុលាការ។
អភិបាលរាជធានីភ្នំពេញលោក ឃួង ស្រេង បានព្រមានថា អាជ្ញាធរនឹងចាត់វិធានការតាមផ្លូវច្បាប់លើក្រុមលោក រ៉ុង ឈុន ប្រសិនបើមានការជួបជុំណាមួយដូចការគ្រោងទុកមែននោះ។
ទោះជាយ៉ាងណា លោក រ៉ុង ឈុន ថ្លែងថា ខាងសមាគម និងសហជីពរបស់លោកមិនមានការផ្លាស់ប្តូរជំហរឡើយ ទោះជាត្រូវរងការព្រមាន ឬរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពក៏ដោយ ពីព្រោះលោកយល់ថា សកម្មភាពនេះ គឺដើម្បីប្រយោជន៍ជាតិទាំងមូល មិនមែនប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន ឬក្រុមរបស់លោកនោះឡើយ។
គំនិតផ្ដួចផ្ដើមរបស់ក្រុមលោក រ៉ុង ឈុន នេះ ទទួលបានការគាំទ្រពីប្រជាពលរដ្ឋ ហើយពួកគាត់មួយចំនួនបានប្តេជ្ញាចិត្តថា នឹងចូលរួមក្នុងបាតុកម្មនេះ ដើម្បីទាមទារឱ្យមានដំណោះស្រាយនយោបាយនៅកម្ពុជា។
ពលរដ្ឋមួយរូបនៅខេត្តព្រៃវែង ឱ្យដឹងថា លោក និងពលរដ្ឋ ៤-៥ នាក់ផ្សេងទៀត កំពុងតែជជែកគ្នាពីរឿងគម្រោងបាតុកម្មរបស់លោក រ៉ុង ឈុន នេះឯង នៅពេលអាស៊ីសេរីទាក់ទងសុំសម្ភាស។ លោកបញ្ជាក់ថា លោក និងពលរដ្ឋដទៃទៀតនៅក្នុងភូមិ តាមដានរឿងនេះដោយយកចិត្តទុកដាក់ ហើយនឹងនាំគ្នាទៅចូលរួមបាតុកម្មនេះ បើទោះបីជារវល់ប៉ុនណាក៏ដោយ៖ «ខ្ញុំក៏ដូចប្រជាពលរដ្ឋនៅតាមមូលដ្ឋាន គឺយើងរីករាយគាំទ្រជានិច្ចនូវទង្វើលោកគ្រូ រ៉ុង ឈុន ដែលគាត់គម្រោងនឹងធ្វើបាតុកម្មទាមទារឱ្យមានការដោះលែងលោក កឹម សុខា ហើយនិងលើកការចោទប្រកាន់លើឯកឧត្តម សម រង្ស៊ី ព្រោះនេះជាសកម្មភាពមួយដែលមានយុត្តិធម៌ តវ៉ាដោយអហិង្សាបំផុត ហើយជំរុញឱ្យស្រុកខ្មែរយើងកុំមានការចោទប្រកាន់ជនដែលគ្មានទោសកំហុស»។
ពលរដ្ឋមួយរូបទៀតដែលទើបត្រឡប់មកពីធ្វើការជាកម្មករនៅប្រទេសថៃ ស្នើឱ្យលោក រ៉ុង ឈុន កុំចុះញ៉ម និងកុំខ្លាចការព្រមានរបស់អាជ្ញាធរ។ លោកបញ្ជាក់ថា លោកនឹងប្រជាពលរដ្ឋដទៃទៀត ឈរនៅខាងលោក រ៉ុង ឈុន ជានិច្ច ពីព្រោះពួកគាត់យល់ថា នេះជាទង្វើត្រឹមត្រូវដើម្បីជួយរកដំណោះស្រាយបញ្ហាជាតិ។ បន្ថែមពីលើនេះ លោកថា លោកបានត្រៀមខ្លួនចូលរួមបាតុកម្មនេះរួចជាស្រេចហើយ ហើយលោកក៏អំពាវនាវដល់ពលរដ្ឋដទៃទៀត ឱ្យចូលរួមក្នុងព្រឹត្តិការណ៍ជួបជុំសម្ដែងមតិនេះឱ្យបានច្រើនផងដែរ៖ «ខ្ញុំសរសើរនូវវីរភាពដ៏អង់អាចក្លាហានរបស់លោក រ៉ុង ឈុន។ គាត់សុខចិត្តបាត់បង់នូវអ្វីៗទាំងអស់ ដើម្បីអី ដើម្បីជាតិ ដើម្បីប្រជាពលរដ្ឋ។ គាត់លះបង់អ៊ីចឹង ខ្ញុំមើលឃើញ អ៊ីចឹងបានជាខ្ញុំគិតថា លោក រ៉ុង ឈុន គឺល្អណាស់។ សម្រាប់កូនខ្មែរគ្រប់រូប គ្មាននរណាម្នាក់បំភ្លេចលោក រ៉ុង ឈុន បានទេ ហើយបើគាត់ធ្វើបាតុកម្មថ្ងៃណា ខ្ញុំជាប្រជាពលរដ្ឋ ខ្ញុំនឹងទៅចូលរួមជាមួយនឹងលោក រ៉ុង ឈុន ខ្ញុំអត់ខ្លាចទេ។ ដំណាក់កាលនេះហើយ បើប្រជាពលរដ្ឋយើងនាំគ្នាដេកលក់ យើងមិននាំគ្នាងើបទេ នេះជាពេលវេលាចុងក្រោយហើយ។ យើងសុខចិត្តឱ្យប្រទេសជាតិយើងលំបាកដូចសម័យ ប៉ុល ពត ទៀតឬ?»។
សហគមន៍ជាតិ និងអន្តរជាតិវាយតម្លៃថា ស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា បានធ្លាក់ចុះដុនដាបខ្លាំង បន្ទាប់ពីរបបលោក ហ៊ុន សែន បានវាយបង្ក្រាបឥតត្រាប្រណីលើសំឡេងប្រឆាំង និងសំឡេងឯករាជ្យ។
របបនេះបានចាប់ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិលោក កឹម សុខា ដាក់ពន្ធនាគារ ដោយចោទប្រកាន់ខ្វះភស្តុតាងពីបទក្បត់ជាតិ។ របបនេះបានរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ រួចយកអាសនៈសភា និងក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់របស់បក្សនេះ ទៅចែកគ្នាកាន់កាប់ ព្រមទាំងបានហាមប្រាមអ្នកនយោបាយបក្សនេះជាង១០០ នាក់ មិនឱ្យធ្វើសកម្មភាពនយោបាយរយៈពេល៥ ឆ្នាំ ថែមទៀត។
ការវិវឌ្ឍចុងក្រោយនេះ គឺអាជ្ញាធររបបក្រុងភ្នំពេញ បានកោះហៅមន្ត្រីបក្សប្រឆាំងរាប់រយនាក់ឱ្យមកឆ្លើយបំភ្លឺរឿងបំពានសាលដីកាតុលាការកំពូល ក្នុងនោះមានអ្នកខ្លះក៏ត្រូវបានចាប់ខ្លួនដាក់ពន្ធនាគារពីបទចោទប្រកាន់ដទៃទៀតដែរ។
ស្របពេលនៃការកម្ទេចបក្សប្រឆាំងនេះ របបឯកបក្សលោក ហ៊ុន សែន ក៏បានបង្កើនការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិល សហជីព និងសារព័ត៌មានឯករាជ្យផងដែរ ហើយជាងនេះទៅទៀតនោះ របបនេះបានបង្កើនការរឹតត្បិតកាន់តែខ្លាំងទៅលើសិទ្ធិសេរីភាពជាមូលដ្ឋានរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។
ដោយសារទង្វើទាំងអស់នេះហើយ ទើបសហភាពអឺរ៉ុបព្រមានដកហូតប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ពីកម្ពុជា និងបានធ្វើឱ្យសមាជិកសភាអាមេរិកដុតដៃដុតជើងរៀបចំច្បាប់ដាក់ទណ្ឌកម្មរបបក្រុងភ្នំពេញ។ ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលអះអាងថា របបលោក ហ៊ុន សែន នៅមានឱកាសកែប្រែខ្លួននៅឡើយ ដោយរបបនេះត្រូវអនុវត្តតាមលក្ខខណ្ឌស្ដារសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។