បន្ទាប់មានពីការកំណត់ថ្ងៃវិលចូលស្រុកវិញរបស់ប្រធានស្ដីទីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក សម រង្ស៊ី មានរដ្ឋមន្ត្រីជួរមុខរបបក្រុងភ្នំពេញជាច្រើននាក់ ហាក់បង្ហាញការបារម្ភ និងចេញសារគំរាមពលរដ្ឋទុកមុនបាត់ទៅហើយ។ មន្ត្រីទាំងនោះបារម្ភខ្លាចពលរដ្ឋនាំគ្នាទៅចូលរួមធ្វើបាតុកម្មជាមួយមេដឹកគណបក្សប្រឆាំង។ លោក ទៀ បាញ់អំពាវនាវដល់ប្រជាពលរដ្ឋកុំចាញ់បោកជនខិលខូច។ លោកថា ការធ្វើបាតុកម្មជាអំពើល្មើសច្បាប់។ ទន្ទឹមគ្នានេះពលរដ្ឋមួយចំនួន អះអាងថា ពួកគេត្រៀមអមដំណើរលោក សម រង្ស៊ី វិលចូលស្រុកវិញ ដើម្បីស្ដារប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជាឱ្យបានប្រសើរឡើងវិញ។ មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិល លើកឡើងថាការចូលរួមផ្នែកនយោបាយជាសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ពលរដ្ឋដោយស្របច្បាប់។
រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិរបបក្រុងភ្នំពេញលោក ទៀ បាញ់ ដែលធ្លាប់គំរាមវាយពលរដ្ឋរបស់ខ្លួននឹងគល់ឫស្សីឱ្យបែកធ្មេញ ប្រសិនបើពួកគេតវ៉ាប្រឆាំងលទ្ធផលបោះឆ្នោតកាលពីឆ្នាំ២០១៧កន្លងទៅ ចេញមុខបង្អើលពលរដ្ឋជាថ្មីទៀតហើយ។ លោក ទៀ បាញ់ ជាមនុស្សទី២ហើយ បន្ទាប់ពីលោក ស ខេង ដែលព្រួយបារម្ភអំពីកម្លាំងមហាជនផ្ដួលរំលំរបបឯកបក្សនោះ។ លោក ទៀ បាញ់ បង្ហោះសារនៅក្នុងហ្វេសប៊ុករបស់ខ្លួនកាលពីព្រឹកថ្ងៃទី២២ សីហា ដោយទទូចដល់ប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់នាំគ្នាប្រុងប្រយ័ត្នកុំឱ្យចាញ់ការបោកប្រាស់របស់ជនខិលខូចមួយចំនួន ដែលគេឯងដឹងថា ជនខិលខូចនេះ គឺលោកសំដៅទៅលើក្រុមមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំង ដែលនាំឱ្យពលរដ្ឋទាំងនោះជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងល្មើសច្បាប់ផ្សេងៗ ជាពិសេសការចូលរួមប៉ុនប៉ងផ្ដួលរំលំរបបដឹកនាំសព្វថ្ងៃ។រដ្ឋមន្ត្រីរបបលោក ហ៊ុន សែន រូបនេះ អះអាងថា របបដឹកនាំរបស់ខ្លួនកើតចេញពីការបោះឆ្នោតត្រឹមត្រូវ ដោយស្របច្បាប់។
កាលថ្ងៃទី១៤ សីហា រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ស ខេង មានប្រសាសន៍ថា របបក្រុងភ្នំពេញកើតចេញពីការបោះឆ្នោតត្រឹមត្រូវ មានប្រជាធិបតេយ្យ និងមានការទទួលស្គាល់ពីបណ្ដាលប្រទេសច្រើននៅលើពិភពលោក។ លោករដ្ឋមន្ត្រីរូបនេះ ក៏អំពាវនាវដល់ប្រជាពលរដ្ឋកុំត្រចៀកស្រាលឆាប់ជឿតាមការឃោសនារបស់មេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំង ចូលរួមធ្វើបាតុកម្មប្រឆាំងនឹងរបបដឹកនាំសព្វថ្ងៃអី ព្រោះលោកថា ជាអំពើខុសច្បាប់ និងជាការបង្កអសន្តិសុខនៅសង្គមទៅវិញ។
ផ្ទុយពីការលើកឡើងនេះពលរដ្ឋមួយចំនួនយល់ថា ទឹកឡើងជិតដល់ច្រមុះហើយ ទើបលោករដ្ឋមន្ត្រីទាំងនេះ ធ្វើជាចិត្តល្អដាក់ពលរដ្ឋទៅវិញ។ ពលរដ្ឋទាំងនោះបន្តថា ការធ្វើជានិយាយល្អនេះ គឺជាការខំលួងចិត្តពលរដ្ឋកុំឱ្យតវ៉ា ដើម្បីបក្ខពួករបស់ខ្លួនបានបន្តអំណាចទៅមុខទៀតប៉ុណ្ណោះ។
ប្រជាពលរដ្ឋម្នាក់រស់នៅខេត្តបាត់ដំបង លោក សុខ សុភ័ក្ត្រ ប្រាប់អាស៊ីសេរីថា លោក ទៀ បាញ់ មិនគួរណាមើលស្រាលចំណេះដឹងរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្លួនឯងនោះទេ។ លោកបញ្ជាក់ថា សព្វថ្ងៃពលរដ្ឋខ្មែរយល់ដឹងពីសិទ្ធិរបស់ខ្លួនច្បាស់ជាងអាជ្ញាធរមួយចំនួនក្នុងរបបក្រុងភ្នំពេញទៅទៀត ហើយលោកថា ពួកគាត់បានត្រៀមខ្លួនរួចជាស្រេចដើម្បីទៅទទួលប្រធានស្ដីទីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ វិលចូលស្រុកវិញ នៅថ្ងៃទី៩ ខែវិច្ឆិកា ខាងមុខ ដោយមិនខ្លាចការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញពីសំណាក់អាជ្ញាធរមកលើពួកគាត់នោះឡើយ៖ «លើកមុនលោក ទៀ បាញ់ ចង់វាយពលរដ្ឋនឹងគល់ឫស្សី ឱ្យបែកធ្មេញ ហើយលើកនេះ ហាមប្រាមពលរដ្ឋកុំឱ្យជឿ គាត់ហាមជាសិទ្ធិរបស់គាត់ទេ ប៉ុន្តែប្រជាពលរដ្ឋភាគច្រើនគេមិនស្ដាប់គាត់ទេ ព្រោះគេថ្លឹងថ្លែងមើលគ្រប់យ៉ាង។ ការពិតទៅ តួនាទីរបស់លោក ទៀ បាញ់ ការពារជាតិការពារព្រំដែន មើលទឹកដីខ្មែរ អ៊ីចឹងសុំឱ្យលោកគិត ពង្រឹងអំពីព្រំដែនផង ក្រែងលោខ្មាំងសត្រូវគេឈ្លានពានមកលើទឹកដីខ្មែរ ហើយនឹងពង្រឹងកម្លាំងទ័ពដើម្បីការពារបូរណភាពទឹកដី»។
ចំណែកពលរដ្ឋនៅក្រុងបាត់ដំបង ម្នាក់ទៀត កញ្ញា សៅ សុគន្ធា ថ្លែងថា លោក ទៀ បាញ់ ប្រហែលដេកមិនលក់បក់មិនល្ហើយភ័យខ្លាចកម្លាំងមហាជនធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់អំណាចរបស់ខ្លួនហើយ បានជាលោកបង្ហោះសារប្រៀនប្រដៅដល់ពលរដ្ឋរបស់ខ្លួនឱ្យគោរពច្បាប់នោះ។ កញ្ញាបន្ថែមថា ប្រជាពលរដ្ឋដែលស្រលាញ់ប្រជាធិបតេយ្យមិនស្ដាប់តាមការអំពាវនាវរបស់លោករដ្ឋមន្ត្រីនោះទេ ព្រោះរបបលោក ហ៊ុន សែន សម្លាប់ប្រជាធិបតេយ្យធ្វើឱ្យប្រទេសលោកសេរីស្អប់ខ្ពើមកម្ពុជា និងធ្វើឱ្យខាតបង់ដល់សេដ្ឋកិច្ចជាតិ ដោយសារសហភាពអឺរ៉ុប និងសហរដ្ឋអាមេរិក ដាក់ទណ្ឌកម្មផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចមកលើកម្ពុជា។ កញ្ញាបញ្ជាក់ទៀតថា ប្រសិនបើលោក ទៀ បាញ់ ចង់រក្សាអំណាចរបស់ខ្លួនឱ្យបានយូរមុខទៀត សូមលោកប្រញាប់ប្រាប់ទៅចៅហ្វាយរបស់ខ្លួនឱ្យងាកមកចរចារកដំណោះស្រាយផ្នែកនយោបាយជាមួយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិទៅ គឺពួកគេនឹងមិនទៅចូលរួមអមដំណើរមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំងនោះទេ៖ «ខ្ញុំចង់និយាយថា នៅក្នុងពេលនេះគឺសម័យបច្ចេកវិទ្យាទៅហើយ គ្មានបុគ្គលរូបណាម្នាក់ទៅចាញ់បោកអ្នកនយោបាយរូបណាទេ ព្រោះមុននឹងជឿជាក់អ្នកនយោបាយរូបណាម្នាក់គឺពលរដ្ឋ មានការស្វែងយល់ល្អិតល្អន់ណាស់ ពីព្រោះពួកគាត់ទទួលបានព័ត៌មានក្នុងដៃគ្រប់គ្នារួចហើយ។ នាងខ្ញុំសំណូមពរដល់ពលរដ្ឋខ្មែរទាំងអស់សុំឱ្យងាកមកគិតអំពីបញ្ហាជាតិរបស់យើង ទាន់យើងមានឱកាស ព្រោះបើសិនយើងបាត់បង់ឱកាសទៅយើងនឹងមានវិប្បដិសារីនៅថ្ងៃក្រោយជាមិនខាន»។
អ្នកសម្របសម្រួល និងអង្កេតអង្គការខុមហ្វ្រែល (comfrel) លោក កន សាវាង្ស លើកឡើងថា ការចូលរួមកិច្ចការនយោបាយ និងការចូលរួមធ្វើបាតុកម្មដោយសន្តិវិធី គឺជាសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ពលរដ្ឋ ដែលមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ មន្ត្រីអង្គការសង្គមស៊ីវិលរូបនេះ បន្តថា មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលអំពាវនាវដល់ពលរដ្ឋនេះ ដោយសារព្រួយបារម្ភខ្លាចសហភាពអឺរ៉ុបផ្ដាច់ប្រពន្ធអនុគ្រោះEBA ធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សេដ្ឋកិច្ចជាតិ ជាពិសេសកម្មកររោងចក្រអត់ការងារធ្វើ ដែលធ្វើឱ្យពលរដ្ឋមួយចំនួនមិនពេញចិត្តរដ្ឋាភិបាលសព្វថ្ងៃ ហើយនាំគ្នាចូលរួមធ្វើបាតុកម្មជាមួយគណបក្សប្រឆាំង ស្របពេលដែលលោក សម រង្ស៊ី ប្រកាសវិលចូលស្រុកវិញនៅខែវិច្ឆិកា និងបានអំពាវនាវពលរដ្ឋចូលរួមបាតុកម្មស្ដារប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជានោះ៖ «អ៊ីចឹងរឿងសំខាន់ថា តើការបោះឆ្នោតកន្លងមកនឹងវាមានការសុខចិត្តពីភាគីពាក់ព័ន្ធហើយឬនៅ ហើយហេតុអីបានវាអាចកើតឡើងនូវបញ្ហារឿងនេះ។យើងត្រូវសម្របសម្រួលរឿងនឹងឡើងវិញ បើសិនជាវាមានបញ្ហាកើតឡើងលើរឿងនេះមិនសុខចិត្តលើរឿងនឹង ដោយពីណាគេត្រូវដោះស្រាយ ថាតើយើងដោះស្រាយរបៀបម៉េច គឺមានតែអ្នកនយោបាយនឹងទេដែលលោកអាចជជែក ជាពិសេសយើងមើលឃើញហើយសហគមន៍ជាតិ និងអន្តរជាតិទាក់ទងរឿងសិទ្ធិមនុស្សរឿងសេរីភាពនយោបាយជាដើមនឹង ដែលជាចំណុចត្រូវគិតនិងស្ដារស្ថានការណ៍ឡើងវិញ»។
ថ្មីៗនេះក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងសហជីពពិនិត្យឃើញថា ស្ថានការណ៍សិទ្ធិមនុស្ស សិទ្ធិការងារ និងប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា មានការវិវឌ្ឍតិចតួចបំផុត។ ការវិវឌ្ឍនោះ គឺរបបក្រុងភ្នំពេញបានទម្លាក់ចោលបណ្ដឹងមួយចំនួនប្រឆាំងថ្នាក់ដឹកនាំសហជីព និងបានកែប្រែច្បាប់គណបក្សនយោបាយ ដើម្បីបើកផ្លូវឱ្យមន្ត្រីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ស្នើសុំសិទ្ធិធ្វើនយោបាយឡើងវិញ។ ក៏ប៉ុន្តែ លក្ខខណ្ឌស្តារប្រជាធិបតេយ្យ ដូចជា ការដោះលែងលោក កឹម សុខា ការអនុញ្ញាតឱ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិបើកដំណើរការ ការផ្ដល់អាសនៈក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ដល់មន្ត្រីបក្សប្រឆាំង និងរៀបចំការបោះឆ្នោតតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញនោះ របបលោក ហ៊ុន សែន មិនបានបង្ហាញចេតនាណាមួយក្នុងការដោះស្រាយឡើយ។ ចំណែកឯភាពស្របច្បាប់នៃរបបក្រុងភ្នំពេញវិញ ប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យដូចជាសហរដ្ឋអាមេរិក និងសហភាពអឺរ៉ុបជាដើម មិនទទួលស្គាល់កម្ពុជាជាប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យស្របច្បាប់នោះទេ ដោយសាររបបលោក ហ៊ុន សែន រំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ រួចបង្កើតឱ្យមានការបោះឆ្នោតក្លែងក្លាយ កាលពីខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៨កន្លងទៅ ដើម្បីបន្តដឹកនាំប្រទេស៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។