ចិនត្រូវបានគេសង្ស័យថាកំពុងមានចេតនាបង្កើតមូលដ្ឋានយោធាកងទ័ពខ្លួននៅក្នុងខេត្តតាមបណ្តាយឆ្នេរសមុទ្ររបស់ប្រទេសកម្ពុជា តាមរយៈការសាងសង់កំពង់ផែសមុទ្រទឹកជ្រៅ ព្រលានយន្តហោះអន្តរជាតិ ការបង្កើតតំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេសការអភិវឌ្ឍន៍តំបន់ឆ្នេរនិងការផ្តល់ជំនួយដល់កម្ពុជាសាងសង់មូលដ្ឋានយោធាជាដើម។ គេសង្កេតឃើញថានៅពេលបច្ចុប្បន្ន គម្រោងវិនិយោគធំៗ នៅតាមខេត្តជាប់ឆ្នេរសមុទ្ររបស់ប្រទេសកម្ពុជាភាគច្រើនត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលរបស់លោក ហ៊ុន សែន ប្រគល់សិទ្ធិទៅឱ្យក្រុមហ៊ុនចិនជាអ្នកវិនិយោគ។ តើចិនអាចមានមហិច្ឆតាគ្រប់គ្រងដែនសមុទ្ររបស់កម្ពុជាដែរឬទេ?
ឆ្នេរសមុទ្រប្រទេសកម្ពុជាមានប្រវែង ៤៤០គីឡូម៉ែត្រ លាតសន្ធឹងចាប់ពីខេត្តកោះកុងរហូតដល់ខេត្តព្រះសីហនុ កំពត និងខេត្តកែប។ ក្នុងចំណោមខេត្តជាប់ឆ្នេរសមុទ្ររបស់កម្ពុជាទាំងបួននេះគឺមានខេត្តរហូតដល់ទៅពីររួចទៅហើយដែលមានគម្រោងវិនិយោគធំៗ របស់ចិននោះគឺ ខេត្តកោះកុង និងខេត្តព្រះសីហនុ។
នៅក្នុងខេត្តកោះកុងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានផ្តល់ដីសម្បទានទៅឱ្យក្រុមហ៊ុនចិនឈ្មោះ Union Development Group ឬហៅកាត់ថា (UDG) ដែលជាក្រុមហ៊ុនបុត្រសម្ព័ន្ធរបស់ក្រុមហ៊ុន Tianjin Union Investment Development Group តាំងពីឆ្នាំ២០០៨។ ក្រុមហ៊ុនទាំងអស់នេះត្រូវបានគេរកឃើញថា គឺជាក្រុមហ៊ុនរបស់រដ្ឋចិន។ដីសម្បទានដែលក្រុមហ៊ុន UDG ទទួលបានពីរដ្ឋាភិបាល លោក ហ៊ុន សែន គឺមានរយៈពេលរហូតដល់ទៅ ៩៩ ឆ្នាំ ដើម្បីអភិវឌ្ឍគម្រោងតារាសាគរនៅក្នុងស្រុកចំនួនពីរគឺស្រុកបទុមសាគរ និងគិរីសាគរឱ្យក្លាយទៅជាតំបន់ទេសចរណ៍ ក្រោមទឹកប្រាក់វិនិយោគចំនួន ៣.៨០០លានដុល្លារ។
គម្រោងតារាសាគររបស់ក្រុមហ៊ុន UDG គឺជាគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍អចលនទ្រព្យធំជាងគេបង្អស់នៅកម្ពុជាដែលគ្របដណ្តប់លើផ្ទៃដីឆ្នេរសមុទ្រចំនួន ៤ម៉ឺន ៥ពាន់ហិកតា។ គម្រោងតារាសាគរ ចែកចេញជាបីផ្នែករួមមានគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ទីក្រុងសមុទ្រផ្កាយ៧ (7-Star Sea)គម្រោងសាងសង់ព្រលានយន្តហោះ និងគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍តំបន់ឆ្នេរ Star Moon។ គម្រោងតារាសាគរមានកំពង់ផែសមុទ្រទឹកជ្រៅចំនួនពីរដែលសុទ្ធតែជាកំពង់ផែខ្នាតអន្តរជាតិ។ចំណែកព្រលានយន្តហោះគឺមានលក្ខណៈអន្តរជាតិដែលអាចទទួលឱ្យយន្តហោះខ្នាតធំប្រភេទ ប៊ូអីង (Boeing 777) និងអ៊ែរប៊ូស (Airbus A340) ធ្វើដំណើរមកពីប្រទេសឆ្ងាយៗចុះចតបាន។
ព្រលានយន្តហោះដែលត្រូវបានចំណាយថវិកាសាងសង់ប្រមាណ៣៥០លានដុល្លារអាមេរិកលើផ្ទៃដី ២១៨ហិកតា ត្រូវបានក្រុមហ៊ុនចិនប្រកាសថា បានសាងសង់រួចរាល់នៅក្នុងខែតុលា ឆ្នាំ២០២១។ នៅពេលបើកឱ្យដំណើរការនៅក្នុងឆ្នាំដំបូងព្រលានយន្តហោះនេះត្រូវបានក្រុមហ៊ុនចិនរំពឹងថាអាចទទួលបានអ្នកដំណើរចំនួន ១សែន ២ម៉ឺននាក់ក្នុងមួយឆ្នាំ និងកើន ឡើងរហូតដល់៤លាននាក់នៅក្នុងឆ្នាំ២០៣០។
គម្រោងតារាសាគរត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានិងក្រុមហ៊ុនវិនិយោគចិនចាត់ទុកជាគម្រោងមួយកំពុងជួយបង្កើតរបៀងសេដ្ឋកិច្ចថ្មីបន្ថែមទៀតសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជាដែលនឹងនាំមកនូវការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចនិងការរីកចំរើនដល់ប្រទេសកម្ពុជា ព្រោះថា គម្រោងយក្សមួយនេះបានបង្កើតរបៀងសេដ្ឋកិច្ចទាំងតាមផ្លូវអាកាស ផ្លូវទឹក និងផ្លូវគោក។
ផែនទីដែលមានសរសេរជាភាសាអង់គ្លេសផងនិងភាសាចិនផងហើយដែលត្រូវបានបង្ហោះនៅលើគេហទំព័រក្រុមហ៊ុន អចលនទ្រព្យ ប៊ីយ៉ញ រៀលធី (Beyond Realty) បង្ហាញថា ព្រលានយន្តហោះនៃ គម្រោងអភិវឌ្ឍន៍តារាសាគរគឺឋិតនៅចន្លោះគម្រោងកំពង់ផែសមុទ្រទឹកជ្រៅចំនួន ២ ដែល ភ្ជាប់ការធ្វើដំណើរតាមផ្លូវទឹកពីកំពង់ផែខេត្តព្រះសីហនុទៅកាន់ខេត្តកោះកុងរួចអាចបន្តទៅកាន់ទីក្រុងបាងកកប្រទេសថៃ។
ជារួមគម្រោងតារាសាគរខេត្តកោះកុងដែលមានក្រុមហ៊ុនរដ្ឋចិនជាអ្នកអភិវឌ្ឍន៍និងសាងសង់កំពុងភ្ជាប់តំបន់មួយនេះទៅកាន់ពិភពលោកខាងក្រៅ តាមរយៈផ្លូវអាកាសគឺការសាងសង់ព្រលានយន្តហោះខ្នាតអន្តរជាតិតាមរយៈផ្លូវទឹកគឺការសាងសង់កំពង់ផែសមុទ្រទឹកជ្រៅខ្នាតអន្តរជាតិចំនួនពីរនិងតាមរយៈផ្លូវគោកដោយភ្ជាប់តាមផ្លូវជាតិលេខ ៤ ផ្លូវជាតិលេខ ៤៨ និងផ្លូវល្បឿនលឿនពីភ្នំពេញទៅកាន់ខេត្តព្រះសីហនុ។
ផ្លូវល្បឿនលឿនភ្នំពេញ-ព្រះសីហនុគឺជាផ្លូវល្បឿនលឿនដំបូងគេបង្អស់របស់ប្រទេសកម្ពុជាហើយដែលផ្លូវនេះក៏កំពុងសាងសង់ដោយក្រុមហ៊ុនសាជីវកម្មស្ពាននិងថ្នល់ចិន (CRBC) ក្នុងទុនវិនិយោគប្រមាណ២ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក។
ចំណែកនៅខេត្តព្រះសីហនុរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន បានអនុញ្ញាតឱ្យក្រុមហ៊ុនចិនធ្វើការវិនិយោគក្នុងផ្ទៃដីទំហំធំនៅតាមបណ្តោយឆ្នេរសមុទ្រនៃខេត្តព្រះសីហនុជាពិសេសគឺគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ទីក្រុងរាមដែលជាគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ធំជាងគេបង្អស់លំដាប់ទី២នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបន្ទាប់ពីគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍តារាសាគរនៅខេត្តកោះកុង។គម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ទីក្រុងរាមនេះគឺឋិតនៅតាមបណ្តោយឆ្នេរសមុទ្ររាមតែម្តង។
មជ្ឈមណ្ឌលដើម្បីការសិក្សាយុទ្ធសាស្រ្ត និងកិច្ចការអន្តរជាតិ (CSIS) មានមូលដ្ឋាននៅសហរដ្ឋអាមេរិកបានចុះផ្សាយកាលពីខែតុលា ឆ្នាំ២០២០ បញ្ជាក់ថារដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានជួលផ្ទៃដីមានទំហំធំនៅជុំវិញមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹករាមទៅឱ្យក្រុមហ៊ុនចិន ហើយក្រុមហ៊ុនខ្លះមានទំនាក់ទំនងជាមួយរដ្ឋចិន។ ក្នុងចំណោមក្រុមហ៊ុនទាំងអស់នេះមានក្រុមហ៊ុនមួយឈ្មោះ ខេននូពី សេនស៍ ឌីវើឡប់មិន (Canopy Sands Development Group) ដែលជាក្រុមហ៊ុនបុត្រសម្ព័ន្ធរបស់ក្រុមហ៊ុន ព្រិន រៀលអេសស្តេតស៍ គ្រុប (Prince Real Estate Group)។ CSIS ថា ក្រុមហ៊ុននេះកំពុងអភិវឌ្ឍមួយផ្នែកនៃឆ្នេរសមុទ្រនៅទិសខាងជើងនៃមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹករាម។រូបភាពពីផ្កាយរណបបង្ហាញថា ក្រុមហ៊ុននេះបានចាប់យកដីជិត ៥គីឡូម៉ែត្រប៉ែកខាងជើងនៃមូលដ្ឋានទ័ពរាមកាលពីខែកុម្ភៈឆ្នាំ២០២១ ហើយចាប់តាំងពីពេលនោះមកក្រុមហ៊ុននេះបានចាក់ដីលុបចូលឆ្នេរសមុទ្រទំហំប្រហែល១០០អា។
គេហទំព័រ ខនស្ត្រាក់សិន ព្រប់ភើធី (Construction Property) កាលពីខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០ បានចុះផ្សាយថាក្រុមហ៊ុនចិន ខេននូពី សេនស៍ ឌីវើឡប់មិន គ្រុប (Canopy Sands Development Group) មានផែនការវិនិយោគក្នុងទំហំទឹកប្រាក់១៦ពាន់លានដុល្លារ ដើម្បីអភិវឌ្ឍឆ្នេរសមុទ្ររាមឱ្យក្លាយជាតំបន់រមណីដ្ឋានលើផ្ទៃដីទំហំ ៨៣៤ហិកតារ ក្នុងនោះក៏នឹងមានការអភិវឌ្ឍឆ្នេរខ្សាច់ថ្មីចំនួន២។
គេហទំព័រដដែលឱ្យដឹងថាគម្រោងទីក្រុងរាមគឺជាផ្នែកមួយនៃគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ទេសចរណ៍ពិសិដ្ឋនាគរាជ ឬ (Naga City) របស់ក្រសួងទេសចរណ៍ដែលគ្របដណ្តប់លើផ្ទៃដី៣.០៨១ហិកតារ។គម្រោងនេះនឹងភ្ជាប់ឆ្នេររាមឆ្នេរអូរត្រេះឆ្នេរអូរឈើទាលនិងព្រលានយន្តហោះឱ្យក្លាយទៅជាតំបន់ទេសចរណ៍និងសេដ្ឋកិច្ចដ៏សំខាន់មួយ។
បើធ្វើដំណើរតាមរថយន្តគេត្រូវចំណាយពេលប្រហែល ១០នាទីពីព្រលានយន្តហោះអន្តរជាតិក្រុងព្រះសីហនុទៅកាន់គម្រោងទីក្រុងរាម ដែលគេគ្រោងអភិវឌ្ឍឱ្យលាតសន្ធឹងរហូតដល់ ៦គីឡូម៉ែត្រតាមបណ្តោយឆ្នេរសមុទ្រ។
តាមរយៈរបាយការណ៍របស់មជ្ឈមណ្ឌលដើម្បីការសិក្សាយុទ្ធសាស្រ្ត និងកិច្ចការអន្តរជាតិតំបន់អភិវឌ្ឍន៍ទីក្រុងរាមដែលរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងក្រុមហ៊ុនចិនរំពឹងថានឹងប្រែមុខមាត់ថ្មី សម្រាប់ខេត្តព្រះសីហនុឱ្យក្លាយជាទីក្រុងធំបំផុតទី២ របស់កម្ពុជានោះ គម្រោងទីក្រុងរាមនេះគឺឋិតនៅមិនឆ្ងាយទេពីមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹករាមដែលកំពុងរងការចោទប្រកាន់ថា ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលចិនផ្តល់ជំនួយដល់កម្ពុជាដើម្បីប្រែក្លាយមូលដ្ឋានទ័ពមួយនេះសម្រាប់បម្រើដល់ផលប្រយោជន៍យោធារបស់ចិន។
សេចក្តីរាយការណ៍របស់សារព័ត៌មានអាមេរិក ឌឹ វ៉ល ស្ទីត ជូណល (The Wall Street Journal) ចេញផ្សាយកាលពីខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៩ ឱ្យដឹងថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានិងចិនបានចុះកិច្ចព្រមព្រៀងសំងាត់មួយអនុញ្ញាតឱ្យចិនប្រើប្រាស់មូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹករាមរបស់កម្ពុជាក្នុងរយៈពេល ៣០ឆ្នាំនិងអាចបន្តរយៈពេល ១០ឆ្នាំម្តងបន្ទាប់ពីនោះ។តាមរយៈកិច្ចព្រមព្រៀងនេះចិនអាចដាក់កងទ័ព សព្វាវុធ និងនាវាយោធារបស់ខ្លួននៅមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹករាមរបស់កម្ពុជា។
ចំណែករបាយការណ៍របស់ CSIS អាមេរិក ដែលចេញផ្សាយកាលពីខែតុលា ឆ្នាំ២០២១ បង្ហាញថាចិនកំពុងពន្លឿនការសាងសង់ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធនៅមូលដ្ឋានទ័ពរាមយ៉ាងឆាប់រហ័ស។
លើសពីនេះកាលពីថ្ងៃទី២១ ខែមករា ឆ្នាំ២០២២ CSIS បានរកឃើញថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានបូមខ្សាច់ស្តារជំរៅទឹកសមុទ្រនៅមូលដ្ឋានទ័ពជើងទឹករាម ដើម្បីឱ្យកំពង់ផែទ័ពរាមមានជំរៅកាន់តែជ្រៅជាការបង្កលក្ខណៈងាយស្រួលសម្រាប់នាវាធំៗ អាចចូលចតនៅមូលដ្ឋានទ័ពរាមបាន។ CSIS បញ្ជាក់ថា សមុទ្រទឹករាក់នៅកំពង់ផែទ័ពរាមអាចឱ្យត្រឹមនាវាល្បាតតូចៗ ចូលចតប៉ុណ្ណោះប៉ុន្តែការស្តារជំរៅទឹកសមុទ្រនឹងធ្វើឱ្យកាន់តែមានប្រយោជន៍ខ្លាំងសម្រាប់កងទ័ពជើងទឹករបស់កម្ពុជា និងចិន។
ក្រសួងការពារជាតិកម្ពុជាទទួលស្គាល់ថា ពិតជាមានសកម្មភាពបូមខ្សាច់ស្តារជំរៅទឹកសមុទ្រនៅមូលដ្ឋានទ័ពរាមមែនដោយលើកហេតុផលថាដើម្បីសម្អាតដីល្បាប់ដែលមានច្រើននៅទីនោះ និងថាអាចធ្វើជ្រៅបំផុតត្រឹម៥ ទៅ ៦ម៉ែត្រប៉ុណ្ណោះ។ ទោះជាយ៉ាងណាពួកគេនៅតែបដិសេធថាការស្តារនេះមិនមែនដើម្បីបម្រើឱ្យមូលដ្ឋានទ័ពបរទេសនោះទេ។
ក្នុងរឿងមូលដ្ឋានទ័ពរាមនេះដែរក្រសួងការបរទេសនិងរតនាគារអាមេរិក ធ្លាប់បានប្រកាសដាក់ទណ្ឌកម្មលើមន្រ្តីយោធាជាន់ខ្ពស់កម្ពុជាចំនួនពីររូបគឺលោក ចៅ ភិរុណ អគ្គនាយកនៃអគ្គនាយកដ្ឋានសម្ភារៈបច្ចេកទេសក្រសួងការពារជាតិ និងលោក ទៀ វិញ មេបញ្ជាការកងទ័ពជើងទឹកដោយបង្កកទ្រព្យសម្បត្តិនិងមិនអនុញ្ញាតឱ្យអ្នកទាំងពីរនិងសាច់ញាតិបង្កើតចូលជាន់ទឹកដីអាមេរិកនោះទេ។ នាយឧត្តមសេនីយ៍ផ្កាយ៤ទាំងពីររូបនេះត្រូវបានអាមេរិកចោទថា បានប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយធ្ងន់ធ្ងរនៅក្នុងរឿងសាងសង់មូលដ្ឋានទ័ពរាម។
ចំណែកពីខាងលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន វិញ បានប្រកាសថា លែងឱ្យមានទស្សនកិច្ចរបស់មន្រ្តីអាមេរិកទៅកាន់មូលដ្ឋានទ័ពរាមទៀតហើយ។ ទោះជាយ៉ាងណា សហរដ្ឋអាមេរិក នៅតែសំដែងការបារម្ភអំពីករណីនេះ។
រហូតមកដល់ពេលនេះបើទោះជាមិនទាន់ឃើញមានភស្តុតាងបញ្ជាក់ផ្លូវការ ១០០ភាគរយ អំពីមូលដ្ឋានកងទ័ពចិនឬវត្តមានកងទ័ពចិននៅកម្ពុជាក្តី តែផ្អែកលើទិដ្ឋភាពជាក់ស្តែងនាពេលបច្ចុប្បន្នប្រហែលជាគេអាចនិយាយបានថាតំបន់ឆ្នេរសមុទ្ររបស់កម្ពុជាចាប់ពីខេត្តកោះកុងរហូតដល់ក្រុងព្រះសីហនុនិងឆ្នេរសមុទ្ររាមកំពុងឋិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ក្រុមហ៊ុនចិនហើយដែលខ្លះជាក្រុមហ៊ុនរបស់រដ្ឋចិនតែម្តង។
បន្ថែមពីលើនេះអ្វីដែលគេបានដឹងច្បាស់នោះគម្រោងធំៗ មួយចំនួននៅកម្ពុជាជាពិសេសគឺគម្រោងតារាសាគរ ខេត្តកោះកុងគឺជាផ្នែកមួយនៃគំនិតផ្តួចផ្តើមខ្សែក្រវ៉ាត់ និងផ្លូវ (BRI) របស់ចិន។ គម្រោង BRI របស់ចិននេះត្រូវបានគេមើលឃើញថាគឺជាគម្រោងប្រកបដោយមហិច្ឆតាធំធេងរបស់ចិនដែលមានគោលបំណងគ្រប់គ្រងយុទ្ធសាស្រ្តពិភពលោកទាំងមូល។
ចំណែកកម្ពុជារដ្ឋាភិបាលរបស់លោក ហ៊ុន សែន បានចុះកិច្ចព្រមព្រៀមភាពជាដៃគូ «ផ្លូវមួយខ្សែក្រវ៉ាត់មួយ» ជាមួយរដ្ឋាភិបាលចិននៅក្នុងឆ្នាំ២០១៦ហើយចាប់តាំងពីពេលនោះមកកម្ពុជាត្រូវបានគេមើលឃើញថា បានចូលរួមដើរតួនាទីសំខាន់ក្នុងការជំរុញគម្រោងខ្សែក្រវ៉ាត់និងផ្លូវរបស់ចិនទៅមុខយ៉ាងលឿនរហ័ស ដោយប្រទេសចិនបានចាប់ផ្តើមបញ្ចេញលុយ បង្កើតគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ និងវិនិយោគធំៗ ជាច្រើនរួមមានគម្រោងសាងសង់វាលយន្តហោះ ផ្លូវថ្នល់ ទំនប់វារីអគ្គីសនីនិងកំពង់ផែសមុទ្រទឹកជ្រៅនៅតំបន់តារាសាគរ ខេត្តកោះកុង។
លើសពីនេះស្ទើរតែរាល់ការសិក្សារបស់អ្នកជំនាញបរទេសសុទ្ធតែបង្ហាញថា ចិនកំពុងសាងសង់កំពង់ផែយុទ្ធសាស្រ្តនៅកម្ពុជាដែលឋិតនៅលើខ្សែយុទ្ធសាស្រ្តគុជនៃគម្រោងគំនិតផ្តួចផ្តើមខ្សែក្រវ៉ាត់និងផ្លូវរបស់ចិន។
កំពង់ផែចិនកំពុងសាងសង់ហើយដែលឋិតនៅលើគន្លងខ្សែយុទ្ធសាស្រ្តគុជ មានចំណុចចាប់ផ្តើមនៅទីក្រុងហុងកុងនិងមាននៅប្រទេសកម្ពុជា មីយ៉ាន់ម៉ា (Myanmar)បង់ក្លាដែស (Bangladesh) ស្រីលង្កា (Sri Lanka) កោះម៉ាល់ឌីវ (Maldives) ប៉ាគីស្ថាន(Pakistan) ជីប៊ូ ទី(Djibouti) និងស៊ូដង់ (Sudan)។
អតីតជំនួយការរដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសអាមេរិកសម្រាប់កិច្ចការអាស៊ីបូព៌ា និងប៉ាស៊ីហ្វិក ហើយ បច្ចុប្បន្នជាអនុប្រធានផ្នែកសិក្សាការទូតនិងសន្តិសុខអន្តរជាតិនៃវិទ្យាស្ថានគោលនយោបាយសង្គមអាស៊ី (ASPI) លោក ដានីញ៉េល រ៉ាស់សែល (Daniel Russell)។ លោកបានលើកឡើងនៅក្នុងបទអត្ថាធិប្បាយអំពីរបៀបដែលចិនកំពុងប្រើប្រាស់គម្រោងគំនិតផ្តួចផ្តើមខ្សែក្រវ៉ាត់និងផ្លូវដើម្បីគ្រប់គ្រងពិភពលោកថាគម្រោងកំពង់ផែយុទ្ធសាស្រ្តដែលចិនកំពុងសាងសង់នៅក្នុងតំបន់តារាសាគរ ខេត្តកោះកុង ប្រទេសកម្ពុជានិងនៅប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាព្រមទាំងនៅចុងច្រកម៉ាឡាកា គឺសុទ្ធសឹងតែជាចំណុចប្រកបដោយសក្តានុពលសម្រាប់បើកទូលាយងាយស្រួលឱ្យចិនឆ្ពោះទៅកាន់ពិភពលោក។
អ្នកជំនាញផ្នែកសន្តិសុខអន្តរជាតិរូបនេះកត់សម្គាល់ថា គម្រោងធំៗទាំង ៤ ដែលចិនកំពុងអភិវឌ្ឍក្នុងនោះរួមមានគម្រោងតារាសាគរ ខេត្តកោះកុង គម្រោងកំពង់ផែ គ្យ៉ូ ឃេ ភីយូ (Kyaukpyu) នៅប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាគម្រោងកំពង់ផែហំាបានបូតា (Hambanbota) នៅប្រទេស ស្រីលង្កា និងគម្រោងកំពង់ផែខ្វាដា (Gwada) នៅប្រទេសប៉ាគីស្ថាន គម្រោងទាំងអស់នេះ សុទ្ធសឹងតែជាគម្រោងដែលក្រុមហ៊ុនចិនមានសិទ្ធិវិនិយោគឬជួលក្នុងរយៈពេលដ៏យូរ។ ជាក់ស្តែងគម្រោងតារាសាគរខេត្តកោះកុងត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាផ្តល់សម្បទានឱ្យចិនវិនិយោគរហូតដល់ ៩៩ ឆ្នាំឯណោះដែលនេះវាមានន័យថាចិនអាចគ្រប់គ្រងរាល់ប្រតិបត្តិការនៅកំពង់ផែ ទាំងអស់នេះ។
លោក ដានីញ៉េល រ៉ាស់សែល (Daniel Russell) យល់ថា បើទោះជាចិនតែងអះអាងថាគម្រោងកំពង់ផែទាំងអស់នេះត្រូវបានសាងសង់ឡើងសម្រាប់បំរើដល់វិស័យពាណិជ្ជកម្មក្តីប៉ុន្តែចិនអាចប្រែក្លាយពួកវាទៅជាកំពង់ផែសម្រាប់ប្រើប្រាស់ក្នុងវិស័យយោធានៅថ្ងៃខាងមុខបានយ៉ាងងាយ។ និយាយបែបផ្សេងវាមានន័យថាដំបូងចិនអាចប្រើវាសម្រាប់បំរើដល់វិស័យស៊ីវិលហើយបន្ទាប់មកទៀតគឺសម្រាប់វិស័យយោធា។
សរុបសេចក្តីមកគេប្រហែលជាពិបាកប្រកែកណាស់ថា ចិនមិនមានមហិច្ឆតាគ្រប់គ្រងដែនសមុទ្ររបស់កម្ពុជា។ បច្ចុប្បន្នក្រុមហ៊ុនចិនគ្រប់គ្រងស្ទើរទាំងស្រុងគម្រោងវិនិយោគធំៗនៅតាមតំបន់ឆ្នេរសមុទ្រកម្ពុជារាប់ចាប់តាំងពីគម្រោងនៅតំបន់តារាសាគរខេត្តកោះកុងរហូតដល់គម្រោងទីក្រុងរាមនៅខេត្តព្រះសីហនុ។ ក្នុងពេលជាមួយគ្នាគម្រោងអភិវឌ្ឍកំពង់ផែនិងព្រលានយន្តហោះរបស់ចិននៅខេត្តកោះកុងត្រូវបានគេសង្ស័យថា ចិនក៏អាចប្រើប្រាស់សម្រាប់បំរើដល់វិស័យយោធា។
ស្រដៀងគ្នានេះដែរចិនក៏កំពុងរងការចោទប្រកាន់ថាមានបំណងប្រើប្រាស់មូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹករាមរបស់កម្ពុជាសម្រាប់បំរើដល់វិស័យយោធារបស់ចិនដូចគ្នា។ បន្ថែមពីលើនេះទៀតកំពង់ផែយុទ្ធសាស្រ្តដែលចិនកំពង់សាងសង់នៅខេត្តកោះកុងកំពុងឋិតនៅលើគន្លងខ្សែយុទ្ធសាស្រ្តគុជរបស់ចិន ដែលនេះហាក់មានន័យថាចិនបានដាក់ឆ្នេរសមុទ្រ របស់កម្ពុជាចូលក្នុងខ្សែយុទ្ធសាស្រ្តនៃគម្រោងគំនិតផ្តួចផ្តើមខ្សែក្រវ៉ាត់និងផ្លូវរបស់ខ្លួនតាំងពីដើមទីរួចមកហើយ។
លើសពីនេះរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក៏កំពុងតែមានក្តីស្រមៃប្រែក្លាយទីក្រុងព្រះសីហនុឱ្យក្លាយទៅជាទីក្រុងឧស្សាហកម្មដែលមានបណ្តុំទីតាំងតំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេសដូចគ្នាទៅនឹងគំរូទីក្រុង ឧស្សាហកម្ម ស៊ិនជិន (Shenzhen) របស់ចិននៅកម្ពុជា។ ដើម្បីសម្រេចផែនការនេះរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាកាលពីខែតុលា ឆ្នាំ២០២១បានជ្រើសរើសក្រុមហ៊ុនចិនឈ្មោះ វិទ្យាស្ថាន នគរូបនីយកម្ម និងរចនានៃទីក្រុងស៊ិនជិន (UPDIS) ដើម្បីឱ្យរចនាប្លង់មេ ឬMaster Planសម្រាប់អភិវឌ្ឍទីក្រុងព្រះសីហនុឱ្យក្លាយទៅជាទីក្រុង ស៊ិនជិនទី២ របស់ចិននៅកម្ពុជា។
ជាការពិតណាស់ចិននិងអាមេរិកកំពុងប្រកួតប្រជែងផ្នែកភូមិសាស្រ្តនយោបាយនៅកម្ពុជានិយាយដោយឡែកនិងនៅភូមិភាគអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ឬអាស៊ានទាំងមូលនិយាយជារួម។បច្ចុប្បន្នកម្ពុជាកំពុងងាកទៅរកប្រទេសចិនកាន់តែខ្លាំងនិងបានក្លាយជាមិត្តដែកថែបរបស់ចិន។ក្នុងកាលៈទេសៈបែបនេះប្រសិនបើចិនអាចគ្រប់គ្រងដែនសមុទ្ររបស់កម្ពុជាបានទៀតនោះចិននឹងទទួលបានផលប្រយោជន៍និងឥទ្ធិពលកាន់តែខ្លាំងឡើងនៅក្នុងការប្រជែងភូមិសាស្រ្តនយោបាយជាមួយអាមេរិកនៅក្នុងតំបន់។ក្នុងពេលជាមួយគ្នាចិនក៏អាចប្រើឥទ្ធិពលនៃវត្តមានមូលដ្ឋានទ័ពយោធារបស់ខ្លួននៅកម្ពុជាដើម្បីទប់ទល់នឹងឥទ្ធិពលរបស់វៀតណាមដែលប្រទេសនេះក៏កំពុងក្លាយជាដៃគូរបស់អាមេរិកក្នុងការទប់ឥទ្ធិពលរបស់ចិននៅក្នុងតំបន់ហើយក៏ជាសត្រូវរបស់ចិននៅក្នុងជម្លោះដែនកោះនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង។
ក្រៅពីនេះប្រសិនជាចិនអាចគ្រប់គ្រងឆ្នេរសមុទ្រកម្ពុជាបានមែននោះ ចិននឹងមានច្រកចេញឆ្ពោះទៅកាន់ឈូងសមុទ្រសៀមដែលនៅទីបំផុតធ្វើឱ្យឥទ្ធិពលនៃភូមិសាស្រ្តនយោបាយរបស់ចិននៅក្នុងតំបន់រីកកាន់តែធំធេងថែមទៀត៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។