ក្រុមយុវជន ១០០រាត្រី ដែលបន្តបេសកកម្មពីលោក បណ្ឌិត កែម ឡី រកឃើញថា រដ្ឋាភិបាលវៀតណាមកំពុងគ្រប់គ្រងទឹកដីខ្មែរ នៅតំបន់អូរហ៊ុច ឬហៅថា ដាក់ហ៊ួដ ក្នុងខេត្តមណ្ឌលគិរី ស្របពេលប្រទេសទាំងពីរ នៅមិនទាន់ឯកភាព បោះបង្គោលព្រំដែននៅឡើយទេ។
ការលើកឡើងនេះ ក្រោយពីពួកគេបានចុះទៅសិក្សាស្រាវជ្រាវពីទិដ្ឋភាពព្រំដែន នៅតំបន់នោះ ប្រទះឃើញ អាជ្ញាធរវៀតណាមសាងសង់ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ផ្សារ និងលំនៅឋានយ៉ាងច្រើនស្អេកស្កះនៅតំបន់ប្រទាញប្រទង់គ្នា។
សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច និងក្រុមការងារ ១០០រាត្រី បារម្ភថា តំបន់អូរហ៊ុច និងដាក់ហ៊ួដ មានទំហំ ៥១ គីឡូម៉ែត្រក្រឡា គិតចាប់ពីបង្គោលព្រំដែនលេខ ៥៥ ក្នុងស្រុកអូររាំង រហូតដល់បង្គោលលេខ ៦០ មានប្រវែង ២៧ គីឡូម៉ែត្រ ត្រូវបានគ្រប់គ្រងទាំងស្រុងដោយអាជ្ញាធរវៀតណាម។ ក្រៅពីនេះ វៀតណាមបានសាងសង់ ប៉ុស្តិ៍ព្រំដែនប៊ួប្រាងយ៉ាងធំ នៅលើទឹកដីខ្មែរ នៅចំណុចអូរហ៊ុច និងបានបញ្ជូនប្រជាជនគេ ទៅរស់នៅ និងធ្វើកសិកម្មច្រើនស្អេកស្កះ។
កាលពីអំឡុង ខែកក្កដា ២០១៩ ក្រុមនិស្សិតមកពីរាជធានីភ្នំពេញ គណបក្សឆន្ទៈខ្មែរ និង ក្រុមការងារ ១០០រាត្រី បានធ្វើដំណើររួមគ្នា ចុះទៅសិក្សាស្រាវជ្រាវ ស្ថានភាពព្រំដែន នៅចំណុចអ៊ូរហ៊ុច ឬហៅថា ដាក់ហ៊ួដ ក្នុងស្រុកអូររាំង ខេត្តមណ្ឌលគិរី ជាប់ខេត្តដាក់ឡាក់ ប្រទេសវៀតណាម ក្នុងបំណងពិនិត្យពីស្ថានភាពព្រំដែន ជីវភាពប្រជាជន និង ធ្វើរបាយការណ៍។
សមាជិកក្រុមការងារ ១០០រាត្រី លោក មួង សូនី ឱ្យដឹងនៅថ្ងៃទី២៨ សីហាថា ក្រុមការងារ ១០០រាត្រី នឹងត្រៀមផ្សាយរបាយការណ៍ បង្ហាញពីតំបន់អូរហ៊ុច ឬហៅថា ដាក់ហ៊ួដ គ្រប់គ្រងដោយវៀតណាម។ លោកថា តំបន់នោះ ភាគីវៀតណាម បានកាន់កាប់ទាំងស្រុង និងមានសិទ្ធិសម្រេចគ្រប់បែបយ៉ាង។ រីឯភាគីកម្ពុជា មិនអាចចេញចូលតំបន់នោះបានទេ។ លោកបន្ថែមថា អាជ្ញាធរកម្ពុជា ហាក់ព្យាយាមបិទបាំងព័ត៌មានពីស្ថានភាពព្រំដែននៅទីនោះ និងមិនបានលើកទឹកចិត្តឱ្យយុវជន និងពលរដ្ឋស្វែងយល់ ឱ្យទូលំទូលាយ ពីស្ថានភាពព្រំដែន។ រីឯក្រុមនិស្សិតដែលចុះទៅតំបន់នោះ ត្រូវបានយោធាវៀតណាមឃ្លាំមើល និងតាមដាននៅចំណុចអូរដាង លើដីខ្មែរ៖ «រដ្ឋាភិបាលគួរប្ដឹងទៅតុលាការអន្តរជាតិទីក្រុងឡាអេ ជាបន្ទាន់ ព្រោះបើយើងអត់ធ្វើបន្ទាន់ទេ យើងបណ្ដោយទៀត វៀតណាមសាងសង់ គេបញ្ជូនប្រជាជនគេមកនៅច្រើនទៅៗ យើងរឹតតែយ៉ាប់ហើយ ពិបាកក្នុងការទាមទារណាស់។ រដ្ឋាភិបាលត្រូវពង្រឹងសមត្ថភាពលើគ្រប់វិស័យដល់កងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ កងកម្លាំងការពារព្រំដែនកម្ពុជាឱ្យខ្លាំង និងបន្ថែមកម្លាំងមនុស្សឱ្យច្រើន ព្រោះខ្ញុំឃើញនៅទីនោះមានតែ ១២នាក់ទេ តិចមែនទែន»។
លោក មួង សូនី ចំណាំថា កាលពីឆ្នាំ ២០១៥ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានប្រកាសពីប្រទេសបារាំងថា តំបន់អូរហ៊ុច និងដាក់ហ៊ូដ រដ្ឋាភិបាលវៀតណាមបានស្នើសុំគ្រប់គ្រង ៦០ ភាគរយ រីឯរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានបដិសេធ។ ក៏ប៉ុន្តែបច្ចុប្បន្ន បែរជារដ្ឋាភិបាលវៀតណាម មានសិទ្ធិគ្រប់គ្រងតំបន់នោះទាំងស្រុងតែម្ដង៖ «ទិដ្ឋភាពជាក់ស្ដែងតំបន់ហ្នឹងវៀតណាម មិនត្រឹមគ្រប់គ្រង ៦០ភាគរយទេ គឺវៀតណាមគ្រប់គ្រងទាំងស្រុងតែម្ដង។ បានសេចក្ដីថា វៀតណាម មានសិទ្ធិសម្រេចធ្វើនេះនោះ រស់នៅ សង់ផ្ទះនៅតំបន់ហ្នឹង តែដោយឡែកកម្ពុជាយើងអត់អាច មានសិទ្ធិទេសូម្បីតែការចេញចូល ក៏យើងអត់អាចចូលទៅបានដែរ។ ពីអូរដាក់ដាង រហូតដល់ប៉ុស្តិ៍ប៊ួប្រាង និងអូរហ៊ុចគឺយើងមិនអាចចូលបានទេ គឺគ្រប់គ្រងដោយវៀតណាមទាំងអស់»។
សមាជិកក្រុមប្រឹក្សាពិគ្រោះយោបល់ និងជាប្រធានគណបក្សឆន្ទៈខ្មែរ លោក គង់ មុនីកា ដែលចុះទៅពិនិត្យទិដ្ឋភាពព្រំដែនទីនោះ មានប្រសាសន៍ថា តំបន់នោះមិនទាន់ឯកភាព បោះបង្គោលព្រំដែន ជាផ្លូវការនៅឡើយទេ។ រីឯគណៈកម្មការព្រំដែន ប្រទេសទាំងពីរ កំពុងចរចាបោះបង្គោល។ ចំពោះសំណួរដែលសួរថា ក្រុមយុវជន ១០០រាត្រី រកឃើញថា រដ្ឋាភិបាលវៀតណាម គ្រប់គ្រងតំបន់មានជម្លោះនោះទាំងស្រុង តើលោកយល់យ៉ាងណា? លោកគ្រាន់តែឆ្លើយថា លោកប្រទះឃើញអាជ្ញាធរវៀតណាមស្ថាបនាផ្លូវកៅស៊ូ នៅចំណុចអូរដាង ក្នុងតំបន់ប្រទាញប្រទង់គ្នា និងមិនទាន់ប្រាកដថា វៀតណាមកាន់កាប់ទីនោះនោះទេ៖ «មិនទាន់មានការជាក់ច្បាស់ថា ជាការគ្រប់គ្រងទាំងស្រុងនៅឡើយទេ ព្រោះបានសេចក្ដីថា គណៈកម្មការព្រំដែនប្រទេសទាំងពីរ មិនទាន់ឈានទៅដល់កិច្ចព្រមព្រៀងគ្នានៅឡើយ»។
សមាជិកក្រុមការងារ ១០០រាត្រី រកឃើញចំណុចស្នូលមួយចំនួន ដែលរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាខ្លះចន្លោះ ក្នុងការគ្រប់គ្រងតំបន់មានជម្លោះ ឬតំបន់មិនទាន់ឯកភាព បោះបង្គោលព្រំដែនរួមមាន៖
រដ្ឋាភិបាលពុំមានវិធានការច្បាស់លាស់ ការពារតំបន់អូរហ៊ុច ឬដាក់ហ៊ួដ និងទាមទារដីរបស់ខ្លួននៅតំបន់នោះ តាមរយៈយន្តការ ប្ដឹងទៅតុលាការយុត្តិធម៌ អន្តរជាតិ និងអង្គការសហប្រជាជាតិ។ លើសពីនេះ វៀតណាមបានកំណត់ ផែនទី Google នៅតំបន់នោះថា ជាទឹកដីរបស់គេ អាចមានការភាន់ច្រឡំ។ ពលរដ្ឋ និងយុវជនកម្ពុជា ពិបាកទទួលបានព័ត៌មាន ពីស្ថានភាពព្រំដែន នៅតំបន់នោះ។ មន្ត្រីប៉ុស្តិ៍ព្រំដែន និងសមត្ថកិច្ចកម្ពុជា ខ្លាចញញើតវៀតណាម។ រីឯ អាជ្ញាធរវៀតណាម ហាមពលរដ្ឋកម្ពុជាចេញចូលតំបន់នោះ។ ចំណែក សមត្ថកិច្ចព្រំដែនកម្ពុជា ខ្វះសម្ភារៈ និងមធ្យោបាយការពារព្រំដែន កង្វះទឹកស្អាត និង ខ្វះអគ្គិសនីប្រើប្រាស់ជាដើម។
ទេសរដ្ឋមន្ត្រីទទួលបន្ទុកបេសកកម្ម ពិសេសកិច្ចការព្រំដែន លោក វ៉ា គឹមហុង អះអាងថា ភាគីកម្ពុជា និងវៀតណាមនៅពុំទាន់ឯកភាពគ្នា ស្នើទៅរដ្ឋាភិបាលបារាំងរៀបចំផែនទី និងបែបបទបច្ចេកទេសកំណត់បង្គោលព្រំដែននៅឡើយទេ។ ចំពោះសំណួរដែលសួរថា ក្រុមនិស្សិត និងយុវជន ១០០រាត្រី អះអាងថា ភាគីវៀតណាម គ្រប់គ្រងតំបន់នោះទាំងស្រុង តើលោកយល់យ៉ាងណា? មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលរូបនេះឆ្លើយថា តើក្រុមយុវជនទៅសិក្សាព្រំដែននៅតំបន់នោះ វៀតណាមឱ្យចូលឬទេ? លោកថា ប្រសិន បើគ្មានរបាយការណ៍ច្បាស់លាស់ទេ សូមកុំត្រូវយកជាមូលដ្ឋាន សួរពីបញ្ហានេះ៖ «សរុបមកនៅដដែលទេ អត់មានអ្វីប្រែប្រួលទេ ស្ថានភាពនៅតំបន់ដាក់ដាំ ដាក់ហ៊ួដនៅដដែលទេណា។ កុំចេះតែយករបាយការណ៍ដែលមិនច្បាស់ចេះតែមកសួរ។ កន្លែងហ្នឹងខ្ញុំស្គាល់ច្បាស់ហើយ បើយើងបានចូលៗ បានឃើញៗ ឮសូរគេថា ដើម្បីផ្សាយព័ត៌មានមិនពិត គឺកុំធ្វើឱ្យសោះ»។
តំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក អ៊ុំ សំអាន ផ្ដល់ទស្សនៈថា ប្រសិនបើ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បោះបង្គោលព្រំដែនផ្អែកតាម សន្ធិសញ្ញាបំពេញបន្ថែមឆ្នាំ១៩៨៥ សម័យវៀតណាមគ្រប់គ្រង នឹងធ្វើឱ្យកម្ពុជាបាត់បង់ទឹកដី។ លោកថា រដ្ឋាភិបាលត្រូវអនុវត្តអនុសញ្ញាកម្ពុជា-កូសាំងស៊ីន ឆ្នាំ ១៨៧៣ ដែលកាលនោះរដ្ឋាភិបាលបារាំង បានពុះចែកទឹកដីកម្ពុជាក្រោមទៅឱ្យវៀតណាមគ្រប់គ្រង និងបានបោះបង្គោលព្រំដែនចំនួន ១២៤បង្គោល។ លោកគិតថា ការដោះស្រាយបញ្ហាព្រំដែនទ្វេភាគីជាមួយវៀតណាម នឹងមិនទទួលបានយុត្តិធម៌ទេ ដូច្នេះរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ត្រូវប្ដឹងទៅរដ្ឋាភិបាលបារាំង និងភាគីអន្តរជាតិជាអាជ្ញាកណ្ដាល៖ «បង្គោលព្រំដែននៅដាក់ហ៊ួដ ទី២ សារាចរណ៍របស់អគ្គទេសាភិបាលបារាំង ទី៣ យើងអាចប្ដឹងទៅតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ ICJ ទី៤ យើងត្រូវយកផែនទី តម្កល់នៅអង្គការសហប្រជាជាតិ។ ផែនទីហ្នឹងពុំមែនដូច យួន គេចម្លងឱ្យយើងនៅស្រុកយួននោះទេ។ អាហ្នឹងវាខុសគ្នា អ៊ីចឹង។ ព្រោះផែនទី ដែលខ្ញុំយកពីអង្គការសហប្រជាជាតិ ខ្ញុំផ្ទៀងមើល វាអត់នៅដាក់ដាំទេ វានៅ ដាក់ហ៊ួដនោះទេ»។
អាស៊ីសេរីបានព្យាយាមទាក់ទង ប្រធានក្រុមស្រាវជ្រាវផែនទីកម្ពុជា-វៀតណាម នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា លោក សុខ ទូច និង អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល លោក ផៃ ស៊ីផាន តែទូរស័ព្ទហៅចូលគ្មានអ្នកលើក។ តែលោក លោក សុខ ទូច ធ្លាប់ប្រាប់អាស៊ីសេរីថា លោកបានចុះស្រាវជ្រាវដល់តំបន់នោះ និងកំណត់ថា ខ្សែបន្ទាត់ខណ្ឌដែនសីមា ឋិតនៅចំណុចអូរហ៊ុច ឬដាក់ហ៊ួដ ពុំមែនឋិតនៅតំបន់ដាក់ដាំនោះទេ។
កន្លងទៅ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ធ្លាប់អះអាងថា តំបន់ជម្លោះនោះមានទំហំជាង ៥០ គីឡូម៉ែត្រក្រឡា ហើយលោកបានទាមទារខ្សែបន្ទាត់ខណ្ឌដែនសីមានៅចំណុចអូរហ៊ុច ដែលបច្ចុប្បន្នភាគីវៀតណាម បានសាងសង់ច្រកទ្វារព្រំដែនចូលជ្រៅ ពីអូរហ៊ុចមានចម្ងាយជាង ១០គីឡូម៉ែត្រ។ ចំណែកភាគីវៀតណាម បានទាមទារយកអូរដាក់ដាំ ជាខ្សែបន្ទាត់ខណ្ឌដែនសីមា។
ទោះយ៉ាងណា លោក មួង សូនី រកឃើញថា រដ្ឋាភិបាលវៀតណាមមិនត្រឹមតែរំលោភរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ច្បាប់អន្តរជាតិ និងកិច្ចព្រមព្រៀងក្រុងបារីសទេ សូម្បីតែសន្ធិសញ្ញាបំពេញបន្ថែមឆ្នាំ ២០០៥ ក៏វៀតណាមបំពារដែរ។ លោកថា ខ្លឹមសារសន្ធិសញ្ញាបំពេញបន្ថែមឆ្នាំ ២០០៥ ប្រការ ១ ចំណុច ២ ចែងថា កំណត់ព្រំដែននៅតំបន់ឃុំដាក់ដាំ ស្រុកអូររាំង ខេត្តមណ្ឌលគិរី ជាប់ឃុំក្វាងជិក ស្រុកដាក់រឡឹប ខេត្តដាក់ឡាក់ ប្រទេសវៀតណាម ភាគីប្រទេសទាំងពីរ បានឯកភាពគ្នាបន្តពិភាក្សា។
ក្រុមយុវជន ១០០រាត្រី បារម្ភថា ការបណ្ដែតបណ្ដោយឱ្យវៀតណាមសង់អគារ ស្ថាបនាផ្លូវ ធ្វើកសិកម្ម បញ្ជូនប្រជាជនគេមករស់នៅ និងគ្រប់គ្រង តំបន់ប្រទាញប្រទង់គ្នា នឹងធ្វើឱ្យកម្ពុជាចាញ់ប្រៀបជាងវៀតណាមក្នុងការកំណត់បង្គោលខណ្ឌសីមា ព្រំដែនផ្លូវការនៅថ្ងៃខាងមុខ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។