មន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិកម្ពុជាបញ្ជាក់ថា ពិតជាមានសកម្មភាពបូមខ្សាច់ស្តារជម្រៅទឹកសមុទ្រនៅមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹករាមប្រាកដមែន ពីព្រោះជម្រៅទឹកនៅទីនោះរាក់ មានត្រឹមតែជាង ២ម៉ែត្រ។ យ៉ាងណា មន្ត្រីរូបនោះអះអាងថា ការបូមខ្សាច់ស្តារជម្រៅទឹកសមុទ្រនៅទីនោះ នឹងមិនអាចធ្វើលើសពីជម្រៅជ្រៅបំផុត ៥ ទៅ ៦ ម៉ែត្របានទេ ដោយសារកត្តាទីតាំងធម្មជាតិនៅទីនោះមិនអាចធ្វើជ្រៅជាងនេះបាន។
ប្រធានគម្រោងធ្វើទំនើបកម្មនៅមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹករាម នាយឧត្តមសេនីយ៍ ចៅ ភិរុណ ដែលកំពុងរងទណ្ឌកម្មពីសហរដ្ឋអាមេរិក បញ្ជាក់ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរី កាលពីល្ងាចថ្ងៃទី២៣ ខែមករាថា ពិតជាមានសកម្មភាពបូមខ្សាច់នៅកំពង់ផែរកងទ័ពជើងទឹករាមមែនដើម្បីសម្អាតដីល្បាប់ដែលមានច្រើននៅទីនោះ៖« បាទ ឥឡូវនេះ គឺជាការពិត ព្រោះគេកំពុងតែដូចជាមានការស្តារបូមខ្សាច់បូមអី ដើម្បីធ្វើច្រកធ្វើអី ។ អាហ្នុងរបស់ក្រសួងការពារជាតិ គេបញ្ជូនមកជួយធ្វើការ បញ្ជូនមកជួយបូមជួយអី ស្តារផ្លូវច្រកឱ្យចេញចូលស្រួល ប៉ុន្តែកន្លែងហ្នុងវារាក់ណាស់ ចូលមិនកើតទេតាមមើលទៅ។ បើចង់ស្តារវាទាល់តែអស់លុយច្រើនណាស់ ព្រោះទឹកវារាក់តែ២ម៉ែត្រជាង ។ មិនច្បាស់ថា [ បូម ] ចប់ពេលណាទេ គេចេះតែធ្វើតិចៗជាមួយកងទ័ពជើងទឹក ។ ម៉ាស៊ីនបូមដូចមានតែមួយទេ តែម៉ាស៊ីនដឹកខ្សាច់ដូចមានប៉ុន្មានដែរអត់ច្បាស់ទេ »។
Opens in new windowប្រតិកម្មរបស់មន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិកម្ពុជានេះ កើតមានឡើងក្រោយពេលស្ថាប័នសិក្សាស្រាវជ្រាវផ្នែកយុទ្ធសាស្ត្រ និងកិច្ចការអន្តរជាតិដ៏មានឥទ្ធិពលរបស់អាមេរិក ហៅកាត់ថា CSIS តាមរយៈគម្រោងគំនិតផ្តួចផ្តើមតម្លាភាពលម្ហសមុទ្រអាស៊ី (Asia Maritime Transparency Initiative, AMTI) បានចេញផ្សាយរបាយការណ៍សង្ខេបមួយកាលពីថ្ងៃទី២១ ខែមករា ថា ផ្អែកតាមរូបភាពពីប្រព័ន្ធផ្កាយរណប មានម៉ាស៊ីនបូមខ្សាច់ខ្នាតធំពីរគ្រឿងអមដោយសាឡាងដឹកខ្សាច់មួយចំនួននៅក្បែរឆ្នេរនៃមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹករាម។ របាយការណ៍ដដែលបន្តថា គេមិនដឹងច្បាស់អំពីវិសាលភាពនៃការបូមខ្សាច់ដែលបានគ្រោងទុកនេះទេ ប៉ុន្តែ នេះជាការអភិវឌ្ឍន៍ដ៏សំខាន់មួយក្នុងការពង្រីកសមត្ថភាពមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹករាម។ ស្ថាប័នស្រាវជ្រាវរបស់អាមេរិកដដែលពន្យល់ថា ទឹករាក់នៅមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹករាមនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ អាចទទួលសំចតបានតែនាវាល្បាតខ្នាតតូចតែប៉ុណ្ណោះ។ ផ្ទុយទៅវិញ កំពង់ផែទឹកជ្រៅ នឹងកាន់តែមានប្រយោជន៍ដល់កងទ័ពជើងទឹកកម្ពុជា និងចិន ដែលអាចជាផ្នែកមួយនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសម្ងាត់រវាងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងចិន។
ឆ្លើយតបទៅនឹងការចោទប្រកាន់នេះ ប្រធានគម្រោងទំនើបកម្មមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹករាម លោក ចៅ ភិរុណ អះអាងថា ការបូមខ្សាច់ស្តារជម្រៅទឹកសមុទ្រនេះអាចធ្វើបានជ្រៅបំផុត ត្រឹមតែ ៥ទៅ៦ម៉ែត្រតែប៉ុណ្ណោះ ហើយក៏មិនអាចបម្រើឱ្យមូលដ្ឋានទ័ពបរទេសនោះដែរ ពីព្រោះទីតាំងនោះ សំបូរទៅដោយកោះ ភ្នំ និងមានថ្មនៅបាតសមុទ្រ៖ « កន្លែងស្តារនោះវាប៉ះពាល់បរិស្ថាន វាប៉ះពាល់អីច្រើនណាស់។ អ៊ីចឹងគឺការស្តារនេះមិនអាចប្រព្រឹត្តិទៅតាមការចង់ជ្រៅអីបានទេ ពីព្រោះកន្លែងនេះជាកន្លែងដែលជាជម្រកសត្វសមុទ្រ ត្រី វារីជាតិ វារីសមុទ្រ។ វាពិបាកណាស់កន្លែងនេះ បើយើងធ្វើទៅវាប៉ះកោះ ប៉ះអីច្រើនណាស់ កោះនៅជុំវិញហ្នុងទាំងអស់។ ហើយជើងកោះវាទ្រេលមក យើងខួងទៅវាប៉ះថ្មប៉ះអីបាតសមុទ្រ។ បើថ្មតើយើងទៅធ្វើម៉េច ? មិនបានទេ ព្រោះពិបាក ហើយចំណាយលុយច្រើន។ បើធ្វើទាល់តែរកកន្លែងទឹកជ្រៅ។ កន្លែងរាក់ដូច្នេះ ធ្វើមិនកើតទេ។ កន្លែងនេះបានតែចេញចូល។ បើធ្វើទាល់តែលម្ហសមុទ្រនៅខាងក្រៅ ទើបអាចធ្វើបាន ... ។ ខ្ញុំថាបើធ្វើបានប្រហែលជា ៥ ទៅ ៦ម៉ែត្រទេអស់ហើយ។ មិនដល់ផងយ៉ាង។ ពីព្រោះវាទើសភ្នំ ទើសថ្ម ពិបាកណាស់។ មានតែនាវាតូចៗចូលបាននាវាធំៗចូលមិនបានទេ។ បើធ្វើជាមូលដ្ឋានអីក៏ទៅមិនរួចដែរ »។
មន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិដដែលបដិសេធថា គម្រោងធ្វើទំនើបកម្មកំពង់ផែកងទ័ពជើងទឹករាមដែលជាជំនួយរបស់ចិននេះ អាចនឹងត្រូវចិនប្រែក្លាយជាមូលដ្ឋានទ័ពជើងទឹករបស់ខ្លួននាពេលអនាគតនោះ។ លោកអះអាងថា អ្វីដែលចិនកំពុងជួយធ្វើនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ គឺដើម្បីឱ្យកងទ័ពជើងទឹកកម្ពុជាមានកន្លែងជួសជុលនាវាខ្នាតតូចរបស់ខ្លួន ដែលកន្លងមកកម្ពុជាត្រូវអូសនាវាទាំងនោះយកទៅជួសជុលនៅប្រទេសជិតខាង ដូចជា វៀតណាម (Vietnam) ថៃ (Thailand) និងម៉ាឡេស៊ី (Malaysia) ជាដើម៖ « ឥឡូវគេជួយធ្វើដូច្នេះ ត្រឹមនាវាស្រាលតូចៗ ត្រឹម ១០០ ២០០ ទៅ ៣០០តោន ដែលជានាវាកម្ពុជាយើងមាន។ កម្ពុជាមានជានាវាតូចៗត្រឹមរត់តាម intercept តាមឆ្នេរ មិនអាចទៅអន្តរជាតិបានទេ។ អត់ទៅដល់ព្រំដែនទេ។ គេធ្វើឱ្យយើងក៏ទៅតាមហ្នុងបានដែ ។ គេធ្វើដើម្បីអាចបណ្តុះបណ្តាលអ្នកបច្ចេកទេសជួសជុលម៉ាស៊ីន ជួសជុលប្រព័ន្ធផ្សេងៗដែលទាក់ទងគ្រឿងបំពាក់នៅលើនាវា ដូចជារ៉ាដា វិទ្យុទាក់ទង កាំភ្លើងយន្ត កាំភ្លើងធំដែលមាននៅលើនាវារបស់យើងឱ្យយើងចេះជួសជុល។ ឱ្យយើងចេះធ្វើប្រើប្រាស់បាន ពីព្រោះបើរំពឹងអូសទៅស្រុកគេ វាថ្លៃ ហើយគេមិនចង់ធ្វើទៅទៀត ពីព្រោះវាខុសនឹងកិច្ចព្រមព្រៀង »។
មន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិកម្ពុជារូបនេះ បន្តថា ចិនមិនអាចមកបោះទ័ពនៅកម្ពុជា ឬនៅមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹករាមបានទេ ពីព្រោះការធ្វើដូច្នេះខុសនឹងរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា។ ក៏ប៉ុន្តែ លោកថា កម្ពុជាអាចមានសិទ្ធិទទួលការហ្វឹកហ្វឺន ការបណ្តុះបណ្តាល និងការផ្តល់ជំនួយយោធាពីបរទេសបាន។ ទន្ទឹមនឹងនេះ លោក ចៅ ភិរុណ ក៏បានបដិសេធដែរថា មិនមានវត្តមានមន្ត្រីយោធា ឬកងទ័ពចិនកំពុងឈរជើងនៅកំពង់ផែរកងទ័ពជើងទឹកនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះឡើយ តែមានត្រឹមតែជាកម្មករ ឬអ្នកបច្ចេកទេសចិន ដើម្បីអនុវត្តគម្រោងប៉ុណ្ណោះ៖ « ខ្ញុំមើលទៅនេះវាគឺជាការចោទប្រកាន់ទេ។ តាមពិតទៅអត់មានមន្ត្រីយោធាចិនទេ។ មានតែមន្ត្រី មិនមែនមន្ត្រីទេ តែដូចជាអ្នកបច្ចេកទេស វិស្វករ គេមកជួយធ្វើនេះធ្វើនោះអ៊ីចឹងទៅ ជួយគូសវាសប្លង់ ផ្លូវអីជាដើម។ គេជួយសិក្សា គេជួយស្ទង់ជួយមើលថាតើធ្វើតាមផ្លូវណា ធ្វើបានឬមិនបានអីចឹង ពីព្រោះខ្មែរយើងមានពីណាចេះ ខាងជើងទឹកខ្មែរយើងវាខ្សោយ។ កម្លាំងខ្ញុំមិនច្បាស់ដែរពីព្រោះកម្លាំងនេះ គេចេញចូលៗទេ។ វាមិនមែនជាកម្លាំងទាហ៊ានទេ តែជាកម្លាំងកម្មករ។ ជាកម្មករក្រុមហ៊ុនដែលក្រសួងការពារជាតិចិនគេដេញថ្លៃត្រូវ។ ចប់តួនាទីគេគេត្រលប់ទៅវិញទៅ។ មកជួនកាលម្តង ១០ ទៅ២០នាក់អីទៅ។ ឱ្យបោះទ័ពឱ្យឈរជើងអីគឺអត់មានទេ »។
សារព័ត៌មានរបស់អាមេរិក The Wall Street Journal កាលពីខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៩ បានស្រង់សម្ដីប្រភពពីមន្ត្រីអាមេរិកមួយចំនួន ដែលអះអាងថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងចិន បានចុះកិច្ចព្រមព្រៀងសម្ងាត់មួយអនុញ្ញាតឱ្យចិនប្រើប្រាស់មូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹករាមរបស់កម្ពុជាក្នុងរយៈពេល ៣០ ឆ្នាំ និងអាចបន្តរយៈពេល ១០ ឆ្នាំម្តងបន្ទាប់ពីនោះ។ តាមរយៈកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ ចិនអាចដាក់កងទ័ព សព្វាវុធ និងនាវាយោធារបស់ខ្លួននៅមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹករាមរបស់កម្ពុជា។ ក៏ប៉ុន្តែ ព័ត៌មាននេះត្រូវកម្ពុជាច្រានចោលយ៉ងដាច់អហង្ការ និងចាត់ទុកថាជាព័ត៌មាន «ក្លែងក្លាយ»។
ទន្ទឹមគ្នានេះ សហរដ្ឋអាមេរិកតែងលើកឡើងពីកង្វល់របស់ខ្លួនជុំវិញបញ្ហានេះ ដែលសហរដ្ឋអាមេរិកអះអាងថា ធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខ និងផលប្រយោជន៍របស់ខ្លួននៅក្នុងតំបន់។ សហរដ្ឋអាមេរិក នៅតែបន្តជំរុញឱ្យកម្ពុជារក្សាតុល្យភាពក្នុងនយោបាយការបរទេសរបស់ខ្លួន និងបង្ហាញតម្លាភាពក្នុងរឿងអភិវឌ្ឍន៍កំពង់ផែកងទ័ពជើងទឹករាមនេះ។ កាលពីចុងឆ្នាំ២០២១ សហរដ្ឋអាមេរិកបានដាក់ទណ្ឌកម្មបន្ថែមលើមន្ត្រីយោធាកម្ពុជាពីររូប គឺនាយឧត្តមសេនីយ៍ ចៅ ភិរុណ ដែលមានតួនាទីជាអគ្គនាយកនៃអគ្គនាយកដ្ឋានសម្ភារៈបច្ចេកទេសនៃក្រសួងការពារជាតិ និងនាយឧត្តមនាវី ទៀ វិញ ជាអគ្គមេបញ្ជាការរងនៃកងយោធពលខេមរភូមិន្ទ និងជាមេបញ្ជាការកងទ័ពជើងទឹក ដោយសារតែសហរដ្ឋអាមេរិកចោទមន្ត្រីទាំងពីររូបនេះថា ជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងការប្រព្រឹត្តិអំពើពុករលួយ «ធ្ងន់ធ្ងរ» ក្នុងគម្រោងធ្វើទំនើបកម្មកំពង់ផែកងទ័ពជើងទឹករាមនេះ។ លើសពីនេះទៀត សហរដ្ឋអាមេរិកក៏បានបន្ថែមទណ្ឌកម្មបញ្ឈប់ការលក់ ឬរឹតត្បិតអាវុធផលិតដោយអាមេរិកមកឱ្យកម្ពុជាផងដែរ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។