ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ បដិសេធចោលពាក្យបណ្តឹងពាក់ព័ន្ធនឹងភាពមិនប្រក្រតីនៃបញ្ជីឈ្មោះបោះឆ្នោតដំបូងចំនួន២៨ បណ្ដឹង ដែលប្ដឹងដោយគណបក្សសម្ព័ន្ធដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យ ដោយសារបណ្ដឹងទាំងនោះ ផ្ទុយពីគតិច្បាប់។ គណបក្សសម្ព័ន្ធដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យ ប្រកាសធ្វើពហិការ ឈប់ចូលរួមសវនាការតទៅទៀត ដោយចោទថា ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ មាននិន្នាការលម្អៀងទៅរកគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត(គ.ជ.ប)។
អ្នកនាំពាក្យក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ លោក ព្រហ្ម វិចិត្រអក្ខរា ឲ្យដឹងថា ស្ថាប័ននេះបានធ្វើសន្និសីទកាសែតពាក់ព័ន្ធនឹងបណ្ដឹងរបស់គណបក្សសម្ព័ន្ធដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យ ទាំង៩៥បណ្ដឹង នៅថ្ងៃទី២២ ធ្នូ និងបានបដិសេធចោលបណ្ដឹងចំនួន២៨ ហើយបិទផ្លូវតវ៉ា ដោយតម្កល់សេចក្ដីសម្រេចរបស់ គ.ជ.ប.។
លោក បន្តថា ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ នឹងបន្តសវនាការបណ្ដឹង ដែលនៅសល់ នៅថ្ងៃទី២៣ និងថ្ងៃទី២៥ ធ្នូ បន្តទៀត។ លោក បញ្ជាក់ថា ក្នុងសវនាការដោះស្រាយបណ្ដឹងកន្លងមក ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ បានបើកជាសាធារណៈ និងបានបើកឱកាសឲ្យគ្រប់ភាគីទាំងអស់ បានចូលរួមឡើងនិយាយតវ៉ា បានត្រឹមត្រូវតាមផ្លូវច្បាប់៖ «បើគាត់ឆ្លើយទៅលើអ្វីដែលគាត់បានសរសេរហើយ អាហ្នឹង ជាការឆ្លើយមួយឆ្លើយដដែលទៅលើអ្វីដែលសរសេរហើយ។ អ៊ីចឹង ! បានជាប្រធានក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះសួរគាត់មានអង្គហេតុថ្មី អ្វីបន្ថែមទៀតទេ មានភស្តុតាងថ្មីបន្ថែមទៀតទេ។ គាត់សុទ្ធតែឆ្លើយថា អត់មានអ្វីថ្មីបន្ថែមទៀតទេ ក្រៅពីពាក្យបណ្ដឹងរបស់គាត់ គាត់មានប៉ុណ្ណឹង។ អ៊ីចឹង ! បើគាត់ថាមានប៉ុណ្ណឹង ឲ្យគាត់និយាយលើសហ្នឹង យើងមានអ្វីដែលត្រូវស្ដាប់បន្ត»។
ចំណែក តំណាងគណបក្សសម្ព័ន្ធដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យ បានអះអាងថា ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ កាត់ក្ដីដោយលម្អៀងទៅ រក គ.ជ.ប. និងបិទឱកាសសាក្សី និងតំណាងគណបក្ស មិនឲ្យបានឡើងនិយាយពន្យល់ និង តវ៉ាបានឡើយ។
អនុប្រធាន និងជាអ្នកនាំពាក្យគណបក្សសម្ព័ន្ធដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យ លោក អ៊ី សាំងឡេង សោកស្ដាយចំពោះការសម្រេចច្រានចោលពាក្យបណ្តឹងរបស់គណបក្ស និងប្រកាសថា គណបក្សពហិការសវនាការលើកក្រោយ។ លោក ឲ្យដឹងថា តំណាងគណបក្សសម្ព័ន្ធដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យ បានខិតខំចូលរួមពិនិត្យបញ្ជីឈ្មោះដំបូង និងចូលរួមផ្ទៀងផ្ទាត់ ហើយបានរកឃើញភាពមិនប្រក្រតី ពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ជីឈ្មោះបោះឆ្នោតចំនួនជាងបីពាន់(៣.០០០) នាក់។
លោក បន្តថា គណបក្សរបស់លោករកឃើញថា ភាពមិនប្រក្រតីភាគច្រើន នៃបញ្ជីឈ្មោះ ដោយសារ អ្នកមានអំណាច បានដឹកក្រុមគ្រួសាររបស់ទាហាន ពីតំបន់ផ្សេង ទៅចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត នៅតំបន់មួយទៀត ជាថ្នូរនឹងការសន្យាថា ផ្ដល់ដី ឬ ធ្វើផ្លូវឱ្យ។
អ្នកនាំពាក្យរូបនេះ អះអាងថា គណបក្ស មានវីដេអូ មានសាក្សី ត្រឹមត្រូវ ពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ជីឈ្មោះបោះឆ្នោតមិនប្រក្រតី ប៉ុន្តែការតវ៉ា សុទ្ធតែចាញ់គ្រប់ដំណាក់កាល តាំងពីថ្នាក់ឃុំ ថ្នាក់ គ.ជ.ប. និងក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ ដោយសារស្ថាប័នមានអំណាចទាំងអស់ សម្រេចជាឯកតោភាគី មិនបើកឱកាសឲ្យតំណាងគណបក្សតវ៉ា និង គំរាមកំហែងតំណាងគណបក្ស ជាដើម៖ «ឆ្លើយបាទឬចាស តែប៉ុណ្ណឹងបានហើយ និយាយអីខុសពីហ្នឹងអត់បានហ្មង។ រួចហើយពេលដែលគេប្រកាសសេចក្ដីសម្រេច៣ ៤ខហ្នឹង គេធ្វើហើយរួចស្រេច។ សេចក្ដីប្រកាសហ្នឹង គឺដើមបណ្ដឹងរបស់យើងជាភ្នាក់ងារគណបក្សនេះ ឈរស្ដាប់រហង់ទៅ»។
គណបក្សសម្ព័ន្ធដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យ បានដាក់ពាក្យប្ដឹង ចំនួន១២០បណ្ដឹង នៅថ្នាក់ឃុំ-សង្កាត់ ដើម្បីទាមទារសុំលុបឈ្មោះ អ្នកបោះឆ្នោត ជាងបីពាន់ (៣ ០០០) នាក់ ចេញពីបញ្ជីបោះឆ្នោត ដោយសាររកឃើញមានភាពមិនប្រក្រតី ព្រោះពលរដ្ឋខ្លះ មិនមែនជាអ្នករស់នៅក្នុងឃុំ-សង្កាត់នោះ។
ក្រោយចាញ់ក្ដី នៅថ្នាក់ឃុំ-សង្កាត់ គណបក្សនេះ បន្តប្ដឹងទៅ គ.ជ.ប. ចំនួន ១១៣ បណ្ដឹង។ បន្ទាប់ពីចាញ់ក្ដីទៀត គណបក្សនេះ បន្តប្ដឹងទៅក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ ចំនួន ៩៥ បណ្ដឹង។ គណបក្សសម្ព័ន្ធដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យ ហៅ សវនាការកន្លងមកថា ជាសវនាការបង្គ្រប់កិច្ច និងបានបំភិតបំភ័យស្មារតីតំណាងគណបក្សខ្លួន។ គ.ជ.ប. ក៏បានប្ដឹង លោក អ៊ី សាំងឡេង ទៅតុលាការដែរ ដោយចោទថា អនុប្រធានបក្សរូបនេះ បានជេរប្រមាថប៉ះពាល់ដល់កិត្តិយស និងសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ របស់ស្ថាប័នជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត។
នាយកប្រតិបត្តិអង្គការគណៈកម្មាធិការអព្យាក្រឹត្យ និងយុត្តិធម៌ដើម្បីការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងត្រឹមត្រូវនៅកម្ពុជា ហៅកាត់ និចហ្វិច (NICFEC) លោក សម គន្ធាមី សង្កេតឃើញថា ក្រុមប្រឹក្សា ប្រើពេលសវនាការខ្លីពេក លើ២៨បណ្ដឹងដំបូង ដោយមិនបានដេញដោលសាក្សី និងតំណាងគណបក្សសម្ព័ន្ធដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យ ឲ្យអស់ចិត្ត។ លោក បារម្ភថា ការប្រើពេលសវនាការខ្លីពេក នឹងមិនអាចផ្ដល់យុត្តិធម៌ ឲ្យគណបក្សជាដើមបណ្ដឹងបាន៖ « សង្កេតមើលទីខាងក្រៅទៅ ខាងភាគីដើមបណ្ដឹងគេអត់ទាន់អស់ចិត្ត។ ចង់ឲ្យសាកសួរឲ្យបានពិស្ដារ ល្អិតល្អន់ជាងហ្នឹង ទាំងដើមបណ្ដឹងក្ដី សាក្សីក្ដី គឺអស់ចិត្តហើយ»។
គ.ជ.ប. ចុះឈ្មោះអ្នកបោះឆ្នោតថ្មី សម្រាប់ឆ្នាំ២០២០ បានជាងពីរសែន (២៥៦.៥៤៥) នាក់ ស្មើនឹងជាង ៨៥ ភាគរយ (៨៥,៤០%) នៃចំនួនប្រជាពលរដ្ឋ ដែលត្រូវចុះឈ្មោះ ជាងបីសែន (៣០០.៣៩០) នាក់។ ចំណែក អ្នកដែលបានលុបឈ្មោះបោះឆ្នោត នៅឆ្នាំ២០២០ មានជាងមួយសែន (១៥៤.៧៦៨) នាក់ ដោយសារមរណភាព ផ្លាស់ប្ដូរលំនៅឋាន ចេញទៅឃុំ-សង្កាត់ផ្សេង ឈ្មោះស្ទួន ឬលើសពីមួយកន្លែង និងជនត្រូវដកហូតសិទ្ធិបោះឆ្នោតបណ្ដោះអាសន្ន។
ទោះជាយ៉ាងណា មន្រ្តីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងអ្នកឃ្លាំមើលសង្គម តែងតែអះអាងថា គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ហៅកាត់ថា គ.ជ.ប. លែងជាស្ថាប័នបម្រើប្រយោជន៍រួមរបស់ជាតិជាយូរមកហើយ ហើយ គ.ជ.ប. បានក្លាយជាស្ថាប័នសេនាធិការរបស់គណបក្សកាន់អំណាច ចាប់តាំងពីពេលលោក ហ៊ុន សែន រំលាយបក្សសង្គ្រោះជាតិ នៅចុងឆ្នាំ២០១៧ មកម៉្លេះ។ ការវាយតម្លៃដូច្នេះ ដោយសារតែ គ.ជ.ប.បានយកអាសនៈគណបក្សសង្គ្រោះជាតិចាប់ពីថ្នាក់មូលដ្ឋានដល់ថ្នាក់ជាតិ ដែលទទួលបានពីការបោះឆ្នោត យកទៅចែកឱ្យគណបក្សដទៃ ជាពិសេសបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។ ជាងនេះទៅទៀត គ.ជ.ប. បានរៀបចំការបោះឆ្នោតបែបបង្គ្រប់កិច្ចកាលពីឆ្នាំ២០១៨ ដើម្បីប្រមូលអាសនៈសភាទាំងស្រុងឱ្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។ ដោយមើលឃើញស្ថាប័ននេះលែងឯករាជ្យ ក្រុមប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យ ក៏បានកាត់ផ្តាច់ជំនួយរបស់ខ្លួនជាបន្តបន្ទាប់ដែលគ្រោងផ្តល់ឱ្យ គ.ជ.ប. ផងដែរ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។